امام رضا (علیه السلام)

امام هشتم شیعیان حضرت على بن موسى الرضاعلیه السلام در یازدهم ذیعقده سال 148 هجرى در مدینه منوّره متولد شدند . پدر بزرگوارشان حضرت موسى بن جعفرعلیه السلام و مادر گرامیش « تکتم » نجمه نام داشتند . نام آن حضرت « على » و کینه اش « ابوالحسن » و به « رضا » ملقب بودند . پس از شهادت پدرشان در سن 35 سالگى به امامت و زعامت نایل آمدند و ناخداى کشتى نجات بشر شدند تا آن را از امواج سهمگین و پرخطر بى عدالتى هاى عباسیان به ساحل آرام قسط و عدل هدایت کنند . دوران بیست ساله امامت ایشان همزمان با خلافت سه خلیفه عباسى بوده ، ده سال نخست خلافت هارون الرشید و پنج سال بعد ، خلافت محمدامین فرزند هارون و پنج سال پایانى در خلافت مأمون گذشت . مأمون در خراسان براى خاموش کردن نارضایتى طرفداران امام علیه السلام و برجسته کردن روحیات علمى و معنوى دربار خود ، و همچنین نشان دادن اقبال امام علیه السلام به دنیا تصمیم گرفت تا حضرت را به مرو دعوت نماید . امام رضاعلیه السلام ابتدا نپذیرفتند اما پس از تهدید و اجبار پذیرفته و سپس کنار قبر منور رسول اکرم صلى الله علیه وآله رفتند و با اهل بیت خود وداع کردند و از طریق بصره ، خرمشهر ، اهواز ، اراک ، قم ، رى و نیشابور در دهم شوال سال 201 هجرى قمرى به مرو وارد شدند . بیش از دو سال در خراسان نبودند که در روز جمعه آخر صفر سال 203 هجرى قمرى به دستور مأمون توسط زهر مسموم و شهید شدند.
فضلیت زیارت ثامن الحجج علیه السلام
پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله :« به زودى پاره اى از تن من در زمین خراسان دفن مى شود . مؤمنى او را زیارت نمى کند جز این که خداوند بهشت را بر او واجب مى کند و پیکرش را بر آتش حرام مى گرداند «.
ثواب زیارت
امام صادق علیه السلام: » هر کس امام رضاعلیه السلام را زیارت کند گویا رسول خداصلى الله علیه وآله را زیارت کرده است[2] « .
امام رضاعلیه السلام: » ان زوار قبرى لاکرم الوفود على الله یوم القیامه و ما من مؤمن یزورنى فتصیب وجهه قطره من الماء الا حرم الله تعالیل جسده على النار [3] «
» زائران قبر من هنگام بار یافتن به میهمانى خداوند روز قیامت از همه گرامى تر خواهند بود و هیچ مؤمنى نیست که زیارت کند مرا و قطره اشکى ( سختى آب و هوا و باران ) بر صورتش بغلطد مگر این که خداى تعالى تن او را بر آتش حرام نماید «
» من زارنى و هو یعرف ما اوجب الله تعالى من حقى و طاعتى فانا و آبائى شفعاوه یوم القیامه ، و من کنا شفعاوه نجا [4] «
» هر که مرا زیارت کند ، در حالى که حق و طاعت مرا که خدا بر او واجب کرده بشناسد ، من و پدرانم در روز قیامت شفیع او هستیم ، و هر که ما شفیع وى باشیم نجات یابد»
»من زارنى على بعد دارى و مزارى اتیته یوم القیامه فى ثلاثه مواطن حتى اخلطه من اهوالها . اذا تطایرت الکتب یمینا و شمالا ، و عندالصراط ، و عند المیزان» [5]
«کسى که با دورى راه مزارم به زیارت من بیاید ، روز قیامت در سه جا نزد او خواهم آمد و او را از بیم گرفتارى آن موقف ها رهایى خواهم بخشید : هنگام دادن نامه عمل به دست راست و چپ ، نزد صراط ، نزد میزان« . . . . .
»و من هذه البقعه روضه من ریاض الجنه و مختلف الملائکه لایزال فوج ینزل من السماء و فوج تصعد الى ان ینفخ فى الصور[6] «
» این بارگاه بوستانى از بهشت است و محل آمد و شد فرشتگان آسمان ، و همواره گروهى از ملائکه فرود مى آیند و گروهى بالا مى روند تا وقتى که در صور دمیده شود « عبدالسلام بن صالح هروى از امام رضاعلیه السلام نقل مى کند که فرمودند» : روزگار سپرى نمى شود مگر این که طوس محل آمد و شد شیعیان و زائرانم مى گردد . بدان هرکس مرا در طوس که دور از وطنم است زیارت کند روز قیامت با من است و هم رتبه من ، در حالى که گناهانش آمرزیده شود[7] «.
ابونصر بزنطى گوید در نوشته اى از ابوالحسن الرضاعلیه السلام خواندم: » به شیعیان من ابلاغ کن همانا زیارت من نزد خدا برابر هزار حج است » . راوى گوید : به حضرت جوادعلیه السلام عرض کردم هزار حج است ؟ حضرت فرمودند : « آرى . به خدا سوگند هزار هزار ( یک میلیون ) حج است اما براى کسى که با عرفان به حقش او را زیارت کند « .  
ابن مهزیار گوید به امام جوادعلیه السلام گفتم : فدایت شوم زیارت امام رضاعلیه السلام افضل است یا زیارت اباعبدالله الحسین علیه السلام ؟ فرمود» :زیارت پدرم فضلیتش بیشتر است چون که امام حسین علیه السلام را همه مردم زیارت مى کنند . اما پدرم را جز شیعیان خاص و زبده زیارت نمى نماید « .
احادیث امام رضاعلیه السلام
 رحم الله عبدا أحیا امرنا فقلت له ، و کیف یحیى امرکم ، قال یتعلم علومنا و یعلمها الناس ، فان الناس لو علموا محاسن کلا منا لاتبعونا [8]
» خدا رحمت کند کسى که امر ما را زنده کند . ( راوى گوید ) پرسیدیم زنده نمودن او شما به چیست ؟ فرمود : علوم و دانش هاى ما را فراگیرد و به مردم تعلیم دهد ، چرا که اگر مردم زیبایى و نیکى هاى سخن ما را بدانند از ما پیروى مى کنند «
من حاسب نفسه ربح و من غفل عنها خسر [9]«کسى که به حساب نفس خود رسیدگى مى کند سود مى برد و کسى که از نفس خود غافل است زیان کار است «
الصغایر من الذنوب ، طرق الى الکبائر و من لم یخف الله فى القلیل لم یخفد فى الکثیر
» انجام گناهان کوچک راهى است به سوى گناهان بزرگ ، و هر کسى از خداوند در امور کم نترسید در مسایل بزرگ و زیاد نیز نمى ترسد «
من تصدق بصدقه حین یصبح ، اذهب الله عند نحس ذلک الیوم [10]
» شخصى که هنگام صبح صدقه دهد خداوند نحوست و شرور آن روز را از او برمى دارد «
عونک للضعیف افضل من الصدقه
«دستگیرى و کمک رسانى براى ضعیفان و نیازمندان فضلیتش بیشتر از صدقه دادن است «
المؤمن اذا غضب لم یخرجه غضبه عن حق [11]
» مؤمن هنگامى که خشمگین شود از حد اعتدال و حق خارج نمى گردد «
التدبیر قبل العمل یؤمنک من الندم
» برنامه ریزى و دوراندیشى قبل از هر عملى تو را از پشیمانى ایمن مى دارد»
صدیق کل امرء عقله و عدوه جهله [12]«دوست و همراه هر کسى عقل اوست و دشمنش جهل و نادانیش است «
الایمان اقرار باللسان و معرفه بالقلب و عمل بالارکان [13]» حقیقت ایمان ، عبارت است از اقرار به زبان ، شناخت با قلب و عمل نمودن ، با اعضاء و جوارح «
صل رحمک و لو بشربه من ماء [14]» با بستگان خود ارتباط برقرار کن ، گرچه به اندازه نوشیدن آبى باشد «
التود الى الناس نصف العقل [15]
« مهرورزى به مردم نیمى از عقل و اندیشه است «
کرامات امام رضا ( ع )
خاطره آیه‌اللَّه حسن زاده آملى در عنفوان جوانى و آغاز درس زندگانى که در مسجد جامع آمل سرگرم به صرف ایام در اسم و فعل و حرف بودم و محو در فراگرفتن صرف و نحو در سحرخیزى و تهجّد عزمى راسخ و ارادتى ثابت داشتم . در رؤیاى مبارک سحرى به ارض اقدس رضوى تشرف حاصل کردم و به زیارت جمال دل آراى ولى اللَّه الاعظم ثامن الحجج على بن موسى الرضا علیه و على آبائه و ابنائه آلاف التحیه و الثناء نایل شدم . در آن لیله مبارکه قبل از آن که به حضور باهرالنور امام رضاعلیه السلام مشرف شوم مرا به مسجدى بردند که در آن مزار حبیبى از احباءاللَّه بود و به من فرمودند در کنار این تربت دو رکعت نماز حاجت بخوان و حاجت بخواه که برآورده است . من از روى عشق و علاقه مفرطى که به علم داشتم نماز خواندم و از خداوند سبحان علم خواستم سپس به پیشگاه والاى امام هشتم سلطان دین رضا – روحى لترابه الفداء و خاک درش تاج سرم – رسیدم و عرض ادب نمودم بدون این که سخنى بگویم امام که آگاه به سِرّ من بود و اشتیاق و التهاب و تشنگى مرا براى تحصیل آب حیات علم مى دانست ، فرمود : نزدیک بیا ، نزدیک رفتم و چشم به روى امام گشودم . دیدم با دهان مبارک آب دهانش را جمع کرد و بر لب آورد و به من اشارت فرمود که بنوش . امام خم شد و من زبانم را در آوردم و با تمام حرص و ولع – که خواستم لب هاى امام را بخورم – از کوثر دهانش آب حیات را نوشیدم و در همان حال به قلبم خطور کرد که امیرالمؤمنین على علیه السلام فرمود : پیغمبر اکرم صلى الله علیه وآله آب دهانش را به لبش آورد و من آن را خوردم که هزار در علم و از هر درى هزار در دیگرى به روى من گشوده شد . پس از آن امام علیه السلام طى الارض را عملاً به من بنمود ، که از آن خواب نوشین شیرین که از هزاران سال بیدارى من بهتر بود به درآمدم ، به آن نوید سحرگاهى امیدواریم که روزى به گفتار حافظ شیرین سخن بترنم آیم که» :دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند # وندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند / چه مبارک سحرى بود و چه فرخنده شبى # آن شب قدر که این تازه براتم دادند / من اگر کامروا گشتم و خوش دل چه عجب # مستحق بودم و این ها به زکاتم دادند.»
_________________________
[1].سفینه البحار ، ج 3 ، ص . 492
[2]. وسایل الشیعه ، ج 10 ، ص . 434
[3].شیخ صدوق ، عیون اخبار الرضا ، ج 1 ، ص 248 ، بیروت : مؤسسه اعلمى .
[4]. وسایل الشیعه ، ج 5 ، ص . 436
[5]. وسایل الشیعه ، ج 10 ، ص . 433
[6]. علامه مجلسى ، بحارالانوار ، ج 99 ، ص . 44
[7]. وسائل الشیعه ، ج 10 ، ص . 438
[8].عیون اخبار الرضا ، ج 2 ، ص . 275
[9]. بحارالانوار ، ج 78 ، ص . 352
[10]. بحارالانوار ، ج 75 ، ص . 356
[11]. عیون اخبار الرضا ، ج 1 ، ص . 193
[12]. شیخ جواد قیومى ، صحیفه الرضا ، قم : انتشارات اسلامى ، . 1373
[13]. صحیفه‌الرضا ، ص . 380
[14]. عزیزاللَّه عطاردى ، مسند امام الرضا ، ج 1 ، ص 293 ، مشهد : به نشر ، . 1406
[15]. عیون اخبار الرضا ، ج 1 ، ص . 27