ضرورت رجعت و حشر

پاسخ کوتاه:
عقیده به اصل رجعت، که روایات ناظر به آن، تواتر معنوی دارند، جزء ضروریّات مذهب شیعه است. اصل حشر، از قطعیّات اعتقادی مسلمین است، آیاتی چند و احادیث فراوانی بر آن دلالت دارند. امّا جزئیّات این مسأله، از جمله تدریجی یا دفعی بودن آن، از ضروریّات نیست بلکه مورد اختلاف است.

عقیده به اصل رجعت، که روایات ناظر به آن، تواتر معنوی دارند، جزء ضروریّات مذهب شیعه است؛ امّا جزئیّات بحث رجعت، جزء امور نظری است و صاحب نظران در مورد این جزئیّات، اختلاف نظر دارند. برخی جزئیّات آن توسط دانشمندانی مورد مناقشه قرار دارد.
ـ اصل حشر، از قطعیّات اعتقادی مسلمین است، آیاتی چند و احادیث فراوانی بر آن دلالت دارند. امّا جزئیّات این مسأله، از جمله تدریجی یا دفعی بودن آن، از ضروریّات نیست بلکه مورد اختلاف است.
ـ برخی صاحب نظران، علاوه از حشر بعد از قیامت، به نوعی حشر قبل از قیامت ـ که حشر دنیوی است ـ هم قائلند.
ـ سردرگم شدن در اینگونه مسائل و سردرگمی در اینها از دو چیز ناشی می‌شود. نخست از کمبود اطلاعات در امور اعتقادی. دوم از عادت نداشتن به جوّ تحقیق و عادت کردن به جوّ تقلید. کسانی که عادت کرده‌اند به پذیرفتن هر چه می‌خوانند، طبیعی است که هنگام خواندن یک متن تحقیقی، دچار چنین حالتی شوند. وادی تحقیق، وادی نقد و نظر است؛ لذا کسی که وارد این وادی می‌شود باید چنان شدّت فهم و وسعت صدری داشته باشد که ذهنش به هم نریزد. «یا نکن با فیلبانان دوستی ـ یا بنا کن خانه‌ای در خورد فیل!»