تلاش‌های نافرجام در پاسخ به تحدی قرآن

جهت بررسی دقیق معنا و مفهوم تحدی، شرایط و مصادیق آن به منابعی که در زیر معرفی شده است مراجعه نمایید ولی اجمالا مواردی جهت آشنایی شما عرض می شود:1)نخستین بار نضر بن حارث، دشمن سرسخت پیامبر، در زمان حضور و حیات پیامبر اسلام با نقل داستانهای رستم و اسفندیار ادعای هماوردی با قرآن کرد. طبق برخی روایات‌شان نزول آیه لَو نَشاءُ لَقُلنا مِثلَ هذ ا(انفال،31) ناظر به وی است.(1)2)مُسَیلَمة بن ثُمامَة حَنَفی وائِلی معروف به مسیلمۀ کَذَّاب) 12ق(، در 10ق ادعای پیامبری کرد. و در سال 12ق در نبرد با سپاه خالد بن ولید در جنگ یمامه کشته شد. مسیلمه از قوم بنی‌حنیفه قبیله‌ای در یمامه بود.3)اسود عنسی نیز در شمار کسانی آمده که ادعای هماوردی با قرآن کرده است. (2)
4) عبدالله بن مقفع نیز درصدد تحدی با قرآن برآمد؛ ولی پس از مدتی منصرف شد و همه آنچه را گرد آورده بود نابود کرد. وقتی ابن مقفع به آیه 44 سوره هود رسید به ناتوانی بشر درآوردن مثل آن اعتراف کرد و از این کار منصرف شد.(3)
5) ابن ابی العوجاء، ابوشاکر دیصانی برای تحدی با قرآن اقدام کردند.(4)
6) عبدالملک بصری نیز برای هماوردی با قرآن تلاش کردند؛ ولی سرانجام به عجز خویش اعتراف کردند.(5)
7) در سالهای اخیر نیز تلاش‌هایی برای تحدی و معارضه با قرآن شده است که همگی نافرجام بوده است؛ مانند کشیشی مسیحی دو سوره به تقلید از سوره‌های حمد و کوثر ساخت. آیت الله خویی (6) و رشید رضا (7) این تحدی را بررسی کرده و ضعف آن را نشان داده‌اند.
8) مشهورترین کاری که اخیراً برای مبارزه با قرآن انجام شده، انتشار کتابی است با نام الفرقان الحق است که دو ناشر آمریکایی آن را با چاپی نفیس و با تبلیغاتی وسیع منتشر کرده‌اند. این کتاب در 366 صفحه و 77 سوره با تقلید سبک و سیاق قرآن و با استفاده از کلمات و آیات آن و آمیختن آن با تعالیم و آموزه‌های یهودی و مسیحی و حتی با رسم الخط قرآنی تدوین و چاپ شده است. برای نمونه در سوره‌ای با عنوان ثالوث، بند 18، چنین آمده است:
«مثل الذین کفروا و کذبوا بالإنجیل الحق أعمالهم کرماد اشتدت به الریح فی یوم عاصف لایقدرون مما کسبوا علی شی ذلک هو الضلال الأکید». واضح است که این جمله از آیه 18 سوره ابراهیم اقتباس شده است (8) که می‌فرماید:
«مَثَلُ الَّذینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمالُهُمْ کَرَمادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فی یوْمٍ عاصِفٍ لا یقْدِرُونَ مِمَّا کَسَبُوا عَلی شَی ءٍ ذلِکَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعیدُ».
سوره‌های این کتاب جعلی نامهایی چون الانجیل، الجنه، المحبه و در برخی موارد نام‌هایی شبیه نام‌های سوره‌های قرآن، چون الانبیاء، الفاتحه و المنافقون دارند و به جای بسمله با جمله بسم الأب الکلمة الروح الإله الواحد الأوحد… شروع می‌شوند. این کتاب جعلی را برخی دانشمندان مسلمان بررسی و نقد کرده‌اند؛ مانند صلاح الخالدی که الانتصار للقرآن را در نقد آن نگاشته است.
منابع جهت مطالعه بیشتر:
1- تفسیر موضوعی، ج 1، ص128 129، « قرآن در قرآن»؛ تسنیم، ج 2، ص413 414.
2- خرمشاهی، «تحدی»، ص481.
3- فرهنگ‌ نامه علوم قرآن، مدخل تحدی به یک سوره، ص373.
4- فرهنگ‌ نامه علوم قرآن، مدخل تحدی به ده سوره، ص374.
5- فرهنگ‌ نامه علوم قرآن، مدخل تحدی به یک سوره، ص374.
6- التمهید، ج 4، ص23-24؛ من وحی القرآن، ج 14، ص227؛ نک: اعجاز القرآن، ص90-92.
7- مصباح یزدی، محمد تقی، قرآن شناسی، راهنما شناسی.
8 – کتاب الانتصار القرآن.
9- سایر تفاسیر قرآن.
پاورقی:
(1) السیرة النبویه، ج1، ص195؛ تفسیر ابن کثیر، ج2، ص316؛ البرهان فی علوم قرآن، ج 1، ص246.
(2) تاریخ طبری، ج 2، ص461 462؛ البدایة والنهایه، ج 5، ص60 61.
(3) اعجاز القرآن، ص119.
(4) و (5) الاحتجاج، ج 2، ص306-307؛ التمهید، ج 4، ص240-241.
(6) تفسیر البیان، ص93-98.
(7) تفسیر المنار، ج 1، ص78 83، 225 226.
(8) رجوع کنید به کتاب الانتصار للقرآن.