امتحان ابراهیم(علیه السلام)
امام رضا(علیه السلام) درباره ی امتحان حضرت ابراهیم(علیه السلام) و مأموریتی که برای ذبح اسماعیل داشت چه پاسخی دارند؟
حضرت رضا(علیه السلام) بخش هایی از زندگی حضرت ابراهیم(علیه السلام) را به نقل از پدران پاک خود چنین نقل می فرمایند: خداوند متعال ازاین جهت ابراهیم(علیه السلام) را برای خود دوست گرفت که او هیچ کس را ناامید نمی کرد و از احدی جز خداوند چیزی درخواست نمی فرمود.[ عیون أخبار الرضا(علیه السلام)، ج2، ص 76. ] ابراهیم(علیه السلام) اولین کسی است که مردم را به مهمانی دعوت کرد.[ طوسی، امالی، ج1، ص 338. ] همچنین امام رضا(علیه السلام) می فرمودند:
«هنگامی که ابراهیم(علیه السلام) را در آتش افکندند، ما [اهل بیت(علیهم السلام)] را نزد خدا واسطه قرار داد و دعا کرد. پروردگار، آتش را بر او سرد فرمود و او را سالم از آنجا بیرون آورد.»[ راوندی، قصص الأنبیاء، ص106. ]در روایت فضل بن شاذان از حضرت رضا(علیه السلام)، امتحان ابراهیم(علیه السلام) این گونه بیان شده است:[ عیون أخبار الرضا(علیه السلام)، ج1، ص 209. ] خداوند تبارک وتعالی به حضرت ابراهیم(علیه السلام) امر فرمود به جای اسماعیل(علیه السلام)، گوسفندی را ذبح کند که او فرستاده است. در آن زمان، ابراهیم(علیه السلام) در دل آرزو کرد که ای کاش فرزندش را به دست خود ذبح می کرد و خداوند دستور کُشتن گوسفند را نمی داد. او می خواست به این طریق، احساس پدری را داشته باشد که عزیزترین فرزندش را به دست خود قربانی می کند و در نتیجه، شایسته ی رفیع ترین درجات ثواب در صبر بر مصائب شود.
خداوند عزّوجل نیز به او وحی فرمود: « ای ابراهیم، محبوب ترین خلق من، در نگاه تو کیست؟» ابراهیم(علیه السلام) پاسخ داد: «خدایا، مخلوقی خلق نکرده ای که از حبیبت، محمّد(صلی الله علیه و آله و سلم)، نزد من محبوب تر باشد.» خداوند فرمود: « ای ابراهیم، او را بیشتر دوست داری یا خودت را؟» ابراهیم(علیه السلام) گفت: «او را بیشتر دوست دارم.» خداوند بیان کرد: «فرزند او را بیشتر دوست داری یا فرزند خودت را؟» عرض کرد: «فرزند او را.» خداوند فرمود: «بریده شدن سر فرزند او از روی ظلم، به دست دشمنانش، دل تو را بیشتر به درد می آوَرد یا بریدن سر فرزندت به دست خودت، به علت اطاعت از فرمان من؟» گفت: «بریده شدن سر فرزند او به دست دشمنانش، دل مرا بیشتر به درد می آورد.» خداوند گفت: «گروهی که خود را از امت محمد می دانند، فرزندش حسین را از روی ظلم و ستم، مانند گوسفند ذبح خواهند کرد و با این کار، مستوجب غضب من خواهند شد.» ابراهیم(علیه السلام) دلش به درد آمد و بر این مطلب جَزَع وفَزَع کرد. خداوند هم به او چنین وحی فرمود:
« ای ابراهیم، به علت این ناراحتی و جَزَع و فَزَعَت بر حسین و قتل او، ناراحتی و اندوهت بر اسماعیل را، در صورتی که او را ذبح می کردی، پذیرفتم و رفیع ترین درجات ثواب در صبر بر مصائب را به تو خواهم داد.»
این همان مطلبی است که آیه ی (((وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ)))؛[ صافات (37)، آیه 107.] «ذبح بزرگی را جایگزین او کردیم»، بدان اشاره می کند. «ولا حول ولا قوّة إلّا بالله العلیّ العظیم».
امتحان ابراهیم(علیه السلام)