تک فرزند بودن امام رضا ع
سلام خدمت شما.
ایا امامی داشتیم که تک فرزند بوده باشن ؟! یا حداقل یک یا دو خواهر برادر داشته بودند ؟
امام جواد ع یگانه فرزند امام رضا(علیه السلام) است و حضرت به جز او فرزندى نداشت.(1)
بیشتر منابع شیعه، تنها امام جواد (علیه السلام) را پسر امام رضا ع می دانند . شیخ مفید در ارشاد مى نویسد:«مضى الرضا بن موسى علیه السلام ولم یترک ولداً نعلمه الا ابن الامام بعده ابا جعفر بن محمد على علیهم ا السلام و کانت سنه یوم وفاه ابیه سبع سنین و اشهراً(2)؛ امام رضا (علیه السلام) از دنیا رفت و تا آنجا که ما می دانیم فرزندى از او جز حضرت امام محمد تقى(علیه السلام) باقى نمانده بود و سن شریف او در روز وفات پدر، هفت سال و چند ماه بود».
طبرى، از علماى قرن چهارم مى گوید: «تنها فرزند آن حضرت ، امام محمد تقی بود »(3).
سبط بن جوزى(4) و فخر رازى(5) و دو عالم شیعى ابن خشاب(6) و اربلى(7) مدعى اند که امام 5 پسر و یک دختر داشت به نام هاى محمد تقى، حسن، حسین ، جعفر، ابراهیم و عائشه.
فخر رازى بجاى ابراهیم، جعفر، عائشه، از على، موسى و فاطمه نام مى برد.افرادى نیز از دو فرزند پسر، به نام هاى محمد (جواد) و حسین(8) و یا محمد و موسى(9) یاد مى کنند.
شیخ عباس قمى با استناد به وجود روایتى از «فاطمه بنت الرضا»(10) وجود دخترى به این نام را احتمال داده و مدعى است : «امام در زمان شهادت تنها یک پسر (امام محمد تقى) داشت و با شواهدی اثبات می کند که حضرت رضا دخترى داشت به نام فاطمه. شیخ عباس قمی با استناد به برخى کتاب های انساب، فاطمه را همسر محمد بن جعفر بن قاسم بن اسحاق بن عبدالله بن جعفر ابن ابیطالب مى داند(11).
در این باره چند نکته لازم به ذکر است:
1. ادعای وجود فرزندانى غیر از امام جواد(علیه السلام)، با مطالب مندرج در منابع اصیل شیعى منافات دارد.
2. ممکن است افرادى که به عنوان فرزندان امام رضا(علیه السلام) مطرح هستند، از نوادگان ایشان باشند.
3. اربلى در جاى دیگر کتاب خود، بر یکى بودن فرزند امام تصریح دارد(12). او همچنین از این سخن امام رضا(علیه السلام) یاد مى کند که فرمود : جز یک نفر، فرزندى نخواهم داشت.(13)
4. انتخاب نام عائشه براى دختر، در سیره معصومان (علیهم السلام) رسم نبود.
5. ممکن است امام، چند پسر و دخترى بنام فاطمه داشته باشد، لیکن در هنگام شهادت، تنها امام محمد تقی(علیه السلام) زنده بود . یک گزارش تاریخى، از تعزیت بلاذرى (متوفى 279ق) به امام، درباره درگذشت فرزندش، حکایت مى کند.(14)
پی نوشت ها:
1) صدوق، عیون اخبارالرضا(علیه السلام)، ج 2، ص 250؛ الارشاد، ج 2، ص 271؛ اعلام الورى، ص 344؛ طبرسى، تاج الموالید(مجموعه نفیسه)، ص 192، ص 127؛ المناقب، ج 4، ص 376.2) الارشاد، ج 2، ص 271.3) دلائل الامامه، ص 184.4) تذکره الخواص ص 258.5) الشجره المبارکه، ص 77.6) ابن خشاب، موالید الائمه و وفیاتهم(مجموعه نفیسه)، ص 192. 7) کشف الغمه فى معرفه الأئمه ج 2، ص 284. 8) جمهره انساب العرب، ص 62.9) العدد القویه، ص 294.10) ر.ک: بحارالانوار، ج 68، ص 388.11) منتهى الامال، ج 2، ص 549.12) کشف الغمه، ج 2،
تک فرزند بودن امام رضا ع