فرزندان حضرت زینب س
فرزندان حضرت زینب سلام الله علیه و نهایت تا چندسالگی بودند و..؟
جواب اجمالی:در باره فرزندان حضرت زینب س و عمر آنها و سن آنها در منابع اختلاف وجود دارد . «عبدالله بن جعفر » همسر زینب (ع) بود و زینب (س) دارای 4 پسر بنام علی ، محمد، عون الاکبر، عباس و دو دختر بود که یکی از آنان ام کلثوم نام داشت (1) پسران زینب (س) که در واقعه کربلا به شهادت رسیدند دو نفر بودند محمد، عون(2) برخی از روایات پسران شهید حضرت زینب (س) را سه نفر ذکر کرده اند . محمد ، عون ، عبیدالله (3)
در باره دختران حضرت زینب س اطلاعات دقیقی وجود ندارد .
توضیحات بیشتر:
حضرت زینب (علیهاالسلام) در سال ۱۷ق. با عبدالله بن جعفر طیار ازدواج کرد و از وی چهار پسر داشت به نامهای: علی، عون، عباس، محمد؛ و(دو دختر) که یکی از دخترها به نام ام کلثوم. عون، محمد در واقعه کربلا به شهادت رسیدند.[۱]عون بن عبدالله
برخى از نسب نگاران دو پسر به نام عون، یکى عون الاصغر و دیگرى عون الاکبر براى عبدالله بن جعفر ذکر کردهاند. [۲]مادر عون الاکبر حضرت زینب (علیهاالسلام) و مادر عون الاصغر جمانه دختر مسیب بن نجبه است. [۳][۴]در اینکه کدام یک از این دو، در کربلا به شهادت رسیده اند اختلاف است. برخى نوشتهاند که عون الاصغر در کربلا شهید شد و عون الاکبر در زمان زنده بودن پدرش، ازدنیا رفت. [۵][۶]و برخى دیگر برآنند که عون الاکبر در کربلا به شهادت رسید. [۷]رجزخوانی عون
عون در روز عاشورا بعد از شهادت برادرش محمد، عازم میدان جهاد شد و در هنگام جنگیدن این رجز را خواند:
انْ تُنْکِرُونى فَانا ابْنُ جَعْفرٍ ••• شهید صِدْقٍ فِى الجنانِ ازْهَرِ
یَطیر فیها بِجَناح اخْضَرِ ••• کفى بِهذا شَرَفاً فِى الْمَحْشَرِ . [۸][۹]اگر مرا نمىشناسید، من پسر جعفر هستم که از روى صدق شهید شد و بهشت نورانى است؛ با بال سبز در بهشت پرواز مىکند و همین شرافت مرا، در محشر کافى است. در برخى منابع آمده است که عون بن عبدالله پس از شهادت عبدالله بن مسلم (علیهالسلام) به میدان رفت و این رجز را خواند: [۱۰]اقْسَمْتُ لا ادْخُلُ الّا الجَّنَةَ ••• مُوالِیاً لَاحْمَدَ وَالسُّنَةِ
وَالْفَوْزَ مِنْ بعد انقطاع المنة ••• هُوَ الّذى انْقَذَنا بِمَنِّه
مِنْ حَیْرَةِ الکُفْرِ وَسُوءِ الظَّنّةِ ••• صَلَّى عَلَیْهِ اللَّهُ بارِى الجَنَّةِ
سوگند یاد کردهام که جز به بهشت نروم در حالى که دوستدار احمد صلى الله علیه و آله و سلم و سنت او باشم
و پس از مرگ به رستگاری برسم اوست که بر ما منّت نهاد و رهانید
و از سرگردانى کفر و بددلى نجات داد درود خداى آفریننده بهشت، بر او باد.
شهادت عون
طبق نقل از مورخان عون سومین شهید از بنیهاشم است. (ابوحنیفه دینوری او را عدی بن عبدالله نامیده است.) [۱۱][۱۲][۱۳][۱۴]او در نبرد خود، سه سواره و هجده پیاده از نیروهاى دشمن را به هلاکت رساند و سرانجام توسط عبدالله بن قطنه طائی به شهادت رسید. [۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]البته ابن شهرآشوب نام قاتل او را عبدالله بن قطنه طائی ذکر کرده است، ولی در کتاب تاریخ الامم و الملوک [۲۰]، و انساب الاشراف [۲۱]، و الارشاد [۲۲]، و مقتل الحسین [۲۳]، نام قاتل او عبدالله بن قطبه طائی، ذکر شده است. به نظر می رسد که «قطبه» درست است و «قطنه» اشتباه استنساخ است: زیرا ابن شهرآشوب در این نقل متفرد است.
برخى نوشتهاند که چون -عون- برادر را کشته دید، بىاختیار خود را در میان کُشندگان افکند و قاتل برادر خود را دید و به یک ضربه کار او را ساخت، بعد نزد امام آمد و اجازه میدان طلبید. [۲۴][۲۵]محمد بن عبدالله
برخی نام مادر او را خوصاء [۲۶][۲۷]بنت خصفة بن ثقیف از نسل بکر بن وائل دانسته اند و برخی او را فرزند حضرت زینب کبری (علیهماالسلام) میدانند. [۲۸][۲۹][۳۰]رجزخوانی محمد
روز عاشورا وی به میدان مبارزه شتافت و چنین رجز خواند:أشْکو إِلَی الله مِنَ العُدْوانِ • فِعالَ قَومٍ فی الرَّدی عِمیانِ قَدْ بَدَّلوا مَعالِمَ القُرآنِ • وَ مُحکمِ التَّنزیلِ و التَّبیان
وَ أَظهَروا الکفرَ مَعَ الطُّغیانِ [۳۱][۳۲][۳۳]به خدا شکایت میکنم از کردار گروهی که کورکورانه به سوی هلاکت میروند؛ همانها که نشانههای قرآن را دگرگون و بیان محکم تنزیل را تغییر دادهاند؛ و کفر و طغیان و سرکشی را آشکار ساختند.
ولی در برخی کتاب ها [۳۴][۳۵] این رجز را این گونه آمده است: نشکوا الی اللّه من العدوان • قتال قوم فی الردی عمیان قد ترکوا معالم القرآن • و محکم التنزیل و التبیان و اظهروا الکفر مع الطغیان
صاحب کتاب عشرة کاملة [۳۶] این رجز را به جعفر بن محمد بن عقیل نسبت داده است.
شهادت محمد
بنابر مشهور وی پس از کشتن ده تن توسط عامر بن نهشل تمیمی به درجه رفیع شهادت نایل آمد. [۳۷][۳۸][۳۹][۴۰]ولی به گفته برخی در حمله دسته جمعی بنی هاشم به شهادت رسید. [۴۱]پیوستن به امام
وقتى امام حسین (علیهالسلام) از مکه به سوى کربلا حرکت کرد، عبدالله بن جعفر دو پسرش عون و محمد را نزد امام فرستاد و به آنان سفارش کرد که با وى همراه باشند و از او دفاع کنند. [۴۲] آن دو هنگام خروج امام از مکه به سوی کربلا به آن حضرت پیوستند، و نامه پدر خود عبدالله را که در آن از امام (علیهالسلام) خواسته بود از این سفر منصرف شود به وی رساندند. [۴۳]سفارش مادر
بسیاری می گویند: زینب کبری (سلاماللهعلیها)، دو فرزند خود را مهیای نبرد کرد و به آنها تعلیم داد که اگر با امتناع آن حضرت مواجه شدید – کما اینکه آن مظلوم حتی غلام سیاه را از قتال بر حذر می داشت – دائی خود را به مادرش فاطمه (سلاماللهعلیها) قسم دهید تا اجازه میدان رفتن بگیرید.
نام عون و محمد در زیارت ناحیه
در زیارت ناحیه درباره عون بن عبدالله آمده است:
السَّلامُ عَلى عَوْنِ بْنِ عَبْدَاللَّهِ بْنِ جَعْفَر الطَّیَّار فِى الْجَنانِ، حَلیفِ الایمانِ، ومُنازِلِ الاقْرانِ، النَّاصِحِ لِلرَّحمانِ، التَّالى لِلْمَثانى والْقُرانِ … [۴۴]درود بر عون پسر عبداللَّه بن جعفر طیّار (پرواز کننده در بهشت) که همپیمان ایمان و نبرد کننده با هماوردان و خیرخواه خداى رحمان و تلاوت کننده سوره حمد و آیات قرآن ، بود.
در زیارت رجبیه و ناحیه از محمد بن عبدالله چنین یاد شده است: السّلامُ عَلی مُحمَّد بن عبدالله بن جعفر، الشاهد مکان ابیه والتالی لأخیه، و واقیه ببدنه، لعن الله قاتله عامر بن نهشل التمیمی. [۴۵][۴۶]سلام بر محمد بن عبدالله بن جعفر آن که در کربلا به جای پدر حضور یافت و پس از برادر به شهادت رسید و بدن خود را سپر بلای او -امام حسین علیه السلام- قرار داد. خدا لعنت کند کشنده او عامر بن نهشل تمیمی را.
برگرفته از پایگاه ویکی فقه
پینوشت:
۱. شیخ مفید، محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۲۵.
۲. ابن حزم، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، ص۶۸.
۳. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۹۵.
۴. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۱۲۲.
۵. ابن حزم، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، ص۶۸.
۶. ابومخنف، لوط بن یحیی، مقتل الحسین (علیهالسلام)، ص۲۳۸.
۷. ابن طاووس، علی بن موسی، الاقبال بالاعمال الحسنه، ج۳، ص۷۵- ۷۶.
۸. ذخیرة الدارین فیما یتعلق بمصائب الحسین (علیهالسلام)، جمعی از نویسندگان، ص۲۹۰.
۹. زنجانی، ابراهیم، وسیلة الدارین، ص۲۴۲.
۱۰. ابومخنف، لوط بن یحیی، مقتل الحسین (علیهالسلام)، ص۱۱۴-۱۱۵.
۱۱. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۵، ص۴۴۷.
۱۲. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۰۰.
۱۳. شیخ مفید، محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۰۷.
۱۴. دینوری، ابوحنیفه، الاخبار الطوال، ص۲۵۷.
۱۵. مصعب بن عبدالله، زبیری، نسب قریش، ص۸۱.
۱۶. دینوری، ابن قتیبه، المعارف، ص۲۷۶.
۱۷. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۲، ص۴۴.
۱۸. ابن درید، الاشتقاق، ص۳۲۱.
۱۹. ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۵۴.
۲۰. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۵، ص۴۶۹.
۲۱. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۰۰.
۲۲. شیخ مفید، محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۰۷.
۲۳. خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین، ج۲، ص۲۷.
۲۴. زبیری، مصعب بن عبدالله، نسب قریش، ص۸۱.
۲۵. سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ص۱۷۲.
۲۶. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۵، ص۴۶۹.
۲۷. ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ج۱، ص۱۲۲.
۲۸. طبری، عماد الدین، کامل بهائی، ج۲، ص۳۰۳.
۲۹. واعظ کاشفی، حسین، روضة الشهداء، ج۱، ص۳۹۳.
۳۰. خواندمیر، تاریخ جیب السیر، ج۲، ص۵۳.
۳۱. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۵۴.
۳۲. سماوی، محمد بن طاهر، ابصار العین، ج۱، ص۷۷.
۳۳. خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین (علیهالسلام)، ج۲، ص۳۱.
۳۴. کرباسی، محمدصادق، دایرةالمعارف الحسینیه، ج۶، ص۲۷۶.
۳۵. سپهر کاشانی، محمدتقی، ناسخ التواریخ، ج۲، ص۳۲۱.
۳۶. وقار شیرازی، عشره کامله، ج۱، ص۴۳۲.
۳۷. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۵۴.
۳۸. سماوی، محمد بن طاهر، ابصار العین، ج۱، ص۷۷.
۳۹. خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین (علیهالسلام)، ج۲، ص۲۶.
۴۰. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۵، ص۴۶۹.
۴۱. مقرم، عبدالرزاق، مقتل الحسین (علیهالسلام)، ج۱، ص۲۶۲.
۴۲. شیخ مفید، محمد، الارشاد، ج۲، ص۶۹.
۴۳. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۵، ص۳۸۷.
۴۴. ابن طاووس، علی بن موسی، الاقبال بالاعمال الحسنه، ج۳، ص۷۵- ۷۶.
۴۵. ابن طاووس، علی بن موسی، الاقبال، ج۳، ص۷۶.
۴۶. ابن طاووس، علی بن موسی، الاقبال، ج۳، ص۳۴۳.
منابع جهت مطالعه بیشتر :
پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۲۹۴-۳۳۴.
پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۸۲۵-۸۲۶.
زینب بانوی قهرمان کربلا، تألیف دکتر بنت الشاطی، ترجمه حبیب چایچیان و مهدی آیت الله زاده نائنی ، ص 50، انتشارات امیرکبیر.
زینب بانوی قهرمان کربلا، تألیف دکتر بنت الشاطی، ترجمه حبیب چایچیان و مهدی آیت الله زاده نائنی ، ص 180، انتشارات امیرکبیر.
زندگانی 14 معصوم ، حسین عمادزاده، ص 695 .
فرزندان حضرت زینب س