بی حجابی همسرم

پاسخ کوتاه:
اگر همسرتان از اصول و مبانی دینی تخطی می کند و از حجاب و رعایت مسائل دینی رویگردان هستند وظیفه شرعی شما تنها امر به معروف و نهی از منکر است، اما اخلاقاً می‌توانید روی نوع نگرش و رفتار ایشان کار کنید و به تدریج تغییر مثبتی را در همسرتان ایجاد نمایید تا وی به حجاب و سایر باورهای دینی علاقه‌مند و مشتاق گردد و همچنین بستری را در محیط خانواده فراهم گردانید که وی بتواند با خیالی آسوده و خاطری مطمئن به چارچوب‌های دینی و شرعی مقید و پایبند گردد برای این که همسرتان را ارشاد و هدایت کنید و احیاناً شیوه رفتاری غلط وی را اصلاح کنید و او را به رعایت مسائل دینی و ارزش‌های اخلاقی همچون حجاب و عفاف معتقد و پایبند گردانید، به نوعی باید شما و سایر اعضای خانواده رابطه عاطفی خود را با وی تقویت کنید و با زدن این پل ارتباطی مستحکم او را به پای میز مذاکره بنشانید و حرف دل خود را به او بزنید و حس همکاری و همدلی او را برانگیزانید و به وی بقبولانید و بفهمانید که کاملاً خیرخواه و دلسوز وی هستید البته اگر تلاش‌های شما و دیگران مؤثر واقع نشد، در این فرض همان طور که عرض کردیم به غیر از امر به معروف و نهی از منکر وظیفه دیگری بر عهده ندارد این را هم بدانید که همسرتان چه حجابش را رعایت کند و چه نکند و چه حرف‌های شما و دیگران تأثیر بگذارد و چه تأثیر نگذارد، در هر صورت وظیفه شما بیش از امر به معروف و نهی از منکر بیشتر نیست و شما موظف هستند وظایف شرعی و قانونی خویش را در قبال همسرتان انجام دهید اگر شما همسرتان را امر به معروف و نهی از منکر کنید به وظیفه شرعی تان عمل نموده اید و شما در گناه همسرتان شریک نخواهید بود

از ارتباط و حُسن اعتماد شما با «مجموعه پرسمان» صمیمانه تشکر می‌کنیم. اگر همسرتان از اصول و مبانی دینی تخطی می کند و از حجاب و رعایت مسائل دینی رویگردان هستند؛ وظیفه شرعی شما تنها امر به معروف و نهی از منکر است، اما اخلاقاً می‌توانید روی نوع نگرش و رفتار ایشان کار کنید و به تدریج تغییر مثبتی را در همسرتان ایجاد نمایید تا وی به حجاب و سایر باورهای دینی علاقه‌مند و مشتاق گردد و همچنین بستری را در محیط خانواده فراهم گردانید که وی بتواند با خیالی آسوده و خاطری مطمئن به چارچوب‌های دینی و شرعی مقید و پایبند گردد.
در قدم اول باید بکوشید با تمسک به راهکارهایی، همسرتان را در یک فضای آرام و صمیمانه به این مسئله خوب آگاه کنید و بکوشید به او معیار دهید تا او با اراده و اختیار خویش به حجاب علاقه‌مند و مشتاق گردد. هرگز نباید با اجبار و تهدید به این امر مبادرت ورزید که نتیجة عکس دارد و باعث لجاجت همسرتان می‌شود. البته باید توجه داشت که هرگز نمی‌توان مسائل دینی و اخلاقی را در فرصتی کوتاه، آن هم از طریق گفتاری مستقیم و با پند و اندرز و تذکرات مکرر، به دیگران منتقل و یا تحمیل کرد و قواعد آن را به صورت یکجانبه دیکته کرده و به اجبار بقبولانیم. امام علی(علیه‌السلام) در سخنی می‌فرماید: «فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُکْرِهَ عَمِیَ» (1)؛ «اگر دل به کاری مجبور گردد، کور می‌شود».
افراد خود باید ارزش‌ها را دارا شوند، دلایل آن را بشنوند و با جان و دل بپذیرند و با میل و رغبت آن را در صحنه عمل به کار گیرند؛ به همین خاطر تا ارزش‌ها و مسائل دینی برای آنان درونی نشده باشد، اصرار و تحمیل یکجانبه تأثیر چندانی نخواهد داشت.
برای این که همسرتان را ارشاد و هدایت کنید و احیاناً شیوه رفتاری غلط وی را اصلاح کنید و او را به رعایت مسائل دینی و ارزش‌های اخلاقی همچون حجاب و عفاف معتقد و پایبند گردانید، به نوعی باید شما و سایر اعضای خانواده رابطه عاطفی خود را با وی تقویت کنید و با زدن این پل ارتباطی مستحکم او را به پای میز مذاکره بنشانید و حرف دل خود را به او بزنید و حس همکاری و همدلی او را برانگیزانید و به وی بقبولانید و بفهمانید که کاملاً خیرخواه و دلسوز وی هستید. تنها به این شیوه می‌توانید همسرتان را بدون کمترین حاشیه‌ای متوجه سوءاخلاق خویش گردانید و او را برای اصلاح رفتارش یاری رسانید.
البته برای موفقیت بیشتر در ایجاد یک رفتار و ترغیب افراد به ارزش‌های اسلامی و اخلاقی باید جنبه‌های مختلف مرتبط با آن مسئله را چه از بُعد شناختی و چه از بُعد انگیزشی- عاطفی و چه از بُعد رفتاری مورد لحاظ قرار داد.
این احتمال وجود دارد که اجبار و تحمیل یکجانبه آموزه‌های دینی و اخلاقی شما به همسرتان به نوعی باعث تنفر و رویگرانی وی از این گونه مسائل بشود؛ بنابراین باید خیلی هوشمندانه و باظرافت عمل کنید تا خدای ناکرده به جای این که ثواب کنید، کباب نشوید.
در ادامه به برخی از راهکارهایی که برای ارشاد و هدایت همسرتان مفید است اشاره می‌شود:
1. تشویق و تکریم و تمجید؛
بکوشید به تشویق و تکریم کلامی و غیرکلامی وی بپردازید؛ بر کسی پوشیده نیست که تشویق از اهمیت به‌سزایی در تربیت افراد برخوردار است. تشویق نه تنها در کودکان، بلکه در بزرگسالان نیز می‌تواند برانگیزاننده رفتاری درست و اصولی یا برحذردارنده از فعلی نادرست و غیراصولی باشد.
توصیه می‌شود نکات مثبت همسرتان را در همه حال به او متذکر شوید و در حضور دیگران به خوبی از او یاد کنید و بدین شیوه او را غیر مستقیم ترغیب و تشویق نمایید تا رفتارهای خوب دیگری را هم انجام دهد و آنها را در خود نهادینه سازد.
2. بیان پیامدهای منفی و مجازات‌های دنیوی و اخروی عدم رعایت حجاب؛
بدون تردید، اگر همسرتان با پیامدهای منفی عدم رعایت حجاب به خوبی آشنا گردند، طبیعتاً ممکن است انگیزه‌ وی برای رعایت حجاب و انجام فرائض دینی بیشتر ‌شود. می‌توانید کتاب‌هایی در خصوص حجاب تهیه کنید و آنها را به همسرتان هدیه نمایید.
3. استفاده از قدرت نفوذ و بیان دیگران؛
گاهی افراد ممکن است از یکدیگر حرف‌شنوی نداشته باشند، اما از برخی از افراد فامیل، دوستان‌، افراد ذی‌نفوذ و دیگران حرف‌شنوی دارند، در این صورت بهتر است از آنها بخواهید رعایت حجاب را به همسرتان گوشزد نمایند.
4. حضور مستمر در اماکن زیارتی و مذهبی؛
توصیه می‌شود در همین دوران عقد گاهی به سفرهای زیارتی بروید؛ چون با توجه به فضایی معنویی که در اماکن مذهبی حاکم است و برنامه‌هایی که در این گونه مکان‌ها اجرا می‌شود، حضور در اماکن زیارتی و مذهبی فرصت مغتنمی است که همسرتان با حجاب و لزوم رعایت آن بیشتر آشنا گردند و به رعایت آن ملزم شود.
5. ارتباط با خانواده‌هایی که به مسائل مذهبی اهمیت بیشتری می‌دهند؛
بکوشید در رفت و آمدهای خانوادگی با خانواده‌های مذهبی و متدین ارتباط بیشتری برقرار کنید، این ارتباطات به صورت غیر مستقیم بر همسرتان تأثیر می‌گذارد و او را به رعایت حجاب و سایر فرائض دینی پایبند می‌گرداند.
در نهایت، اگر راهکارهایی که خدمت‌تان عرض کردیم نتیجه نداد و شما نتوانستید همسرتان را به مسائل دینی پایبند گردانید در این صورت می‌توانید با مراجعه حضوری به مراکز مشاوره‌ای و خدمات روانشناختی معتبر و گفتگو با مشاوران و روانشناسان از مشاوره‌های تخصصی کمک بگیرید و راهکارهای کارآمدتری را از مشاوران باتجربه و کارشناسان دینی بطلبید و آن را تا رسیدن به نتیجه مطلوب به کار گیرید.
البته اگر تلاش‌های شما و دیگران مؤثر واقع نشد، در این فرض همان طور که عرض کردیم به غیر از امر به معروف و نهی از منکر وظیفه دیگری بر عهده ندارد. البته اعتقاد ما این است که اگر شما این وظیفه مهم را با توجه به سلسله مراتب آن و با ظرافت هر چه تمام انجام دهید به احتمال خیلی زیاد تأثیرگذار خواهد بود و همسرتان نسبت به حساسیت دلسوزانه و خیرخواهانه شما نسبت به رعایت حجاب اسلامی و انجام دیگر فرائض دینی واکنش مناسب انجام خواهد بود و نهایتاً حرف شما را می‌پذیرد و طبق آن عمل می‌کند.
این را هم بدانید که همسرتان چه حجابش را رعایت کند و چه نکند و چه حرف‌های شما و دیگران تأثیر بگذارد و چه تأثیر نگذارد، در هر صورت وظیفه شما بیش از امر به معروف و نهی از منکر بیشتر نیست و شما موظف هستند وظایف شرعی و قانونی خویش را در قبال همسرتان انجام دهید. هرگز نباید از این قضیه برآشفته و نگران گردید، بلکه بکوشید با حفظ آرامش راه‌های مختلف را امتحان کنید.
اگر شما همسرتان را امر به معروف و نهی از منکر کنید به وظیفه شرعی تان عمل نموده اید و شما در گناه همسرتان شریک نخواهید بود.
این احتمال نیز وجود دارد که رعایت نکردن حجاب همسرتان، ریشه در دوران کودکی و شیوه تربیتی غلط او داشته باشد و همچنین مشکلات زندگی، محیطی که وی در آن رشد یافته و دوستی با دوستان ناباب در افزایش آن نقش داشته است؛ در این فرض شاید تغییر و اصلاح رفتار غلط همسرتان به این سادگی‌ها و در کوتاهترین زمان ممکن نباشد و به ناچار لازم است به گونه‌ای با همسرتان مدارا کنید تا حداقل زندگی‌تان از هم نپاشد و آرامش زندگی‌تان حفظ گردد.
امام علی (علیه‌السلام) در روایت زیبایی می‌فرماید:
«لَیْسَ الْحَکِیمُ مَنْ لَمْ یُدَارِ مَنْ لَا یَجِدُ بُدّاً مِنْ مُدَارَاتِه» (2)؛ «حکیم نیست کسى که مدارا ندارد با شخصى که چاره اى جز مدارا کردن با او نیست».
این را هم بدانید که همسرتان به غیر از رفتار ناپسندی که دارد در حقیقت همسر شماست و شما چه از لحاظ شرعی و قانونی و چه از لحاظ اخلاقی وظایف دیگری نیز نسبت به او دارید و موظف هستید او را دوست بدارید و به شخصیت او احترام نمایید؛ بنابراین اگر شما با وی خوش‌رفتاری کنید و در گفتگوها الفاظ مهربانانه و حاکی از عشق و محبت به کار ببرید این مسئله می‌تواند در هدایت و ارشاد همسرتان بسیار مؤثر باشد.
در پایان، ذکر این نکته ضروری است که در آموزه‌های دینی و تعالیم اسلامی، حفظ و حراست از بنیان خانواده و جلوگیری از فروپاشی آن در اولویت نخست قرار دارد به طوری که پیشوایان دین همواره توصیه نموده‌اند که همسران با گذشت و مدارا بر مشکلات زندگی صبر کنند و اجازه ندهند که به این سادگی شیرازه زندگی‌شان از هم گسسته شود.
همواره موفق و کامروا باشید.
پی‌نوشت ها:
1. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم ، قم : دار الکتاب الإسلامی، 1410ق، ص242.
2. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار، بیروت : دار إحیاء التراث العربی، 1403ق، ج75، ص57.