دین و اندیشه

ارزش علم آموزی

پرسش و پاسخ

چرا اسلام بیشترین تاکید بر علم اموزی دارد؟

سلام چون علم مهمترین عامل تاثیر گذار در بالا بردن ارزش اعمال است. بدون شک به هر میزان که دانش انسان افزوده می شود، ارزش عمل او نیز بالاتر می رود و تاثیر بیشتری از اعمال صالح خود می گیرد. برای اثبات این معنا کافی است سری به روایات و آیات مربوط به فضیلت علم و عالمان بر سایر مردم بزنیم. در فضیلت علم و عالم به چند آیه و حدیث اشاره میشود 1. قل هل یستوى الّذین یعلمون و الذین لا یعلمون انّما یتذکّر اولوا الالباب؛ بگو آیا کسانى که می دانند با کسانى که نمی دانندیکسانند؟ تنها صاحبان مغز متذکّر می شوند(سوره زمر، آیه 9). خداى سبحان در این ایه، خطاب به پیامبرش میفرماید که جاهل و عالم مساوى نیست و این مقایسه اى است آشکار میان آگاهان و ناآگاهان، و عالمان و جاهلان. این جمله با استفهام انکارى شروع شده است و جزء شعارهاى اساسى اسلام است و عظمت مقام علم و عالمان رادر برابر جاهلان روشن می سازد. 2. یرفع اللّه الذین امنوا منکم و الّذین اوتوا العلم درجات خدا مقام اهل ایمان و دانشمندان را رفیع می گرداند… (سوره مجادله، آیه 11). علاوه بر آیات قرآن که از هر فرصتى براى بیان این حقیقت استفاده می کند، تعبیراتى در روایات اسلامى دیده می شود که بالاتر از آن در اهمیت علم تصور نمی شود: 1. در حدیثى از پیامبر اسلام(ص) آمده است: لا خیر فى العیش الاّ لرجلین عالم مطاع او مستمع واع؛ زندگى جز براى دو کس فایده ندارد:دانشمندى که نظرات او اجرا گردد، و دانش طلبانى که گوش به سخن دانشمندى دهند. (اصول کافى، جلد 1، باب صفت العلم و فضله، حدیث7). 2. در روایاتى، از علم به عنوان چراغ عقل و حیات اسلام و بهترین شرف، یاد شده است. امیرالمؤمنین(ع) می فرماید: العلم حیاة (غررالحکم) العلم مصباح العقل(همان) و لا شرف کالعلم (میزان الحکمه، ج 6، ماده علم – نهج البلاغه، حکمت 113). و در عظمت درجه و رتبه عالم همین بس که پیامبر اکرم(ص) میفرماید: العلماء مصابیح الارض و خلفاء الانبیا و ورثتى، و ورثةُ الانبیاء – عالمان چراغ هاى زمینندو جانشینان پیامبران و وارث من و انبیا می باشند (پیشین، ص 457). 3. در روایتی آمده است که الکمال کل الکمال التفقه فی الدین و تقدیر المعیشه. تمام کمال انسان از طریق تفقه در دین و داشتن برنامه ریزی در زندگی اقتصادی بدست می آید. قرآن کریم درباره کسب علوم دینى و معارف اسلام می فرماید: و ما کان المؤمنون لینفروا کافّة فلولا نفر من کل فرقه منهم طائفة لیتفقّهوا فى الدین و لینذرواقومهم اذا رجعوا الیهم لعلّهم یحذرون؛ شایسته نیست، مؤمنان همگى [به سوى میدان جهاد [کوچ کنند. چرا از هر گروهى طایفه اى ازآنان کوچ نمی کند [و طایفه اى بماند] تا در دین آگاهى پیدا کند و به هنگام بازگشت به سوى قوم خود، آن ها را انذار نمایند تا [از مخالفت فرمان پروردگار [بترسند و خوددارى کنند(توبه، آیه 122).براى آگاهى بیشتر در مورد اهمیت علم و مقام عالمان، ر.ک: اصول کافى، ج 1، باب صفت العلم و فضله؛ میزان الحکمه، انتشارات مکتب الاعلام الاسلامى، ج 6، ماده العلم.اهمیت علم آموزی!
سلوک نظری به سلوک عملی و عبادت انسان ارزش می دهد. عمل اگر عالمانه باشد مفید و موثر واقع می شود و اگر جاهلانه صورت گیرد، نه ارزش دارد، نه مفید است و نه مشکلی را حل می کند، بلکه اغلب بر مشکلات می افزاید، لذا سلوک نظری و علمی مقدم سلوک عملی است.
خود سلوک علمی هم نوعی عمل است. درست است که انسان با عمل به کمال می رسد اما مگر عمل چیست، همین سلوک نظری و علم آموزی و تحقیق و تفکر هم نوعی عمل است.
بهترین عملی که یک مسلمان انجام می دهد، علم آموزی و تحقیق و تفکر است. تفکر ساعه افضل من عباده سبعین سنه. یک ساعت تفکر از هفتاد سال عبادت برتر است.
راه نزدیک شدن انسان به خدا عمل و عبودیت است، اما عبودیت هم در نهایت به معرفت می رسد. هدف سیر و سلوک عرفانی شهود و رویت حقیقت است.
ریشه تمام مقامات و مناصب معنوی انبیا و اولیای الهی در صفت عصمت است. آنها انسان های کامل و بزرگی بوده اند که خطا و گناه از ایشان سر نمی زده است، منتهی نکته اینجا است که همین صفت با همه عظمتی که دارد ریشه در صفت علم دارد.
علت اینکه ما به زیارت معصومان می رویم این است که آنها مقام عصمت دارند، مقام قرب دارند، مقام ولایت دارند، مقام امامت دارند و همه اینها به خاطر علم و آگاهی و قرب معرفتی آنها به خدای متعال حاصل شده است.

ایمان که بالاترین ارزش دینی است، ریشه اش در علم و آگاهی نهفته است. بدون علم، ایمان هم ارزشی ندارد. ایمان جاهلانه سست و بی بنیاد است و زود زایل می شود، حرکت زا نیست، قدرت به انسان نمی دهد.
نعمت، همان امکاناتی است که خداوند برای رسیدن به کمال در اختیار بشر قرار می دهد. در میان نعمت ها و امکانات کمال آور زندگی، هیچ نعمتی بالاتر از علم وجود ندارد.
خدا اگر بخواهد به کسی خیر برساند در روایت دارد که: فقهه فی الدین. به او علم دین می دهد. هیچ ارزشی با علم دین برابری نمی کند.
نعمت طلبگی و تحصیل علم بالاترین نعمت الهی است. ما قدر طلبگی را نمی دانیم. کاری دردنیا مهمتر از طلبگی و با ارزش تر از علم آموزی وجود ندارد.
اگر کسی توفیق طلبگی پیدا کند باید بداند که خدا او را انتخاب کرده است. باید بداند که خدا به او نظر دارد، او را برای هدایت مردم انتخاب کرده است، او را هدایت کرده است، این یک اتفاق ساده ای نیست، بی خود کسی طلبه نمی شود.
خدا به هر کسی بیداری نمی دهد، به کسانی بیداری می دهد که زمینه داشته باشند. خدا اول به او آگاهی می دهد و بیدارش می کند، بعد عاشق علم اش می کند و به او انگیزه کمال و هدایت می دهد و راه طلبه شدن را برایش باز می کند.
همه اینها کار خدا است و طلبه ها باید بدانند که تحت ولایت خدا و معصومین هستند، طلبه ها ماموریت و رسالت الهی دارند و در حقیقت وارث انبیا هستند.
زیراین آسمان هیچ ارزشی به علم نمی رسد، هیچ صفتی مانند صفت علم نیست. هیچ کمالی به پایه علم و دانش نمی رسد. ریشه تمام کمالات و خیراتی که به انسان می رسد، علم و دانایی است.
انسان با علم به مقام ولایت و خلافت الهی می رسد. البته عمل و عبادت هم لازم است، اما علم آموزی خودش بهترین عمل است.
همین قدر که انسان گناه نکند و واجبات را انجام دهد و در کنار آنها دعا و توسل داشته باشد و زندگی خود را با احکام دینی تطبیق بدهد و نماز شبی هم بخواند و زیارت هم داشته باشد، می شود عمل.
مگر امام خمینی با چه عملی امام خمینی شده است. اگر شخصیت و زندگی امام را آنالیز کنید، هشتاد درصد شخصیت و کمالات امام در علم بوده است. بیست درصد هم عمل داشته، عبادت داشته، اخلاق رو رعایت می کرده و نماز شب، زیارت، دعا و تلاوت قرآن هم داشته است.
بیشتر وقت امام (رض) به علم آموزی و تعلیم و تعلم و تحقیق و تالیف گذشته است. به هدایت و ارشاد مردم گذشته است. کار علمی و کسب آگاهی های مختلف سیاسی و اجتماعی امام، با کار عملی فردی و عبادی ایشان قابل قیاس نیست.
در روایت دارد که العلماء باقون. یعنی علم است که به انسان حیات جاودان می دهد. علم است که باعث ماندگاری انسان می شود، حیات می دهد، زنده می کند، به انسان قدرت می دهد، اراده می دهد، سمع و بصر می دهد.
چیزهایی که عالم می بیند و می فهمد و می شنود و توانایی هایی که دارد، مردم عادی ندارند. تمام این توانایی ها از راه علم بدست می آید.
کمال نهایی انسان این است که به صفت حیات برسد و زندگی جاوان پیدا کند، اما رسیدن به حیات، راهی جز علم ندارد.
مطابق روایت بالاترین خوبی برای مردم عادی شهادت است، اما همین شهادت به لحاظ اهمیت قابل مقایسه با علم نیست. قلم عالم بسیار برتر و با فضیلت تر از خون شهید است، مداد العلماء افضل من دماء شهداء . زیرا تاثیر علم بسیار بیشتر از اثر شهادت است. شهادت خیلی مهم است، اما پیش علم و عالم، چندان اهمیتی ندارد.
انسان با علم پرستی به خدا نزدیک می شود. مدرسه علمیه معبد علم پرستی است. ما خدا را از طریق صفت علم پرستش می کنیم. علم آموزی بالاترین و برترین مصداق عبادت و خداپرستی است.
اگر انسان به ارزش علم آموزی واقف باشد، مدرسه را عبادت گاه خود می داند و به علم آموزی به عنوان عبادت نگاه می کند. مدرسه علمیه مقدس است، اهل معرفت وقتی می خواستند وارد مدرسه علمیه شوند درب آن را می بوسیدند، احساس می کردند می خواهند وارد حرم شوند.
اهمیت حوزه علوم دینی حتی از حرم اهل بیت هم بیشتر است، چون اهل بیت (ع) اگر اهمیت و تقدس دارند، به خاطر علم است، به خاطر عصمتی است که ریشه در علم دارد. اگر امامان علم نداشتند باز هم این قدر احترام و عظمت داشتند؟ اصولا انسان جاهل ارزشی ندارد تمام ارزش انسان به خاطر علم است.
امروز بشر این حقیقت را درک کرده است، در دنیای مدرن امروزی چیزی مانند علم و اطلاعات ارزش ندارد، با ارزش ترین چیزها در دنیای امروز اطلاعات علمی است.
بشر امروزی با علم و دانش به قدرت رسیده است، به رفاه رسیده است، به تکنولوژی دست پیدا کرده است. تمام داشته های بشر امروزی حاصل رشد علمی است.
کشورهایی که رشد علمی بیشتری دارند، پیشرفته تر هستند و معیار عقب ماندگی در دنیای امروز عقب ماندگی علمی است.
امروزه انسان با علم، به زمین و آسمان مسلط شده و قوانین طبیعت را کشف کرده و تمام محصولات صنعتی حاصل کار و تحقیقات علمی است.

ارزش علم آموزی

guest
0 نظرات
تازه‌ترین
قدیمی‌ترین بیشترین رأی
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
دکمه بازگشت به بالا