تغییر مرجع تقلید
سایت راشدون بخش احکام شرعی: در مطلب قبل به این سوال که آیا می توان از دو یا چند مرجع تقلید کرد؟ پاسخ دادیم و در ادامه بررسی احکام تقلید یکی از سوالاتی که زیاد پرسیده میشود این است که حکم تغییر مرجع تقلید چیست؟ آیا تغییر مرجع تقلید جایز است؟ شریط آن چیست؟ آیا امکان عوض کردن مرجع تقلید وجود دارد؟ که به این سوالات پاسخ می دهیم.
شرایط تغییر مرجع تقلید
در ویدیو زیر حجت الاسلام وحیدپور شرایط تغییر مرجع تقلید را توضیح می دهند، ضمنا بعد از دیدن ویدیو ادامه مطلب را بخوانید زیرا بصورت تفصیلی حکم تغییر مرجع تقلید را بیان کرده ایم و به سوالات مرتبط پاسخ داده ایم.
آیا میشود مرجع تقلید را عوض کرد؟
حکم تغییر مرجع تقلیید چیست؟ آیا میشود مرجع تقلید را عوض کرد؟ لطفا شرایط آن را بصورت کامل توضیح دهید.
فقط در صورتی می توان مرجع تقلید را تغییر داد که مجتهد دوم به نسبت مجتهد اول و فعلی شما اعلم باشد که در این صورت تغییر دادن آن واجب است. اما در مورد اینکه از کجا پی ببریم مجتهد اعلم چه کسی است؟ سه راه وجود دارد:
- خود شما عالم باشید و بتوانید تشخیص دهید.
- از دو نفر عادل و عالم بپرسید و آنها یک نفر تصدیق کنند به شرطی که دو نفر دیگر مخالف این دو نظر ندهند.
- عده ای از اهل علم یک مجتهد اعلم را معرفی کنید.
اگر هم می خواهید بصورت کامل تر بدانید به مقاله “راه تشخیص مرجع تقلید اعلم” مراجعه کنید که کامل تر توضیح داده ام.
اما در مورد اینکه آیا اگر دو مرجع تقلید از نظر علمی یکسان بودند می توان مرجع تقلید را تغییر داد یا خیر؟ نظر مراجع متفاوت است که در ادامه بخوانید.
عدول و رجوع از مرجع تقلید زنده به مرجع مساوی
آیا رجوع و عدول از مرجع تقلید زنده به مرجع مساوى با او، جایز است؟
آیات عظام امام خمینی و فاضل لنکرانی:
آرى، رجوع به مجتهد مساوى جایز است.[فاضل، توضیح المسائل، م ۱۱؛ امام، تحریرالوسیله، ج ۱، م ۴.]
آیت‌الله خامنه اى:
بنابر احتیاط واجب، رجوع به مرجع تقلید مساوى جایز نیست.[ خامنه اى، اجوبه الاستفتاءات، س ۳۱.]
آیت‌الله تبریزى:
در خصوص مسائلى که یاد گرفته، رجوع به دیگرى جایز نیست ولی در مسائلی که یاد نگرفته اید میتوانید به مرجع تقلید مساوی رجوع کنید.[ استفتاءات، س ۱۱.]
آیت‌الله صافى:
در خصوص مسائلى که یاد گرفته، بنابر احتیاط واجب رجوع به مساوى جایز نیست.[ جامع الاحکام، ج ۱، س ۱۸.]
آیات عظام مکارم شیرازی و نورى همدانی:
در خصوص مسائلى که تقلید (عمل) کرده، رجوع به مساوى جایز نیست.[ مکارم، استفتاءات، ج ۲، س ۱۴ و ج ۱، ص ۲۶؛ استفتاءات، ج ۲، س ۱۲.]
آیت‌الله وحید خراسانی:
باید به فتوایى عمل کند که مطابق احتیاط است و اگر احتیاط ممکن نبود و یا مشقت داشت، مى تواند به فتواى دیگرى عمل کند.[ توضیح المسائل، م ۴.]
آیات عظام بهجت و سیستانى:
اگر در علم و ورع مساوى باشند، رجوع به مساوى در مسائل غیر مرتبط به هم جایز است، براى مثال نمى تواند در مسائل احکام روزه مسافر باقى بماند و در احکام نماز رجوع کند.[ وسیله النجاة، ج ۱، م ۴؛ سیستانى، تعلیقات على العروة، م ۱۱ و ۱۳.]
آیا میتوان از دو مرجع تقلید کرد؟
طبق نظر اکثر مراجع، تبعیض در تقلید در صورت تساوى دو یا چند مجتهد جایز است؛ به عنوان مثال مىتوان در مسائل نماز و روزه، از مجتهدى و در خمس از مجتهد دیگر و در ازدواج از شخص سومى تقلید کرد. اما در مسائلى که به هم مربوط است- چنانچه اخذ به فتواى آنان باعث بطلان عمل و یا مخالفت قطعى شود- تبعیض جایز نیست؛ مانند اینکه در احکام نجاست بدن و لباس، به فتواى مجتهدى و در احکام لباس نماز گزار به فتواى دیگرى عمل کند. البته این حکم به پیش از عمل باز مى گردد و اگر بخواهد بعد از عمل، به فتواى مجتهد دیگر رفتار نماید، در این صورت حکم رجوع و عدول را پیدا مىکند.که بالا توضیح دادیم. اگر میخواهید نظر همه مراجع تقلید را بدانید به مقاله “حکم تقلید کردن از دو یا چند مرجع تقلید” مراجعه کنید.
عدول از مجتهدی به مجتهد دیگر و تغییر مرجع تقلید
س 29: تا به حال در بقا بر تقلید از میّت، به اجازه مجتهد غیر اعلم عمل میکردیم. اگر اجازه مجتهد اعلم شرط بقا بر تقلید از میّت است، آیا عدول به اعلم و طلب اجازه او برای بقا بر میّت بر ما واجب است؟
ج: اگر فتواى غير اعلم موافق با فتواى اعلم در اين مسأله باشد، عمل به فتواى غير اعلم اشکال ندارد و نيازى به عدول به اعلم نيست.
س 30: آیا در عدول از یکی از فتاوای امام خمینی(قدّسسرّه) واجب است به فتوای مجتهدی که از او برای بقا بر تقلید میّت اجازه گرفتهام، رجوع کنم یا آنکه به فتوای سایر مجتهدین هم میشود عمل کرد؟
ج: احتياط در رجوع به فتاواى همان مجتهد است، مگر آنکه مجتهد زنده ديگر اعلم از آن مجتهد و فتواى او در مسأله مورد عدول مخالف فتواى مجتهد اول باشد، که احتياط واجب در اين صورت، رجوع به مجتهد اعلم است.
س 31: آیا تغییر مرجع تقلید جایز است؟
ج) عدول از مجتهد زنده به مجتهد زنده دیگر بنا بر احتیاط واجب جایز نیست مگر این که اعلم یا محتمل الاعلمیه باشد.
س 32: جوانی هستم ملتزم به احکام شرعی، در گذشته قبل از رسیدن به سن تکلیف مقلد حضرت امام (ره) بودم، ولی این تقلید مبتنی بر بیّنه شرعی نبود بلکه بر این اساس بود که تقلید از امام سبب برائت ذمّه میگردد. بعد از مدّتی به مرجع دیگری عدول کردم، در حالی که این عدول هم صحیح نبود و بعد از درگذشت آن مرجع، به جنابعالی عدول کردم. لطفاً حکم تقلیدم از آن مرجع و حکم اعمالم در آن مدت و تکلیف فعلیام را بیان فرمایید.
ج: آن دسته از اعمال شما که بر اساس فتواى امام(قدّسسرّه)، چه در حال حيات با برکت وى و چه بعد از رحلت ايشان، بنا بر بقا بر تقليد از امام(قدّسسرّه) انجام گرفته، محکوم به صحّت است. ولى اعمالى که به تقليد غير منطبق با موازين شرعى از مرجع ديگرى انجام يافته، اگر منطبق با فتواى کسى که هم اکنون بايد از او تقليد کنيد، باشد، محکوم به صحّت و موجب برائت ذمّه است، والّا قضاى آنها بر شما واجب است. در حال حاضر شما بين بقا بر تقليد از امام راحل طاب ثراه و بين عدول به کسى که بر اساس موازين شرعى او را شايسته تقليد مىدانيد، مخيّر هستيد.
س: مى‌‌خواستم بدانم كه اگر شخصى بنابر دلایلی اقدام به تغییر مرجع تقلید کند، آيا بايد اجازه مرجع تقليد را داشته باشد يا نه؟
ج) هر شخصى كه از مرجعى تقليد مى‌‌كند، در تغيير مرجع خود و احكام آن نيز بايد از نظر همان مرجع تبعيت نمايد. (منبع اسفتائات موجود در سایت آیت الله خامنه ای)
اگر سوالی در مورد تغییر مرجع تقلید دارید و در این مطلب نبود در بخش نظرات مطرح کنید، پاسخگوی شما هستیم.
