عدم ازدواج حضرت معصومه(س)
علت عدم ازدواج حضرت معصومه(س) چه بوده است؟
برای به دست آوردن جایگاه والای حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها همین بس که به مقام و جایگاه وی در نزد اهل بیت عصمت و طهارت دقت کنیم آنوقت متوجه خواهیم شد که این بانوی بزرگوار چرا به این مقام و عظمت و بزرگی نائل شدند.با نگاهی به زندگی کوتاه اما با برکت آن حضرت می بینیم که او از کودکی تا جوانی تحت تربیت پدر بزرگوارش و برادر مکرّمش حضرت رضا(ع) قرار داشت لذا در علم و تقوا و پاسخ به پرسشهای مراجعان به مقامی رسید که مدال افتخار فداها ابوه، از پدر خود دریافت داشت. (من لا یحضره الخطیب، ج 4، ص 461، به نقل از بارگاه فاطمه معصومه، سید جعفر عظیمی، ص30)کلمه فداها ابوها اوج معرفت و بزرگی آن بانو را می رساند .امام صادق(ع) نیز در مقام و بزرگی آن حضرت مى فرماید: خدا داراى حرمى است که آن مکّه است، و پیامبرش هم حرمى دارد که مدینه است، و امیرمؤمنین هم حرمى دارد که کوفه است. و ما هم داراى حرمى هستیم که قم است و به زودى بانویى از فرزند من آن جا دفن مى شود که نامش فاطمه است. هرکسى او را زیارت کند بهشت بر او واجب مى شود. امام صادق(ع) هنگامى این جمله را فرمودند که هنوز مادر امام موسى بن جعفر(ع) به او باردار نشده بود(بحارالأنوار، ج 57، باب 36، ص 216)امام رضا (ع) نیز مى فرمایند: هرکس او (حضرت فاطمه معصومه) را زیارت کند بهشت بر او واجب مى گردد(وسائل الشیعة، ج 14، باب 94، ص 576.)امام جواد (ع) نیز مى فرمایند: «کسى که آرامگاه عمّه ام را در قم زیارت کند پاداش او بهشت است(بحارالأنوار، ج 99، باب1، ص 265)همچنین یکی دیگر از علل این عظمت و بزرگی را می توان در نام و لقب آن بزرگوار به دست آورد، با دقت در نام معصومه به خوبی در می یابیم که آن بزرگوار در ایمان و پاکی به درجه بالای عصمت نائل شده بود لذاست که شخص امام رضا علیه السلام عنوان معصومه را به ایشان داده اند تا نشان دهند که حضرت معصومه تا چه اندازه در نزد خداوند دارای عظمت و بزرگی است.امام رضا در روایتی در ضمن دادن لقب معصومه به آن حضرت فرمودند: «من زار المعصومة بقم کمن زارنى ــ هرکس معصومه را درقم زیارت کند، همانند کسى است که مرا زیارت کرده باشد.» (ریاحین الشیعه، ج 5، ص 35). همچنین شفاعت گسترده حضرت معصومه (س) که طبق روایات ، همه ی شیعیان اهل بیت را در بر می گیرد نیز گواه آن است که حضرت از مقامی فوق تصور ما برخوردار می باشند. به جرات می توان گفت بعد از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از جهت گستردگی شفاعت،هیچ کس و حد اقل هیچ بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه دخت موسی بن جعفر سلام الله علیها نمی رسد، که امام به حق ناطق، حضرت جعفر صادق(ع) در این رابطه می فرماید: «تدخل بشفاعتها شیعتناالجنه باجمعهم »: «با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند.» (بحار الأنوار ج 60 ص 228)همچنین صدور زیارت نامه ی آن حضرت از سوی امام معصوم و پیش گویی امام صادق علیه السلام از تشریف فرمایی آن حضرت به قم و دفنشان در قم ؛ و تشییع این بانو به وسیله ی امام رضا علیه السلام و امام جواد علیه السلام ، از دیگر شواهد عصمت و عظمت آن بانوی والا مقام به شمار می آید ؛ بخصوص که آن دو حضرت نه از راه عادی بلکه از طریق اعجاز برای تشییع آن بانوی کرامت حاضر شدند.به هر حال نشانه های عظمت و بزرگی آنحضرت در میان فرزندان امام کاظم علیه السلام آنقدر مشهود و بزرگ بود که باعث شد ایشان به چنین مقام و قُربی در نزد ائمه علیهم السلام و شیعیانشان واقع شود.اما در این که حضرت معصومه(س) ازدواج نکرده اتفاق نظر هست و در مورد علت عدم ازدواج ایشان نظریات مختلفی گفته شده است:
علت اول: در تاریخ یعقوبی آمده است که حضرت موسی بن جعفر(ع) وصیت کرده بود که دخترانش شوهر نکنند و برای همین هیچ یک از دختران آن حضرت شوهر نکردند جز یکی از دخترانش به نام ام سلمه که در مصر به همسری قاسم بن محمد بن جعفر بن محمد در آمد و به خاطر این ازدواج مسایلی پیش آمده و قاسم قسم خورد که منظور او از ازدواج با او این بود که به او محرم شود و او را حج ببرد. ((تاریخ یعقوبی، ابن واضح یعقوبی ، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، ج 2، ص 421 ، س 14، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی، چاپ سوم، 1362)
لکن این نظریه را نمی توان به این آسانی پذیرفت چون در اصول کافی آمده است که حضرت امام موسی بن جعفر (ع) کار شوهر کردن و شوهر دادن دخترانش را به پسرش حضرت امام رضا واگذار کرد و فرمود : اگر علی خواست آنان را شوهر می دهد و اگر نخواست شوهر نمی دهد. و جز پسرم علی هیچ کس حق ندارد دخترانم را شوهر بدهد . نه برادران دیگرشان، نه عموهایشان و نه سلطان وقت هیچکدام حق ندارند در امر ازدواج دخترانم دخالت کنند. (اصول کافی ، عربی، چاپ آخوندی ، ج اول ، ص 316، حدیث 15، در ضمن «الاشاره و النص علی ابن الحسن الرضا(ع) بر اساس این روایت، نمی توان گفت که امام موسی بن جعفر(ع) وصیت به عدم ازدواج کرده بلکه وصیت کرده که امر ازدواج دخترانش به امام رضا (ع) مربوط است و دیگران حق دخالت ندارند.
علت دوم : از دیدگاه برخی ، خفقان شدید هارونی باعث شد که دختران امام موسی بن جعفر(ع) نتوانند ازدواج کنند و در عصر هارون خفقان و استبداد و ستم به جایی رسید که کسی جرأت نداشت به خانه امام موسی بن جعفر رفت و آمد کند . اگر کسی نتواند به خانه امام رفت و آمد داشته باشد، به طور یقین نمی تواند خیال دامادی آن حضرت را در سر بپروراند. (زندگانی کریمه اهلبیت ، مهدی پور، نشر حاذق، 1380 ، چاپ اول، ص 150)
اگر بخواهیم این مسأله را بیشتر توضیح بدهیم باید بگوییم که هارون می خواست کاری کند که نسل امام موسی بن جعفر کم گردد و یکی از راه های این، جلوگیری از ازدواج زنان و دختران این خاندان است و بطور طبیعی اگر دختران و زنان شوهر نکنند، نسل آل علی(ع) کم می گردد و کمی این نسل برای دستگاه خلافت بسیار مطلوب بود و علت کشتار آن همه سادات هم می تواند همین باشد که این نسل بر افتد.
علت سوم : درباره کفویت گفتنی است؛ کفو و هم شأن بودن به معنای هم درجه و همسان بودن در مقامات معنوی نیست؛ بلکه کفو این است که زن و شوهر در کمالات معنوی و صفات درونی ضد هم نباشند. به عنوان مثال، هر دو مسلمان باشند، هر دو معتقد به امامت امامان معصوم باشند و هر دو انقلابی و شجاع باشند. اگر یکی مسلمان و دیگری کافر باشد، کفو نیستند. اگر یکی به حقانیت راه امام حسین(ع) معتقد باشد و یکی نباشد، در این صورت کفو نیستند. اگر زنی دشمن امام علی(ع) باشد و مردی عاشق آن حضرت باشد در این صورت کفو نیستند و اگر به این صورت با هم متضاد باشند نمی توانند با هم ازدواج کنند و اگر ازدواج کنند با هم نمی سازند.
پیامبر با زنان متعددی ازدواج کرد و هیچ کدام از آنها در درجات معنوی به پای آن حضرت نمی رسید. حضرت زینب(س) و عبدالله بن جعفر طیار با هم کفو بودند چون هر دو مسلمان، مؤمن، عاشق پیامبر، عاشق امام علی(ع) و عاشق امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) بودند و هیچ گونه تضادی بینشان نبود و اگر او با زینب کبری کفو نبود اجازه رفتن به کربلا نمی داد و اجازه نمی داد دو پسرش در کربلا به شهادت برسند و علت ازدواج نکردن دختران حضرت امام موسی بن جعفر و به خصوص حضرت فاطمه معصومه این بود که جوانان و مردان آن زمان از ترس حکومت هارون نمی توانستند با امام موسی بن جعفر علیه السلام خویشاوند بشوند و از این جهت حضرت معصومه کفو نداشت چون خانواده امام موسی بن جعفر(ع) ضد حکومت عباسی بودند و حکومت عباسی هم دشمنان خود را نابود می کردند. به این جهت از ترس حکومت هارون کسی نمی توانست به آنان ئزدیک بشود.
برای آگاهی بیشتر درباره فاطمه معصومه(س) می توانید به کتاب زندگانی کریمه اهل بیت، علی اکبر مهدی پور مراجعه کنید.
عدم ازدواج حضرت معصومه(س)