خدای متشخص

پاسخ کوتاه:
خدای نامتشخص، مثل این که بگویند خدا نفس وجود و هستی است ، نه هستومندی در عداد سایر هستومندها .اما اگر گفتیم خدا احد من الموجودات است. این یعنی خدای متشخص . خدای متشخص نیز دو حالت برایش متصور است : انسان وار ( Personal ) و ناانسان وار ( Impersonal ) اگر خدا انسان وار باشد ویژگی های ما را دارد و ما هم به این حیث خداوار خواهیم بود.

وجود نامتشخص:
1 – خدا به عنوان وجود نامتشخص . آیا خدا امری متشخص (Individuated) است یا نامتشخص ؟ به زبان ساده آیا خدا احد من الموجودات است یا خیر ؟ اگر باشد با خدای متشخص سر و کار داریم والا خیر . خدای نامتشخص، مثل این که بگویند خدا نفس وجود و هستی است ، نه هستومندی در عداد سایر هستومندها . البته خدای نامتشخص تصورات دیگر هم غیر از نفس وجود دارد . اما بارزترین تصور، این است .وجود متشخص ناانسان وار:
2 – خدا به عنوان وجود متشخص ناانسان وار . اما اگر گفتیم خدا احد من الموجودات است . این یعنی خدای متشخص . خدای متشخص نیز دو حالت برایش متصور است : انسان وار ( Personal ) و ناانسان وار ( Impersonal ) . خدای ناانسان وار خدایی است که در عین این که متشخص است ، اما ویژگی های اخلاقی ما را مثل خشم، خشنودی، اراده، کراهت و … ندارد . ویژگی های احساسی و ارادی و عاطفی ما را ندارد. طبعاً ویژگی های اخلاقی ما را هم ندارد . مثل مطلق هگل : هم هگل و هم هگلیان ( ایده آلیست ها ) معتقد به مطلق (The Absolute) بودند : موجود متشخص اما ناانسان وار . صفات این خدا فقط متافیزیکال (مابعدالطبیعی) است . مثلاً صفات واجب الوجود ، علة العلل ، محرک بلا تحرک ( به تعبیر ارسطو ) ، قیام بالذات ، لایتناهی ، فوق زمان ، فوق مکان و …. را دارد (Metaphysical attributes ) . اما این خدا صفات انسانی (Moral attribute)، یعنی صفات احساسی، ارادی، عاطفی، و اخلاقی را ندارد.
در فقه خدای انسان وار مطرح است . تعبیر عبد و مولا به کار می رود، و این با چنان خدایی سازگار است.
وجود متشخص انسان وار
3 – خدا به عنوان وجود متشخص انسان وار . اگر خدا انسان وار باشد ویژگی های ما را دارد و ما هم به این حیث خداوار خواهیم بود . زیرا نسبت مماثلت و مشابهت از نسب متقارن است ، یعنی اگر الف مشابه ب باشد ب هم مثل و شبیه الف خواهد بود . یا مثل دوری و نزدیکی، برخلاف ابوت و بنوت که متقارن نیستند . اگر خدا ناانسان وار باشد طبعاً انسان هم ناخداوار خواهد بود .
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه کنید:
1. خدای «متشخص» و «انسان‌وار» از منظر قرآن و عهد جدید
نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
عظیم حمزییان 1 علی سنایی 2 زینب عرب
2. خدای متشخص و خدای غیرمتشخص از نظر علامه محمد اقبال لاهوری (مقاله علمی وزارت علوم)
نویسندگان: علینقی باقرشاهی
منبع: پژوهش های علم و دین سال دهم بهار و تابستان 1398 شماره 1 (پیاپی 19)
3. https://sedayiran.com/fa/news/114283/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1-%DB%8C%D8%A7-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B4%D8%AE%D8%B5%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1
4. نسبت مفهوم واجب‌الوجود در فلسفه اسلامی با خدای متشخص و غیرمتشخص
نویسنده : منصوری، عباسعلی ؛
مجله : پژوهشنامه فلسفه دین » بهار و تابستان 1398 – شماره33 رتبه علمی-پژوهشی/ISC ( 22 صفحه – از 189 تا 210 )
5. جلسه سوم درسگفتار معنای زندگی، مصطفی ملکیان