دین و اختلاف میان انسان ها

پاسخ کوتاه:
تاریخ ادیان، منشا اختلاف دینی را متعلق به ماقبل تاریخ دانسته اند. تنوع یا تفرق دینی در اثر بغی اجتماعی چون فساد، ستمگری، حسادت و برتری جویی توسط متنفذان، ناشی از انکار و شکاکیت پس از علم با حربه «تحریف معیارهای عقلانیت و معرفت» است. اسلام اختلاف انسان ها را امر طبیعی و با اخلاق، عقلانیت، برهان و گفتگوی منطقی قابل رفع می داند.

در این مورد باید به چند نکته اشاره کرد:
1. دین همه جایی است. یعنی هیچ فرد و یا جامعه ای بدون دین وجود ندارد، یا ادیان الاهی، مانند یهودی و مسیحی و مسلمان و یا ادیان غیر الاهی مانند بودایی و برهمایی و شینتو و … و یا ادیان و ایدئولوژی های مدرن، مانند مارکسیزم و فاشیزم و لیبرالیسم و …
2. هیچ دو نفری مانند هم فکر نمی کنند، چون ما انسانیم و متفکر و مختار و سنگ و چوب نیستیم.
3. جنگ دوم جهانی که میان ایدئولوژی های مدرن بود، حدود هفتاد میلیون نفر کشته برجای گذاشت. در این مورد پای هیچ دین الاهی در میان نبود.
4. دین اسلام اختلاف میان انسان ها را امری طبیعی می داند و برخورد درست با آنها را مبتنی بر اخلاق و عقلانیت و برهان و گفتگوی منطقی می داند.
5. چکیده یک مقاله:
آگاهی از چیستی و منشا اختلافات دینی، بر موضع نظری و عملی ما نسبت به مسئله تنوع دینی بسیار موثر است. اما به اعتراف منابع رسمی تاریخ ادیان، موضوع منشا دین و به تبع آن منشا اختلاف دینی، متعلق به ماقبل تاریخ و فراتر از اندیشه بشری است. درحالیکه با رویکرد واقع گرایی مولف محور به قرآن کریم می توان گزارش هایی متواتر و واقع نما از اولین اختلافات دینی به دست آورد. از این منظر، پژوهش حاضر با هدف واکاوی هستی شناختی نخستین اختلاف های دینی و عوامل پیدایش آنها با روش توصیفی- تحلیلی به این مسئله می پردازد که ماهیت اختلافات دینی که به تعدد و سپس تکثر دین می انجامد، چیست و علت/منشا آنها چگونه تبیین می شود؟ براساس یافته های پژوهش حقیقت تنوع دینی، «تفرق دین» است و مهم ترین منشا غیرمعرفتی تفرق دین «بغی اجتماعی» است که از سویی بر بستر عوامل غیرمعرفتی فردی چون فساد و ستمگری (ظلم)، حسادت و برتری جویی (علو) سامان یافته و از سوی دیگر عوامل معرفتی آن توسط گروهی از طبقه متنفذان و اعیان جامعه، در قالب توجیهات شبه عقلانی ناشی از جحد (انکار پس از علم) و شکاکیت (تردید پس از علم) نسبت به ارکان معرفتی دین، با حربه «تحریف معیارهای عقلانیت و معرفت» فراهم شده است؛ این جهالت گسترده، خلاف اراده، حکم و رضایت الهی، اما ذیل علم، قدر و قضای الهی صورت گرفته است. نتیجه دریافت مذکور، طرح نظریاتی درباره حقانیت و نجات بخشی ادیان است که مطابق واقعیات متواتر تاریخ، ناظر بر مراتب تشکیکی دین الهی، هماهنگ با آموزه امر بین الامرین و تجویزگر دینداری پویا و متکامل باشد.(https://civilica.com). (1)؛
ــــــــ
(1). برای مطالعه بیشتر در این مورد مقاله:
«هستی شناسی «منشا اختلاف و تکثر دینی» و تحلیل معرفت شناختی آن»
محل انتشار: فصلنامه فلسفه دین، دوره: 19، شماره: 4
سال انتشار: 1401.