شغل پیامبر(ص) قبل و بعد از بعثت

جواب اجمالی : پیامبر قبل از بعثت به شغل چوپانی و دام داری و سپس تجارت مشغول بودند در برخی از منابع از کشاورزی و باغبانی در مکه و مدینه توسط پیامبر(ص) یاد شده است اما پس از بعثت به نبوت و بیان قرآن و رفع و رجوع مشکلات مسلمانان در احکام و رفع خصومات و قضاوت و داوری در کنار نبوت مشغول بودند . توضیح بیشتر : در این که حضرت محمد(ص) شغلى داشتند و با آن زندگى خود را تأمین می کردند، تردید نیست. پیامبرى که همه را به داشتن شغل و کسب حلال تشویق می کند، نمی شود که خودش کسب حلال نداشته باشد. 
از پیامبر اسلام نقل شده که فرمود: کُلُوا مِن کَدِّ اَیدیکُم . از دست رنج خود بخورید . بحار، ج 66، ص 314، چاپ ایران 
اَزْکَى الأعمالِ کَسبُ الْمَرءِ بِیَدِهِ . پاکیزه ترین کارها، کارِ دستِ خود انسان است . میزان الحکمة، ج 3، ص 2699.
منابع تاریخى، درباره شغل پیامبر(صلى الله علیه وآله) قبل از هجرت، از شبانى و بازرگانى و کشاورزی یاد کرده اند. 
پیامبر(ص) در پاسخ این سؤال که آیا شما نیز شبانى کرده اید، آن را تأیید کرد و از دو محل از محله هاى مکه، به نام هاى قراریط (ابن سعد، الطبقات الکبرى، ج 1، ص 101 .) و اجیاد، (مقریزى، امتاع الاسماع، ج 1، ص 9. ) به عنوان محل شبانى گوسفندان یاد کرد.
حضرت می‌فرمود: «خداوند، هیچ پیامبرى را مبعوث نفرمود؛ مگراین که چوپان گوسفندان بوده است». (الطبقات الکبرى، ج 1، ص 100.) 
مولوی در مثنوى معنوى چنین آورده :
مصطفى فرمود خود که هر نبی 
کرد چوپانیش، برنا یا صبى 
بى شبانى کردن و آن امتحان 
حق ندادش پیشوایى جهان 
تا شود پیدا وقار و صبرشان 
کردشان پیش از نبوت حق شبان 
گفت سایل هم تو نیز اى پهلوان؟
گفت من هم بوده ام اى دهرى شبان 
گویا این پیشه تا پیش از بعثت ادامه داشته است. (الطبقات الکبرى، ج 1، ص 101. )
به هر حال، آرامش دشت و بادیه براى حضرت، از ماندن در میان مشرکان و بت پرستان مکه، پسندیده تر بود.
حضرت محمد(صلى الله علیه وآله)، علاوه بر شبانى، بازرگانى و تجارت نیز کرده است. در تاریخ از پذیرش پیشنهاد خدیجه براى سفر تجارتى از سوى محمد(صلى الله علیه وآله)، یاد شده است که حضرت این سفر را انجام داد و در این سفر، چند برابر دیگران سود برد. در این سفر، میسره، غلام خدیجه نیز پیامبر را همراهى مى‌کرد. ( السیرة الحلبیه، ج 1، ص 147.)
پیامبر در دوران رسالت نیز می‌فرمود: هرگز کسى غذایى بهتر از دسترنج خود نخورد. (مسند احمد، ج 4، ص 132.)
شهید مطهری در این باره چنین می گویند: جز شبانی و بازرگانی، شغل و کار دیگری را ما از ایشان سراغ نداریم. بسیاری از پیغمبران در دوران قبل از رسالتشان شبانی می کرده اند (حالا این چه راز الهی ای دارد، ما درست نمی دانیم) همچنانکه موسی شبانی کرده است. پیغمبر اکرم هم قدر مسلّم این است که شبانی می کرده است. گوسفندانی را با خودش به صحرا می برده است، رعایت می کرده و می چرانیده و بر می گشته است. بازرگانی هم که کرده است. با اینکه یک سفر، سفر اولی بود که خودش به بازرگانی می رفت (فقط یک سفر در دوازده سالگی همراه عمویش رفته بود) آن سفر را با چنان مهارتی انجام داد که موجب تعجب همگان شد.
مجموعه آثار شهید مطهری ج14 ـ سیری در سیره نبوی صفحه195 الی 196. عده ای خواسته اند با استناد به روایتی بگویند که پیامبر پس از بعثت نیز به کشاورزی و باغبانی مشغول بود و نام این باغها که مدعی‌ اند پیامبر در آن‌ها کار می‌کرد عبارت‌ند از: المیثب، الصائفة، الدّلال، حسنى، برقة، الأعواف و مشربة أم إبراهیم.
اما این حرف صحیح نیست چون با توجه به اصل روایت عسقلانی چنین چیزی ثابت نمی‌شود.
اصل داستان این است که یکى از عالمان یهودى به نام مُخَیریق پیامبر را وصی خود در اموالش قرار داد، این واقعه مربوط به همان سالهای ابتدایی ورود پیامبر به مدینه می‌شد. منابع تاریخ نگاری زمان این ماجرا را در آستانه «جنگ احد»‌ دانسته و در ادامه نوشته‌اند: مخیریق یهودی به جنگ احد رفت و در دفاع از اسلام و پیامبر به شهادت رسید. او وصیت کرد اگر در جنگ کشته شدم پیامبر وصی من در اموالم باشد، این هفت باغ که به عنوان «عوالى» معروف بودند در اختیار پیامبر قرار گرفت،که آن حضرت هم این باغ‌ ها را وقف کردند.
اصل روایت: ذکر الواقدیّ أنه(مخیریق) أسلّم، و استشهد بأحد، و قال الواقدی‌ [2] و البلاذریّ: و یقال: إنه من بنی قینقاع. و یقال من بنی القطیون، کان عالما، و کان أوصى بأمواله للنبیّ (صلّى اللَّه علیه و آله و سلم)  و هی سبع حوائط: المیثب، و الصائفة، و الدّلال، و حسنى، و برقة، و الأعواف‌ [3]، و مشربة أم إبراهیم، فجعلها النبیّ (صلّى اللَّه علیه و آله و سلم) صدقة. (ابن حجر عسقلانى، الإصابة فى تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمدعبدالموجود و على محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق) ج6، ص46.
شغل پیامبر پس از بعثت، رسالت و حکومت و قضاوت و داروی ورفع خصومات و اداره جامعه بوده است. 

منابع جهت مطالعه بیشتر : 
– مجلسی، بحار الانوار، (بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق) ج 63، ص 314.
– محمدی ری شهری، میزان الحکمة، (دار الحدیث، چ اول، 1416ق) ج 3، ص 2699.
– حرعاملی، وسائل الشیعه،(تحقیق و تعلیق: محمدرازی و حسن شعرانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی،) ج 12، ص22، باب 9، ح1.
– سیره ابن هشام، ج 1، ص 176، چاپ مصر 
– سنن النبی – علامه طباطبایی 
– فروغ ابدیت – جعفر سبحانی 
– الصحیح من سیره النبی – جعفر مرتضی عاملی