علل جاودانگی نهضت امام حسین(ع)

جواب اجمالی : مهم ترین علل جاودانگی و ماندگاری قیام امام حسین ع اهداف والا و ارزش های الهی و انسانی نهفته در قیام امام حسین ع بود . مبارزه با ظلم و احیای امر به معروف و نهی از منکر ، احیای جهاد و شهادت و… از عوامل ماندگاری و جاودانگی قیام امام حسین ع است.
توضیح بیشتر :
واقعه عاشورا الگویی برای بشریت است نه شیعه. راز ماندگاری آن هم در دست شعیان نیست بلکه در علل زیر نهفته است:
واقعه کربلا یکی از معدود وقایع تاریخی است که در میان همه حوادث ویژگی خاص یافته و ممتاز گشته است و گذر زمان نه تنها آن را به فراموشی نسپرده بلکه هر روز بیش از پیش آن را نمایانتر و شکوفاتر ساخته است، بی شک عناصری در این نهضت وجود داشته که سبب شده این واقعه بر تارک تاریخ درخشنده و ماندگار شود.
عوامل جاودانگی واقعه عاشورا به اختصار عبارتند از:
1. حسین علیه السلام اولین کشته از خاندان رسول خدا
پیامبر صلی الله علیه و آله به عنوان بزرگ و پیشوای مسلمانان جایگاه خطیری داشت و ادب اجتماعی و اخلاقی دینی اقتضا می کرد که نسبت به خاندان و نزدیکان او سر تعظیم فرود آرند به ویژه آنکه حسین علیه السلام بارها از سوی رسول خدا ستوده شده بود و یا به نجات بشر خوانده شده بود بی تردید کشتن سبط پیامبر، با آن شیوه فجیع واقعه ای غیرمنتظره و بی پیشینه بود و یکی از عوامل مهم جاودانه شدن واقعه عاشورا شد.
هر چند امام حسن علیه السلام نیز پیش از امام حسین علیه السلام به دست کین به شهادت رسیده بود اما ظواهر امر به گونه ای بود که می شد آن را انکار کرد و نیز قضیه امام حسن علیه السلام هرگز مانند عاشورا آشکار و در ملأعام نبوده است.
2. ناجوانمردانه بودن شیوه های جنگ
عرب به اصولی مقید بود از جمله اینکه در جنگ دست تعرض به کودکان و زنان و پیران دراز نمی کرد. بستن آب بر روی سپاه امام حسین، کشتن طفل شش ماهه، رفتار ناخوشایند آنان با اسراء، تعرض به جنازه ها از موجبات ماندگاری واقعه عاشورا بود.
3. نابرابری نبرد و پیکار شجاعانه
در یک سوی میدان جنگ شماری اندک و انگشت شمار قرار داشتند و در طرف دیگر سپاهی گران و بی شمار اما شجاعت، شهامت و استواری کوه قلنیل همراه امام حسین علیه السلام مایه شگفتی همگان در طول تاریخ شد آنانی که آشکارا مرگ را در پیش روی خود دیدند ولی با شجاعتی وصف ناپذیر زنده دلان را به اعجاب واداشته و این واقعه را در طول تاریخ بشری یگانه جلوه دادند.
4. استواری امام و پافشاری بر اصول
در طول تاریخ انسان های بزرگی همواره وجود داشتند که به اهداف خود معتقد بودند و به هیچ روی از اصول خویش دست برنداشتند و حتی جان خویش را بر سر آن نهادند اما به راستی جریان امام حسین علیه السلام کمتر نظیری در تاریخ یافته و به راستی بی نظیر است. حسین علیه السلام به حکم وظیفه دینی و مسئولیت انسانی با استواری هرچه تمام بر اصول و عدم نرمش در مقابل دشمنان در تمام تاریخ بی بدیل است. اصرار امام بر رد پذیرش بیعت، عدم توجه به نصایح دیگران، آگاهانه به مرگ نزدیک شدن، اعتقاد واقعی به اصول و… فضایی آفرید که هرگز مشابهی نیافت.
5. قربانی کردن بهترین ها (خانواده)
حضور اعضای خانواده در میان همراهان امام حسین علیه السلام عنصر دیگری بود که حادثه کربلا را یگانه کرد. حضور تمامی اعضای خانواده اعم از خردسالان، بیماران و زنان در صحنه کربلا با وجود اینکه امام به پایان کار خود وقوف داشت هیبتی دیگر به جریان عاشورا داده است خصوصاً اینکه همینان پس از اسارت و حضور در میان مردم به ترسیم آنچه روی داده پرداخته و شبانه روز به یادکرد آن واقعه مشغول بودند.
6. الگودهی قیام
قیام عاشورا سرمشقی برای بسیاری از انسان ها شد که در پی یافتن راه صحیح زندگی باعزت و گریز از ذلت در جستجو و کاوش بودند این قیام از همان آغاز الگویی برای دیگران شد الگویی قابل پیروی و عمل.
در واقع نهضت عاشورا و ایثارگری در آن تفسیر متعالی از زندگی و هستی ارائه می داد و برای بسیاری از آدمیان که در پی یافتن راه صحیح زندگی و گریز از ذلت در جست وجوی حق هستند، اسوه ای جدید شد، به بیان دیگر همین الگودهی قیام عاشورا در ماندگاری عاشورا مؤثر افتاد و هر روز عده ای در پی شناخت بهتر آن برآمده و زوایایی از آن را گشودند تا بتوانند بهتر و بیشتر طبق آن عمل کنند.
7. حق محوری و حق طلبی
از ویژگی های قیام عاشورا که در جاودانه شدن این قیام نقش مؤثری داشت. حق محوری و حق طلبی این قیام بود که در لحظه لحظه آن موج می زد.
مکتب امام حسین علیه السلام مکتبی است استوار بر محور حق و حق جویی معیار هر حرکت و اقدامی. بنابراین وقتی حق طلبی معیار شد، خداترس میزان می شود و ترس از غیرخدا بی معنا و از آنجا که جاء الحق و ذهق الباطل و حق همیشه ماندنی است و ظلم و ستم ناپایداری نهضت عاشورا نیز یکی از جاودانه قیامت های بشری شد.
فهرست دلایل دیگر برای علل جاودانگی نهضت عاشورا:
– آزادگی و زیر بار ذلت نرفتن امام(ع)
– همت عالی برای اصلاح امت محمدی
– گفتگو برای هدایت گمراهان
– عاشورا، تجلی‌گاه ادب و اخلاق
– محبت و مهرورزی در لشکر امام حسین(ع)
– از جان گذشتگی در راه هدف
– نقش آفرینی زنان در کربلا با ابلاغ پیام عاشورا به مردم

منابع جهت مطالعه بیشتر :
1. دانشنامه امام حسین(ع)، محمدی ری شهری، انتشارات دارالحدیث
2. تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا(ع) ، موسسه امام خمینی قم زیر نظر آقای پیشوایی
3. مقتل ابی مخنف، تحقیق محمدهادی یوسفی غروی، ترجمه جواد سلیمانی، موسسه امام خمینی قم – مقتل ابو مخنف، گردآوری و ترجمه: حجت الله جودکی، انتشارات خیمه.
4. پرسش و پاسخ های دانشجویی، جلد 13 ویژه محرم، نهاد رهبری در دانشگاهها
5. زندگانی امام حسین(ع)، سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
6. حماسه حسینی، شهید آیت الله مطهری، تهران، صدرا
7.بررسی تاریخ عاشورا، محمدابراهیم آیتی، با مقدمه علی اکبر غفاری، تهران، انتشارات صدوق
8.تأملی در نهضت عاشورا، رسول جعفریان، قم، نشر مورخ
9.موسوعة کلمات الامام الحسین علیه‌السلام کتابی است به زبان عربی که جمعی از محققان پژوهشکده باقرالعلوم وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی جمع‌آوری و تهیه نموده‌اند. این کتاب به نام فرهنگ سخنان امام حسین(ع) ترجمه شده است.
10. عاشورا پژوهی با رویکردی بر تحریفات، محمد صحتی سردرودی، قم، انتشارات خادم الرضا(ع)
11- «وقعه الطف » (بازسازی مقتل الحسین (ع) ابومخنف / کهن‌ترین روایت از واقعه کربلا) نویسنده: محمدهادی یوسفی غروی ترجمه: محمد صادق روحانی ناشر: کتاب طاها، چاپ اول 1397
12- در کربلا چه گذشت؟ (ترجمه نفس المهموم)، نویسنده: ثقة الاسلام حاج شیخ عباس قمی، ترجمه: آیت الله شیخ محمد باقر کوه کمره‌ای، ناشر : مسجد مقدس جمکران.
13 – آذرخشی دیگر از آسمان کربلا،آیت الله مصباح یزدی، موسسه امام خمینی (ره)
14 – قیام امام حسین، سید جعفر شهیدی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
15- تبیین جامعه شناختی واقعه کربلا، شمس الله مریجی، موسسه امام خمینی (ره)
16- شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی، جوادی آملی، نشر اسراء
17- فرهنگ سخنان امام حسین (علیه السلام)، محمد دشتی، انتشارات امیرالمومنین (علیه السلام
18 – سخنان حسین بن علی ع از مدینه تا کربلا – محمد صادق نجمی