دین و اندیشه

الزام حکومت به حجاب – وظیفه حکومت اسلامی درباره حجاب

پرسش و پاسخ

سلام‌فرق حکم اولی و حکم ثانوی چیست؟

الزامی بودن حجاب برای همه زنان ایا حکم‌اولی است یا ثانوی؟

عنوانی که در موضوع حکم اخذ می‌شود، اگر قطع نظر از عوارضی که موجب تغییر حکم می‌گردد ثابت باشد، عنوان اولی نامیده می‌شود و اگر با لحاظ عوارضی است که موجب تغییر حکم می‌گردد، از آن با عنوان ثانوی نام می‌برند، مانند مردار که خوردن آن به عنوان اولی؛ یعنی به لحاظ ذاتش حرام است؛ لیکن به عنوان ثانوی؛ یعنی اضطرار حلال می‌شود.پوشش اسلامی حکم اولی اسلام است که قرآن کریم بر ان تصریح نموده است.از منظر آموزه های اصیل اسلامی رعایت حجاب امری لازم بوده و تحقق آن در جامعه یکی از کارکردها و وظایف مهم حکومت اسلامی است . تبیین صحیح این موضوع نیازمند توجه دقیق به مطالب ذیل می باشد:الف . حجاب و پوشش اسلامی از احکام ضروری اسلام است و هیچ مسلمانی نمی تواند در آن تردید کند، زیرا هم قرآن کریم بدان تصریح نموده و هم روایات فراوان بر وجوب آن دلالت دارد. از همین رو فقهای شیعه و سنی به اتفاق به وجوب آن فتوا داده اند، همان گونه که نماز و روزه و سایر معارف اسلامی، به دورانی خاص اختصاص ندارد دستور پوشش نیز چنین است و ادعای عصری بودن آن بی دلیل و غیر کارشناسانه می نماید.ب . در خصوص رعایت حجاب از سوی مسلمانان در زمان پیامبر (ص) باید توجه داشت که هر چند در زمان پیامبر(ص) و امام علی(ع) زنان بدحجاب وجود داشته است اما قرآن با این پدیده برخورد کرده، به دنبال آن دیگر آنها نمی توانستند هر طور دلشان خواست در اجتماع ظاهر شوند، این مطلب از آیات حجاب که بر لزوم پوشش و پرهیز از تبرج، خودنمایی، تحرک و بی حجابی زمان جاهلیت تأکید می نماید،و همچنین کتابها و منابع معتبر تاریخی به خوبی قابل اثبات است :
یکم . وجوب حجاب از منظر قرآن
از منظر قرآنی مسئله حجاب ابتدا به طور اجمال در سوره احزاب مطرح شده و سپس با تفصیل بیشتر در سوره نور آمده است:
1. «وَ قَرْنَ فی بُیوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیةِ اْلأُولى ؛ ای زنان پیامبر! در خانه های خود بمانید و هم چون جاهلیت نخستین در میان مردم ظاهر نشوید. اندام و وسایل زینت خود را در معرض تماشای دیگران قرار ندهید.»(سوره احزاب، آیه 33.)
مراد از جاهلیت اولی همان جاهلیتی است که مقارن عصر پیامبر(ص) بوده و به طوری که در تاریخ آمده آن موقع زنان حجاب درستی نداشتند و دنباله روسری خود را به پشت سر می انداختند به گونه ای که گلو و قسمتی از سینه و گردن بند و گوشواره آنان نمایان بود و به این ترتیب قرآن همسران پیامبر را از این گونه اعمال باز می دارد. البته بدون شک این حکم عام و تکیه آیات بر زنان پیامبر به عنوان تأکید بیشتر است.( مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، ج 14.)
2.« یا أَیهَا النَّبِى قُل لِّأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِینَ یدْنِینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَى أَن یعْرَفْنَ فَلَا یؤْذَینَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا؛ اى پیامبر به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوشش هاى خود را بر خود فروتر گیرند این براى آن که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند و خدا آمرزنده مهربان است.( سوره احزاب ، آیه 59 )
3 . « و َقُل لِلْمُؤْمِنَاتِ یغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیوبِهِنَّ وَلَا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِى إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِى أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیرِ أُوْلِى الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا یضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیعْلَمَ مَا یخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را فرو بندند و پاکدامنى ورزند و زیورهاى خود را آشکار نگردانند مگر آن چه طبعاً از آن پیداست، و باید روسرى خود را بر گردن خویش اندازند و زیورهایشان را جز براى شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان خود یا کنیزانشان یا خدمت کاران مرد که بى نیازند یا کودکانى که بر عورت هاى زنان وقوف حاصل نکرده اند آشکار نکنند و پاهاى خود را نکوبند تا آنچه از زینت شان نهفته مى دارند معلوم گردد. اى مؤمنان!همگى به درگاه خدا توبه کنید امید که رستگار شوید. وَ الْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاء اللَّاتِى لَا یرْجُونَ نِکَاحًا فَلَیسَ عَلَیهِنَّ جُنَاحٌ أَن یضَعْنَ ثِیابَهُنَّ غَیرَ مُتَبَرِّجَات بِزِینَة وَ أَن یسْتَعْفِفْنَ خَیرٌ لَّهُنَّ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ; و بر زنان از کار افتاده اى که امید زناشویى ندارند گناهى نیست که پوشش خود را کنار نهند زینتى را آشکار نکنند، و عفت ورزیدن براى آن ها بهتر است و خدا شنواى داناست. (سوره نور ، آیه 31.) همانگونه که مشاهده می نمایید این آیه به صورت تفصیل وجوب حجاب ، کیفیت و حدود پوشش را معرفی می نماید و اگر رعایت حجاب از منظر خداوند لازم نبود ، دلیلی بر استثنا کردن افراد محرم از نامحرم و کسانی که رعایت حجاب برآنها واجب نیست وجود نداشت .
دوم . وجوب حجاب از منظر روایات
علاوه بر آیات قرآن ، روایات متواتری در این زمینه وجود دارد که در کتب معتبر حدیث ذکر شده است که اصل وجوب حجاب را مسأله مسلم و ضروری دانسته، به شرایط، خصوصیات، زمان و استثنائات آن پرداخته است، به طور نمونه به چند مورد از آنها اشاره می نماییم:
1. در روایاتى از سوى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) محدوده حجاب بیان شده است. به عنوان نمونه در روایتى آمده است که نمایان ساختن تمام بدن براى زوج رواست و سر و گردن را مى توان در برابر پسر و برادر آشکار کرد، اما در برابر نا محرم باید از چهار پوشش استفاده کرد: پیراهن (درع)، روسرى (خمار)، پوششى وسیع تر از روسرى که بر روى سینه مى افتد (جلباب) و چادر (ازار). (فضل بن حسن طبرسى، مجمع البیان، ج 7،271.)
2. در حدیثی از امام صادق(ع) می خوانیم: «کل آیته فی القرآن فیها ذکر الفروج فهی من الزنا إلا هذه الآیته فإنها من النظر؛ هر آیه که در قرآن مجید سخن از حفظ فروج به میان می آورد منظور حفظ کردن از زنا است جز این آیه که مراد از آن، حفظ کردن از نگاه دیگران می باشد.»( بحارالانوار، ج 97، ص 33.)
3. فضیل بن یسار می گوید: «سألت ابا عبدالله(ع) عن الذراعین من المرائته، هما من الذینته التی قال الله: «و لا یبدین زینتهن إلا لبعولتهن»؟ قال: نعم و ما دون الخمار من الزینته و ما دون السوارین؛ از امام صادق(ع) سؤال کردم آیا دو تا ذراع زن از مارد زینت است که خداوند می فرماید: برای غیر شوهر نشان داده نشود؟» فرمود: بلی ونیز سر و موهای سر و گردن و مقداری از سینه که با روسری پوشانده می شود هم از زینت است و نیز آن چه زیر دستبند و بالاتر است هم از زینت (مراد محل زینت است) است و برای غیر محارم نمی تواند نشان بدهد.»( وسائل الشیعه، حر عاملی، بیروت، دار احیاء التراث، ج 14، ب 109، ح 1، ص 145.)
4. محمد بن مسلم از امام محمد باقر(ع) روایت می کند: «لا یصلح للجاریته إذا حاضت إلا أن تختمر؛ دختر زمانی که به حد بلوغ شرعی رسید، باید روسری داشته باشد.»( وسائل الشیعه، ج 14، باب 126، ح 1، ص 168.)
5. از امام هشتم(ع) روایت شده است: «لا تفطی المرأئته رأسها من الفلام حتی یبلغ الفلام؛ پسر وقتی به حد بلوغ رسید زن باید حجاب را رعایت کرده و سر خود را از وی بپوشاند.»( همان، ح 4.)
سوم. تاریخچه حجاب در صدر اسلام
اصولا پوشش امر غریزی و فطری برای بشر است و کاوش های باستان شناسی نشان می دهد که از دیر زمان بشر در حد امکان نسبت به مسأله پوشش اهتمام ورزیده است و همه صاحبان ادیان نیز آن را سرلوحه عمل خویش قرار داده اند. گزارش هاى قطعی تاریخى حاکى از آن است که مسلمانان بعد از نزول این آیات حجاب ، به ضرورت ایجاد تغییرات و دگرگونى هایى در چگونگى پوشش زنان پى بردند و به همین دلیل بعد از نزول این آیات، زنان با پوشش هاى متفاوتى از عصر جاهلیت در اجتماع حاضر مى شدند. مثلا طبرى در تفسیر خود آورده است: « عن عائشه زوج النبى(صلى الله علیه وآله) انّها قالت یرحم الله النساء المهاجرات الاول لما انزل الله«ولیضربنّ بخمرهنّ…» شققن اکثف مروطهن فاختمرن به ؛ رحمت خدا بر زنان مهاجر پیشگام باد که هنگامى که خداوند فرمان حجاب را نازل فرمود، ضخیم ترین پوشش هاى پشمین خود را برش داده و با آن سر و گردن خود را پوشاندند. »(ابن جریر طبرى، ابن جریر، جامع البیان، ج 9، ص 306 .)
سیوطى نیز به سند خود از ام سلمه نقل مى کند که بعد از نزول آیه «یدنین علیهن من جلابیبهن» زنان انصار از منازلشان با پوشش هاى مشکى خارج مى شدند به گونه اى که به نظر مى رسید بر سر ایشان کلاغى نشسته است. (جلال الدین سیوطى، الدر المنثور، ج 5، ص 221 )
همچنین از تاریخ استفاده می شود که در صدر اسلام حتی یهودی و نصاری هم نوعی حجاب داشتند. منتها حجاب های آنان با حجاب های مسلمین فرق داشته. این در حالی است که ما می بینیم بعضی از اهل کتاب هم پوشش سر را رعایت می کردند. بر طبق تورات و انجیل و حتى گفته هاى باقى مانده از زرتشت، حجاب بر زنان واجب بوده و نگاه به نامحرم حرام بوده است. البته حجاب در ادیان الهى گذشته کمى سخت تر از حجاب اسلامى بوده است. (براى آگاهى بیشتر ر.ک: حجاب در ادیان الهى، على محمدى آشنانى.)
چهارم. برخی فوائد و کارکردهای حجاب :
1. سلامت روانی زن: حجاب همچون حفاظی است که زن را از آسیب‌پذیری، ترس و اضطراب روانی مصون نگه می‌دارد.
2 . آرامش روحی مرد: وجود حریم میان زن و مرد با پوشش، هیجان‌ها و التهاب‌های جنسی مرد را کاهش می‌دهد.
3 . افزایش امنیت اجتماعی زنان: نیاز به امنیت در زنان بیشتر از مردان است. حجاب آنان را از سوء استفاده‌های جنسی و سایر مزاحمت ها مصون می‌دارد.
4 . استحکام پیوند خانوادگی: حجاب زن را به خانواده وفادار نموده از عشق‌های آزاد محفوظ می‌نماید، نیز زمینه لذت جویی مردان در اجتماع را از بین می‌برد و لذت‌های آنان را به درون‌ خانه مختص می‌کند.
5 . افزایش بهره‌وری شغلی و مشارکت اجتماعی: برهنگی عامل کشیده شدن تمتعات جنسی از محیط خانه به اجتماع شده و قهراً نیرو و بازدهی کار در اجتماع را ضعیف می‌کند.
6 . بالا بردن ارزش و احترام زن: زنان وقتی خود را می‌پوشانند برای مردان رویاتی‌تر، پر جاذبه‌تر و گرانبها‌تر و ارزشمند می‌شوند.
ج. علاوه بر دلایل قطعی قرآنی و روایی بر لزوم رعایت حجاب و فوائد و کارکردهای فردی و اجتماعی آن، دولت اسلامی با توجه به فلسفه وجودی خویش در فراهم نمودن محیطی سالم برای هدایت، رشد و تکامل مادی و معنوی انسان ، موظف به اجرای این حکم – که از مهمترین ارزشهای اسلامی بوده و تاثیر مستقیمی برسلامت جامعه و تکامل مادی و معنوی آن دارد – با بهترین و مؤثرترین شیوه و شکل ممکن می باشد .
د . و بالاخره مهمترین معیار و الگوی ما آموزه های اصیل اسلامی و سیره و احادیث بزرگان دینی است نه سایر کشورها و جوامع اسلامی حاضر که یا فاقد شرایط و امکانات حکومتی لازم برای تحقق آموزه های و ارزشهای اصیل اسلامی بوده و یا اساساً از بینش و دیدگاه صحیح و اراده مستحکمی در این زمینه برخوردار نیستند .

الزام حکومت به حجاب – وظیفه حکومت اسلامی درباره حجاب

دیدگاه شما برای ما ارزشمند است

نظر شما چیه؟ منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم *

دکمه بازگشت به بالا