ثواب علم آموزی به دیگران

 معلم گرامی. علم برترین صفت انسان و علم آموزی برترین کارها از دیدگاه اسلام است و معلمان جانشینان انبیاء هستند چطور ممکن است کار آنان باعث پاک شدن برخی گناهان نشود. در ادامه به چند حدیث در باب ثواب علم آموزی اشاره می کنیم. 
علی علیه السلام در چند روایت فرمودند:  زَکاةُ العِلمِ بَذلُهُ لِمُستَحِقِّهِ وَإجهادُ النَّفسِ فِی العَمَلِ بِهِ؛ زکات دانش، آموزش به کسانی که شایسته آنند و کوشش در عمل به آن است. (غرر الحکم و درر الکلم،ص391)
اِنَّ العِلمَ حَیاةُ القُلوبِ وَ نورُ البصارِ مِنَ العَمی وَ قُوَّةُ البدانِ مِنَ الضَّعفِ؛[1] به راستی که دانش، مایه حیات دل ها، روشن کننده دیدگان کور و نیروبخش بدن های ناتوان است. 
امام صادق علیه السلام هم فرمودند: مَن تَعَلَّمَ العِلمَ و عَمِلَ بِهِ و عَلَّمَ لِلّهِ دُعِی فی مَلَکوتِ السَّماواتِ عَظیما فَقیلَ: تَعَلَّمَ لِلّهِ و عَمِلَ لِلّهِ و عَلَّمَ لِلّهِ؛[2] هر کس برای خدا دانش بیاموزد و به آن عمل کند و به دیگران آموزش دهد، در ملکوت آسمانها به بزرگی یاد شود و گویند: برای خدا آموخت و برای خدا عمل کرد و برای خدا آموزش داد. 

رسولُ خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: یَجیءُ الرَّجُلُ یَومَ القِیامَةِ و لَهُ مِنَ الحَسَناتِ کالسَّحابِ الرُّکامِ أو کالجِبالِ الرَّواسی ، فیَقولُ : یا رَبِّ ، أنّى لی هذا و لَم أعمَلها ؟ فیَقولُ : هذا عِلمُکَ الّذی عَلَّمتَهُ النّاسَ یُعمَلُ بِهِ مِن بَعدِکَ؛[3] روز قیامت، مردى را مى آورند با حسناتى چون ابرهاى انبوه، یا کوههاى سر به فلک کشیده. او مى گوید: پروردگارا! اینها را من انجام نداده ام، از کجا آمده اند؟ خداوند مى فرماید: اینها همان دانشى است که به مردم آموختى و بعد از تو به آنها عمل مى شد.
إمامُ باقرُ علیه السلام نیز فرموند: مَن عَلَّمَ بابَ هُدىً فلَهُ مِثلُ أجرِ مَن عَمِلَ بِهِ ، و لا یُنقَصُ اُولئکَ مِن اُجورِهِم شَیئا؛[4] هر که یک باب هدایت آموزش دهد، براى او همانند پاداش کسى باشد که به آن عمل کند و از پاداش عمل کنندگانِ به آن نیز چیزى کاسته نمى شود.
ابو بصیر می گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که مى فرمود: مَن عَلَّمَ خَیرا فَلَهُ بِمِثلِ أجرِ مَن عَمِلَ بِهِ ، قُلتُ : فإن عَلَّمَهُ غَیرَهُ یَجری ذلکَ لَهُ ؟ قالَ : إن عَلَّمَهُ النّاسَ کُلَّهُم جَرى لَهُ ، قُلتُ : فإن ماتَ ؟ قالَ : و إن ماتَ؛[5] هر کس کار خوبى را به دیگرى بیاموزد، برایش همانند پاداش کسى باشد که به آن عمل کند. عرض کردم: اگر متعلّم آن علم را به دیگرى بیاموزد، آیا باز هم پاداشى براى او (معلّم اولى) هست؟ فرمود: اگر به همه مردم [هر یک به واسطه دیگرى ]آموزش دهد براى او همانند آن پاداش هست. عرض کردم: حتى اگر [معلّم اول] مرده باشد؟ فرمود: حتى اگر مرده باشد .

 

[1] تحف العقول، ص 28 [2] الذریعه الی حافظ الشریعه(شرح اصول کافی) ج1،ص56. [3] بحار الأنوار : ج 2 ص 18 ح 44 . [4] تحف العقول، 297.

[5] منیة المرید، جلد 1،  صفحه ۱۱۱.