آشنایی با 4 روش کلی برای اطفا حریق
آتشسوزیها یکی از خطرات جدی هستند که میتوانند جان و مال انسان را به خطر بیندازند. به همین دلیل، آشنایی با روشهای کلی اطفا حریق از اهمیت بالایی برخوردار است. برای خاموش کردن آتش از انواع تجهیزات آتش نشانی استفاده می شود اما به طور کلی، چهار روش اصلی برای خاموش کردن آتش وجود دارد
روش های خاموش کردن آتش
آتشسوزیها یکی از خطرات جدی هستند که میتوانند جان و مال انسان را به خطر بیندازند. به همین دلیل، آشنایی با روشهای کلی اطفا حریق از اهمیت بالایی برخوردار است. برای خاموش کردن آتش از انواع تجهیزات آتش نشانی استفاده می شود اما به طور کلی، چهار روش اصلی برای خاموش کردن آتش وجود دارد که در ادامه با آنها آشنا می شویم:
1) سرد کردن
روش سرد کردن یکی از روشهای اصلی برای خاموش کردن آتش است که با کاهش دمای آتش، به خاموش شدن آن کمک میکند. این روش بر پایه مثلث آتش عمل میکند که برای اشتعال به سه ضلع گرما، اکسیژن و سوخت نیاز دارد. با از بین بردن هر کدام از این اضلاع، میتوان آتش را خاموش کرد. در روش سرد کردن، با استفاده از مواد یا روشهایی که گرما را از آتش جذب میکنند، دمای آن را پایین میآوریم تا جایی که از نقطه اشتعال ماده سوختنی پایینتر آمده و آتش خاموش شود.
موارد استفاده از روش سرد کردن
- آتشسوزیهای مواد جامد معمولی مانند چوب، کاغذ و پارچه
- آتشسوزیهای مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، نفت و گازوئیل
- آتشسوزیهای گازهای قابل اشتعال
محدودیتهای استفاده از روش سرد کردن
- این روش برای خاموش کردن آتشسوزیهای فلزات قلیایی و برخی مواد شیمیایی که در دماهای پایین هم میسوزند، مناسب نیست.
- در مواردی که حجم آتش زیاد باشد، استفاده از این روش به تنهایی کافی نیست.
- آب سرد میتواند باعث ترک خوردن و شکستن برخی از مواد شود.
روشهای سرد کردن آتش
- آب: رایجترین روش سرد کردن آتش، استفاده از آب است. میتوان از شلنگ آب، سطل آب یا حتی آبپاش برای خاموش کردن آتشهای کوچک استفاده کرد.
- مواد خاموشکننده: انواع مختلفی از مواد خاموشکننده مانند پودر خشک، فوم و دیاکسید کربن وجود دارند که با جذب گرما به خاموش کردن آتش کمک میکنند.
- گازهای خنک: در برخی موارد میتوان از گازهای خنک مانند نیتروژن یا دیاکسید کربن برای سرد کردن آتش و خاموش کردن آن استفاده کرد.
نکات ایمنی هنگام استفاده از روش سرد کردن
- قبل از خاموش کردن آتش، با نوع ماده سوختنی و خطرات احتمالی آن آشنا شوید.
- از خاموشکنندههای مناسب برای نوع آتش استفاده کنید.
- هنگام استفاده از آب، مراقب باشید که به تجهیزات الکتریکی آسیب نرسد.
- از تنفس دود آتش خودداری کنید.
- در صورت بروز آتشسوزی بزرگ، سریعا با آتشنشانی تماس بگیرید.
2) خفه کردن
روش خفه کردن یکی دیگر از روشهای اصلی برای خاموش کردن آتش است که با جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آتش، به خاموش شدن آن کمک میکند. این روش نیز بر پایه مثلث آتش عمل می کند.
در روش خفه کردن، با استفاده از مواد یا روشهایی که مانع رسیدن اکسیژن به آتش میشوند، شعلههای آتش را خاموش میکنیم.
موارد استفاده از روش خفه کردن برای اطفا حریق
- آتشسوزیهای مواد قابل اشتعال با حجم کم مانند کاغذ، پارچه و لباس
- آتشسوزیهای مایعات قابل اشتعال با حجم کم مانند روغن، گریس و الکل
- آتشسوزیهای گازهای قابل اشتعال با حجم کم
محدودیتهای استفاده از روش خفه کردن
- این روش برای خاموش کردن آتشسوزیهای مواد با حجم زیاد مناسب نیست.
- در مواردی که آتش در یک فضای بسته رخ داده باشد، استفاده از این روش به تنهایی کافی نیست.
- برخی از مواد در هنگام خفه شدن، گازهای سمی تولید میکنند که میتوانند خطرناک باشند.
روشهای خفه کردن آتش
- پوشاندن آتش: میتوان با استفاده از پتو یا سایر مواد غیرقابل اشتعال، آتش را پوشاند تا از رسیدن اکسیژن به آن جلوگیری شود.
- استفاده از خاموشکنندههای پودری: خاموشکنندههای پودری با آزاد کردن ذرات ریز به خفه کردن آتش و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آن کمک میکنند.
- استفاده از دیاکسید کربن: دیاکسید کربن گازی سنگینتر از هوا است که با جایگزینی اکسیژن در محیط، باعث خفه شدن آتش میشود.
نکات ایمنی هنگام استفاده از روش خفه کردن
- قبل از خاموش کردن آتش، با نوع ماده سوختنی و خطرات احتمالی آن آشنا شوید.
- از مواد مناسب برای خفه کردن آتش استفاده کنید.
- مراقب باشید که در حین خفه کردن آتش، دود آن را تنفس نکنید.
- در صورت بروز آتشسوزی بزرگ، سریعا با آتشنشانی تماس بگیرید.
برای افزایش کارایی روش خفه کردن، میتوان آن را با روشهای دیگر مانند سرد کردن یا جدا کردن سوخت ترکیب کرد. همچنین استفاده از سیستمهای اطفاء حریق خودکار مانند گاز خفه کننده میتواند به طور خودکار آتش را با استفاده از روش خفه کردن خاموش کند.
3) قطع سوخت رسانی به آتش از روش های اطفا حریق
قطع سوخت یکی از روش های اصلی اطفاء حریق است که با حذف یکی از اضلاع مثلث آتش، یعنی سوخت، به خاموش شدن آتش کمک می کند. این روش برای انواع مختلف آتش سوزی ها، به خصوص آتش سوزی های کلاس A (مواد جامد معمولی مانند چوب، کاغذ و پارچه) و کلاس B (مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، گریس و روغن) موثر است.
روش های قطع سوخت رسانی به آتش
- دور کردن مواد قابل اشتعال از منبع گرما: این ساده ترین و موثرترین روش برای قطع سوخت رسانی به آتش است. اگر بتوانید با خیال راحت مواد قابل اشتعال را از منبع گرما دور کنید، آتش خاموش می شود.
- خاموش کردن منبع گرما: اگر نمی توانید مواد قابل اشتعال را دور کنید، می توانید سعی کنید منبع گرما را خاموش کنید. این می تواند شامل خاموش کردن اجاق گاز، قطع برق یا استفاده از خاموش کننده برای خاموش کردن آتش باشد.
- ایجاد حصار بین مواد قابل اشتعال و منبع گرما: می توانید با استفاده از مواد غیرقابل اشتعال مانند ورق های فلزی، بلوک های سیمانی یا حتی آب، حصار بین مواد قابل اشتعال و منبع گرما ایجاد کنید. این مانع از رسیدن گرما به مواد قابل اشتعال و شعله ور شدن آنها می شود.
- استفاده از خاموش کننده های پودری: خاموش کننده های پودری با خفه کردن آتش و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آن عمل می کنند. این تجهیزات برای استفاده در انواع مختلف آتش سوزی ها، به خصوص آتش سوزی های کلاس A و B موثر هستند.
- استفاده از خاموش کننده های گازی: خاموش کننده های گازی با رقیق کردن مخلوط سوخت و اکسیژن عمل می کنند و از احتراق جلوگیری می کنند. این خاموش کننده ها برای استفاده در انواع مختلف آتش سوزی ها، به خصوص آتش سوزی های کلاس B و C (گازهای قابل اشتعال) موثر هستند.
ملاحظات مهم هنگام قطع سوخت رسانی به آتش
- قبل از تلاش برای قطع سوخت به آتش، از خطرات خود آگاه باشید و مطمئن شوید که می توانید این کار را با خیال راحت انجام دهید.
- اگر آتش بزرگ یا در حال گسترش است، سعی نکنید خودتان آن را خاموش کنید. فوراً با آتش نشانی تماس بگیرید.
- نوع خاموش کننده مناسب برای نوع آتش سوزی را انتخاب کنید.
- نحوه استفاده از خاموش کننده را قبل از استفاده از آن بدانید.
- هرگز آب را روی آتش سوزی ناشی از روغن یا گریس نریزید، زیرا این کار می تواند باعث شعله ور شدن آتش شود.
4) جابجایی وسایل و مواد آتشزا برای اطفاء حریق
جابجایی وسایل و مواد قابل اشتعال از محل آتشسوزی یکی از روشهای ساده اما مؤثر برای اطفاء حریق، به خصوص در مراحل اولیه آتشسوزی است. این روش با حذف یکی از اضلاع مثلث آتش، یعنی سوخت، به خاموش شدن آتش کمک میکند.
موارد قابل جابجایی برای اطفا حریق
- هرگونه مواد قابل اشتعال که به راحتی قابل حمل باشد، مانند کاغذ، پارچه، چوب و پلاستیک
- مایعات قابل اشتعال مانند رنگ، حلالها و بنزین
- ظروف حاوی مواد قابل اشتعال
- تجهیزات الکتریکی
نکات مهم
- قبل از جابجایی هرگونه وسیله یا مادهای از محل آتشسوزی، از خطرات خود آگاه باشید و مطمئن شوید که میتوانید این کار را با خیال راحت انجام دهید.
- اگر آتش بزرگ یا در حال گسترش است، سعی نکنید خودتان آن را خاموش کنید. فوراً با آتشنشانی تماس بگیرید.
- مراقب باشید که در حین جابجایی مواد، به شعلهها یا دود داغ نزدیک نشوید.
- اگر جابجایی مواد خطرناک یا غیرممکن است، سعی کنید با استفاده از آب یا خاموشکنندههای مناسب، آتش را در محل مهار کنید.
نکات مهم برای کاهش خطرات آتش سوزی
- یک برنامه اطفاء حریق برای خانه یا محل کار خود داشته باشید و به طور مرتب آن را تمرین کنید.
- راههای خروج اضطراری را در خانه یا محل کار خود مشخص کنید و مطمئن شوید که همه افراد از آنها آگاه هستند.
- در محلهای قابل اشتعال مانند آشپزخانه یا گاراژ، از خاموشکنندههای مناسب نگهداری کنید.
- به طور مرتب خاموشکنندههای خود را بررسی کنید تا از عملکرد صحیح آنها اطمینان حاصل کنید.
- به کودکان در مورد خطرات آتشسوزی و نحوه استفاده از خاموشکنندهها آموزش دهید.
با یادگیری و اجرای صحیح روشهای اطفاء حریق، میتوانید به ایمن ماندن خود و اطرافیانتان در برابر آتشسوزی کمک کنید.