معیار غفلت و بیداری

دوست گرامی. معیار غفلت و بیداری توجه به هدف نهایی زندگی و خلقت انسان و حرکت به سمت آن است. کسی که نسبت به این موضوع هشیار است بیدار می باشد و کسی که توجه ندارد غافل است.
توضیح بیشتر
به‌منظور تبیین معنای اصطلاحی غفلت، بهتر است به این سؤال پاسخ دهیم که از منظر علم اخلاق اسلامی به چه کسی غافل گفته می‌شود؟
در پاسخ به این سؤال مهم است بدانیم، جوهره اصلی غفلت، ناآگاهی و به‌تبع آن ناهشیاری نسبت به هدف نهایی خلقت انسان و فلسفه زندگی و عدم تلاش و کوشش عملی برای رسیدن به آن و به تبع آن فراموشی یاد خدا و آخرت است، بنابراین کسی به حقیقت غافل و ناهشیار خوانده میشود که از هدف زندگی و در پی آن، ضرورت خودسازی و آماده شدن برای سفر آخرت، در بیخبری و ناهشیاری بسر میبرد.
مبدأ و نقطه آغاز تمام انحرافات و گمراهیها و محرومیتهای معنوی انسان، عدم درک صحیح فلسفه حیات انسان در این دنیا است و اینکه نداند یا فراموش کند که خدای متعال او را برای چه آفریده و در این سرای به او زندگی بخشیده و این همه امکانات در اختیارش نهاده است، زمینه چالش های بعدی را فراهم می سازد.
گفتنی است قرآن کریم اولاً؛ هدف خلقت انسان را «بندگی» خداوند معرفی میکند و میفرماید:
<وَما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیعْبُدُونِ> ؛
«و جن و انسان را نیافریدم جز آنکه مرا بپرستند».
آری بندگی خداوند، هدف از آفرینش و جوهره هستی انسان و معنا دهنده انسانیت و تنها مأموریت او در این دنیا است، در سوره بینه نیز میفرماید: <وَما أُمِرُوا إِلَّا لِیعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ> ؛ مردم هیچ ماموریتی ندارند جز اینکه خالصانه خدای را بپرستند و از پرستش هر چه غیر او است، پرهیز کنند؛ چراکه این مأموریت واحد میتواند انسان را به تمام کمالات مطلوب برساند.
البته به دلیل اینکه قرب و وصول به ذات خدا برای انسان غیر ممکن است، به تعبیر بسیار دقیق می‌توان گفت: هدف نهایی زندگی انسان، «آراسته شدن به صفات خدا و دور شدن از صفات شیطان» است و تلاشی که برای وصول به آن انجام می‌شود، تحت عنوان سیروسلوک و خودسازی یا طریقت مطرح است.
به تعبیر دیگر، هدف نهایی و کمال انسانی که با عباراتی نظیر؛ به کمال رسیدن، قرب به خدا، به خدا رسیدن، مظهر خدا شدن و به رنگ خدا درآمدن و تعبیراتی ازاین‌دست که در جای‌جای ادبیات دینی و آموزه‌های اخلاقی مطرح می‌شود، همه درنهایت به همین حقیقت «آراسته شدن به صفات خدا و دور شدن از صفات شیطان» بازمی‌گردد و خلاصه می‌شود.
در این راستا تنها کسانی که در مسیر عمل به احکام دین و حفظ ارزش های اعتقادی و تخلق به صفات الهی و فضایل اخلاقی حرکت و تلاش می‌کنند، از منظر دین و اخلاق، فرد بیدار و هشیار تلقی می‌شوند و سایر مردمان که تلاش و کوشش آنان، تنها در محدوده پرورش تن و بهره‌مندی از امور مادی و وصول به منافع و مطامع و لذت‌های دنیوی و مال و مقام و شهرت خلاصه می‌شود و نسبت به خودسازی دینی و کمال انسانی و انجام وظایف فردی و اجتماعی و عبادی و آماده شدن برای سفر آخرت بی‌توجه‌اند، در خواب غفلت و بی‌خبری زندگی خود را سپری می‌نمایند.
بنابراین میتوانیم مصداق کلی غفلت را تحت عنوان «غفلت از هدف زندگی و بندگی خدا» مطرح کنیم! و بدانیم که اگر انسان از هدف خلقت و زندگی که همانا کمال انسانی و معنوی از طریق بندگی خدای متعال است، در غفلت و ناهشیاری به سر برد و در مسیر عبودیت حق‌تعالی نباشد، طبعاً از یاد خود و یاد مرگ و فریبکاری شیطان و تسویل نفس و همه موارد جزئیتر که در آیات و روایات بدان اشاره شده، در غفلت و ناهشیاری بسر خواهد برد.