سیاست خارجی دولت احمدی نژاد و روحانی
مقایسه سیاست خارجی دولت احمدی نژاد با دولت روحانی
سیاست خارجی آقای احمدی نژاد بر اساس ایستادگی در برابر زیاده خواهی های قدرتهای سلطه گر و خروج از انفعال و دفاع از حقوق کشورمان به ویژه در قضیه هسته ای استوار بود . تسلط این گفتمان بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این دوره را میتوان متاثر از عوامل متعدد داخلی و بینالمللی دانست. مساله هسته ای کشورمان، افزایش فشارهای بینالمللی در این مورد و بازرسیهای متعدد نمایندگان آژانس از مراکز فعال در امر فرآوری هسته ای در کشور را میتوان یکی از آن عوامل دانست. در همین راستاست که در این دوره ، شاهد تعلیق کلیه همکاریهای داوطلبانه هسته ای با نهادهای بینالمللی و جلوگیری از باجخواهی بیش از اندازه کشورهای غربی، همراه با نوعی ابرام و ایستادگی بر حقوق هسته ای هستیم که البته هزینه هایی برای کشور نیز به دنبال داشت . مقام معظم رهبری در مورد ایستادگی در برابر قدرتهای سلطه گر فرمودند: « مسئله اعاده عزت ملی و ترک انفعال در مقابل سلطه و تجاوز و زیادهطلبی سیاستهای دیگران و ترک شرمندگی در مقابل غرب و غربزدگی را هم انسان در این دولت احساس میکند؛ عزت ملی و استقلال حقیقی و معنوی از اینجا حاصل میشود. استقلال به این نیست که انسان شعار استقلال بدهد یا حتی مثلاً در زمینههای اقتصادی هم به یک رشد بالایی دست پیدا کند؛ نه، استقلال این است که یک ملت به هویت خود و به عزت خود معتقد و برای او اهمیت قائل باشد، برای حفظ او تلاش و کار کند و در مقابل متعرضین و مستهزئین، شرمنده اظهارات و جایگاه خود نباشد.
ما متأسفانه در برخی از اوقات گذشته، میدیدیم که بعضی از کسانی که مرتبط با مسئولین بودند یا حتی خودشان مسئول یک بخشی بودند، کأنّه از گفتمان انقلاب در مقابل دیگران شرمندهاند و خجالت میکشند که حقایق انقلاب را بر زبان جاری کنند یا آنها را پیگیری کنند یا به آنها اهمیت بدهند! این برای یک جامعه خیلی بلای بزرگی است؛ این را شما ندارید.»( 2/6/1387)
« یکی از مظاهر دفاع از عزت هم همین مسئلهی انرژی هستهای است. مسئلهی انرژی هستهای، برای ما فقط این نبود که ما میخواستیم یک فناوری داشته باشیم، دیگران میخواستند ما نداشته باشیم؛ این فقط بخشی از قضیه است. بخش دیگر قضیه این بود که قدرتهای گوناگون، پُررو، متجاوز، زورگو و دنبالهها و اقمار بیارزش آنها، میخواستند حرف خودشان را در این زمینه بر ملت ایران تحمیل کنند. خب، ملت ایران، دولتِ شما و شخص رئیسجمهور، در مقابل این زورگویی و این تحمیل و این افزونطلبی ایستادید؛ خدای متعال هم کمک کرد؛ پیش رفتید. اینها آن بخشها و اجزاء گفتمان عمومی این دولت است که برای من اهمیت دارد. »(2/6/1387)
با روی کار آمدن آقای روحانی ، سیاست خارجی کشور بر پایه تنش زدایی و تعامل بیشتر با سایر کشورها به منظور کاهش فشارها و تهدیدها و تلاش برای حل و فصل پرونده هسته ای کشور از طریق مذاکره و ارایه چهره ای صلح طلبانه از کشورمان در سطح جهان تغییر رویکرد پیدا نمود.
آنچه دولت آقای روحانی به دنبال آن است ، تعامل با سایر کشورها و استفاده از ظرفیت های کشور در این زمینه به منظور ارایه چهره مناسبی از نظام و برطرف نمودن فشارها و تحریم های ظالمانه آمریکا ست . البته چنین رویکردی آثار مثبتی را هم در حوزه داخلی و خارجی برای کشورمان به دنبال داشت در حوزه داخلی پاسخ کسانی که مدعی هستند که اگر جمهوری اسلامی از برخی از مواضع خود کوتاه بیاید یا به نوعی نرمش نشان دهد ، مشکلات و فشارهای آمریکا در مورد کشورمان کاهش پیدا خواهد کرد ، داده می شود و نشان خواهد داد که مشکل امریکا با جمهوری اسلامی بسیار عمیق تر و ریشه دارتر از مسأله هسته ای است و آمریکا با هویت و ماهیت اسلامی نظام مشکل دارد . در حوزه خارجی نیز چهره صلح طلبانه نظام جمهوری اسلامی به نمایش گذارده می شود و اینکه نظام جمهوری اسلامی به دنبال اعمال خشونت نبوده و تنها در پی دستیابی به حقوق مسلم خویش است . مقام معظم رهبری با تأیید سخنان رئیس جمهور در جمع سفیران و کارداران درخصوص تعامل با همه دنیا افزودند: در این میان دو استثنا وجود دارد رژیم صهیونیستی و امریکا. ایشان فرمودند: رابطه با امریکا و مذاکره با این کشور به جز در موارد خاصی برای جمهوری اسلامی نه تنها هیچ نفعی ندارد بلکه ضرر هم دارد و کدام عاقلی است که دنبال کار بی منفعت برود؟ عده ای اینجور وانمود می کردند که اگر با امریکایی ها دور میز مذاکره بنشینیم بسیاری از مشکلات حل می شود، البته ما می دانستیم اینجور نیست اما قضایای یک سال اخیر برای چندمین بار این واقعیت را اثبات کرد. در گذشته میان مسئولان ما و مسئولان امریکا هیچ ارتباطی نبود اما در یک سال اخیر بخاطر مسائل حساس هسته ای و تجربه ای که مطرح شد انجام بشود، بنا شد مسئولان تا سطح وزارت خارجه تماسها، نشستها و مذاکراتی داشته باشند اما از این ارتباطات نه تنها فایده ای عاید نشد بلکه لحن امریکایی ها تندتر و اهانت آمیزتر شد و توقعات طلبکارانه بیشتری را در جلسات مذاکرات و در تریبونهای عمومی بیان کردند.
البته مسئولان ما در نشستها در جواب طلبکاری آنها، جوابهای قوی تر و گاهی گزنده تر دادند، اما در مجموع معلوم شد مذاکره برخلاف تصورات برخی ها، به هیچ چیز کمک نمی کند. امریکایی ها نه تنها دشمنی ها را کم نکردند بلکه تحریم ها را هم افزایش دادند. البته می گویند این تحریم ها، جدید نیست اما در واقع جدید است و مذاکره در زمینه تحریم هم، فایده ای نداشته است. البته در زمینه ادامه مذاکرات هسته ای، منع نمی کنیم و کاری که دکتر ظریف و دوستانشان شروع کردند و تا امروز هم خوب پیش رفتند دنبال می شود اما این، یک تجربه ذی قیمت دیگر برای همه بود که متوجه شویم نشست و برخاست و حرف زدن با امریکایی ها، مطلقاً تأثیری در کم کردن دشمنی آنها ندارد و بدون فایده است. این کار ( مذاکره با آمریکا) ما را در افکار عمومی ملتها و دولتها به تذبذب متهم می کند و غربی ها با تبلیغات عظیم خودشان، جمهوری اسلامی را دچار انفعال و دو گانگی جلوه می دهند. تا وقتی وضع کنونی یعنی دشمنی امریکا و اظهارات خصمانه دولت و کنگره امریکا درباره ایران ادامه دارد تعامل با آنها نیز هیچ وجهی ندارد.( بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار وزیر امور خارجه، سفیران و مسئولان نمایندگیهای ایران در خارج از کشور، 22/5/93)
سیاست خارجی دولت احمدی نژاد و روحانی