کتاب سلیم بن قیس الهلالى

سلیم بن قیس الهلالى العامرى الکوفى از اصحاب خاص امیرالمؤمنین(ع)، امام حسین(ع) و امام زین العابدین(ع) و امام باقر(ع) است. او متوفاى سال 76 ه.ق مى باشد. کتاب او اولین کتاب حدیثى و تاریخى نگاشته شده شیعه است. امام سجاد و امام باقر(ع) راجع به آن فرمودند: «صدق سلیم رحمةاللَّه هذا حدیثنا کلّه نعرفه » (بحارالانوار – ج 1، ص 76 و ج 23، ص 124، وسائل الشیعه، ج 18، ص 72) علامه مجلسى در روضة المتقین مى فرماید: شیخ کلینى و شیخ صدوق حکم به صحت کتاب سلیم کرده اند، گرچه متن خود کتاب دلالت بر صحت آن دارد. (روضة المتقین، ج 14، ص 372) صاحب وسائل الشیعة شیخ حرّ عاملى آن را از کتاب هاى معتبر مى شمارد. (وسائل الشیعة، ج 20، ص 36 – 42). آیة اللَّه مرعشى نجفى(ره) مى گوید: این کتاب از قدیمى ترین و صحیح ترین کتاب ها نزد شیعه است، بلکه برخى از اهل سنت نیز حکم به صحت آن کرده اند. (مقدمه احقاق الحقّ، ج 1، ص 55) آیةاللَّه خوئى در معجم الرجال الحدیث به بررسى چند جانبه آن پرداخته اند. (ج 8، ص 216 – 225) اما برخى از علماى بزرگ مثل شیخ مفید آن را تضعیف کرده اند. ایشان مى فرماید: «اطمینانى به این کتاب نیست و به بیشتر مطالب آن نمى توان عمل کرد؛ چرا که دستخوش تخلیط و تدلیس گشته است. پس شایسته است دین باوران از عمل کردن به همه مطالب آن بپرهیزند و بر آن اعتماد نکنند و احادیث آن را روایت نمایند. (تصحیح الاعتماد، ص 72) جمع این دو نظریه به این است که اصل اینکه سلیم بن قیس کتابى دارد که مورد تأیید اهل بیت بوده ثابت است، ولى در اینکه آیا کتاب موجود (اسرار آل محمد «ص») همان کتابى است و تحریف و کم و زیادى در آن رخ نداده، اختلاف هست. برخى قائلند که این کتاب همه آنچه را که کتاب سلیم دربر داشته، دارا نمى‌ باشد و مطالبى از آن کاسته و یا اضافه شده است و بر این ادعا نیز ادله‌ اى اقامه مى‌ کنند .