اطلس فرهنگی- نقشه جغرافیا فرهنگی
با عرض سلام.
بنده در مورد چگونگی اطلس فرهنگی مطالعات انجام می دهم میخواستم شما بنده در این راه همراهی کنید در مورد چگونگی مدیریت فرهنگی، مزایایی اطلس فرهنگی، چگونگی تدوین اطلس فرهنگی راهنمایی نمایید. با تشکر
پرسشگر محترم، تصمیم و عزم راسخ شما را در جهت انجام برنامه های فرهنگی می ستاییم و برای شما عزیزان آرزوی موفقیت داریم، مسلما کار فرهنگی از ضرروی ترین، با اهمیت ترین و زیربنایی ترین اقدامات مورد نیاز جوامع کنونی است که خود گام مهمی برای بیداری و اصلاح ابعاد مختلف جامعه و آماده سازی مقدمات ظهور امام زمان(عج) می باشد. دستیابی به نتایج مطلوب در این زمینه نیازمند امور متعددی است از جمله ؛ استحکام مبانی عقیدتی و دینی دست اندرکاران وداشتن معرفت و بینش صحیح و کاملا اسلامی و پرهیز از هرگونه افراط و تفریطی در برنامه ریزی و اجرا، ارتباط مستمر با اسلام شناسان متعهد و خوشفکر و نهادها و سازمانهائی است که در کشور می باشند.کاربرد نقشهها و اطلس فرهنگی در جغرافیای فرهنگی
جغرافیا همواره در تحقیقات مختلف طبیعی و انسانی نیازمند روشها و تکنیکهای علمی است. نقشه یکی از ابزارهای مهم در پژوهشهای جغرافیایی است که استفاده از آن، نتایج این پژوهشها و تحلیلها را مؤثر و کارآمدتر مینماید. در جغرافیای فرهنگی نیز کاربرد نقشههای فرهنگی و اطلس فرهنگی بسیار مورد توجه است. بنابراین در جغرافیای فرهنگی برای تعیین و آشکارسازی ساختار هویت فرهنگی یک ناحیه جغرافیایی، استفاده از نقشههای فرهنگی و اطلس فرهنگی ضرورت تام دارد.
اطلس چیست؟ مجموعه نقشههایی است که در موضوعات و مباحث مختلف تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی، و … تهیه میشود.
در تهیه اطلسها علاوه بر بکارگیری نقشه، عکس، نمودار، جداول، و تصویر پدیدههای موضوع مورد مطالعه، میتوان از نوشته و متن نیز استفاده کرد. بهطور کلی اطلس کتابی است که دربردارنده نقشهها، جداول، طرحهای گرافیکی و تصویری، در موضوع خاص است. مبنای تهیه اطلس، مکان و موقعیت فضایی پدیدهها است که ویژگیهای آنها را در مناطق مختلف جغرافیایی نشان میدهد. بنابراین، با لحاظ کردن «مکان» به عنوان یک عامل مهم در عینیسازی مفاهیم و نیز «زمان» به عنوان یک جزء دیگر میتوان اطلسهایی در موضوعات مختلف تهیه کرد.
اطلس فرهنگی چیست؟ اطلس فرهنگی بطورکلی شامل اطلاعاتی از ابعاد گوناگون فرهنگ و از چندین حوزه مربوط به مباحث فرهنگی است. اطلسهای تاریخی، مذهبی، قومنگاری و زبان مرتبط با اطلس فرهنگی هستند. اطلس فرهنگی شامل مجموعهای از اطلاعات مربوط به 1- رابطه انسان و محیط(استفاده از ابزار و فناوری، بهرهبرداری از طبیعت، و …)2- گروههای انسانی(قومی، زبانی و شغلی) و 3- آثار بجای مانده از انسان اعم از آثار فیزیکی و کالبدی مثل مسکن، ابزار و ادوات و … و رفتار و عملکرد مثل آداب و رسوم و مراسم و … که بصورت نقشههای زبان، مذهب، قومیت، آثار باستانی، اماکن فرهنگی(مانند کتابخانه، مسجد، سینما و…)، آموزش (باسوادی و بیسوادی) و معماری ارائه میشود.
از آنجا که فرهنگ مرتبط با جمعیت انسانی یا بعبارتی دیگر گروههای انسانی است لازم است تا این گروهها از نظر توزیع مکانی و فضایی مورد بررسی و سپس اطلس آن تهیه شود. بنابراین اطلس فرهنگی اطلاعات مکانی – فضایی مرتبط با حوزه فرهنگ است. اطلاعات مربوط به اطلس فرهنگی میتواند در یک موضوع یا چند موضوع فرهنگی تهیه شود. در واقع میتوان نقشههایی مجزا و با موضوع خاص مثل توزیع کتابخانهها، پراکنش سینماها و میزان مراجعان به آنها، و … تهیه کرد.
بنابراین نکاتی که باید در تهیه اطلس فرهنگی در نظر داشت عبارتند از:
1- عناصر و مؤلفههای فرهنگی(مادی و معنوی) مورد نظر، تعیین شود؛ (what)
2- دوره زمانی مشخص گردد. چون در دورههای مختلف ظهور و توجه به مؤلفههای فرهنگی ممکن است دارای فراز و نشیب باشد(When)
3- محدودههای مکانی مورد مطالعه برای اطلس فرهنگی کشور همچون استانها، شهرستانها و شهرها و… مشخص گردد.(where) نواحی فرهنگی بر اساس یک وجه تمایز و مشخصه که با سایر مناطق و نواحی کشور از نظر فرهنگی متمایز است، مشخص و بر اساس مشترکات فرهنگی آنها اطلس آنها تهیه شود. در واقع با این کار میتوان پهنهبندی فرهنگی کشور را انجام داد. مثل زبان گفتاری مشترک.
4- نقشههای فرهنگی به تفکیک عناصر فرهنگی مورد مطالعه آورده شود و در ذیل آن توضیح مختصری راجع به آن موضوع فرهنگی شرح داده شود؛ مثلاً نقشه زبان گفتاری، نقشه کتابخانهها و نقشههای آثار باستانی و …
5- نقشهها بصورت ساده و بدون ذکر سایر پدیدههای جغرافیایی بیاید یعنی اینکه نیازی به ارائه یک نقشه پیچیده با مقیاس و موضوعات مختلف در آن نقشه نیست.
موضوعات تاریخی و دینی بویژه تاریخ اسلام از موضوعاتی است که برای تولید اطلس آنها آثاری به نشر رسیده است. اینگونه اطلسها بر اساس مستندات، مدارک و آثار مرتبط با تاریخ اسلام در ساختار زمانی و مکانی طبقهبندی و پردازش میشوند. نگارش و تهیه اطلسهای دینی در بین مسلمانان غالبا در میان اهل سنت و در حوزه جغرافیایی عربستان و مصر بوده، اما در دهه اخیر آثار قابل توجهی در میان شیعیان و حوزه جغرافیایی ایران تولید و ارائه شده است. به عنوان مثال از «اطلس تاریخ اسلام» اثر حسین مونس میتوان یاد کرد که هنوز از اعتبار و جایگاه قابل قبولی برخوردار است و همچنین «اطلس شیعه» را که توسط آقای رسول جعفریان تهیه شده می توان نام برد.
درادامه مطالبی درمورد شرایط ووضعیت وتدوین اطلس فرهنگی درکشور را خدمت شما ارائه مینماییم.
*اطلس فرهنگی کشور در حال تدوین است
سید هادی حسینی درتیرماه96گفت:اطلس فرهنگی کشور و آمایش سرزمینی بر اساس ظرفیتهای فرهنگی و هنری هر شهر و منطقه در حال تدوین است تا فعالیتها و طرحهای عمرانی خود را بر اساس آن اجرا کنیم.
برای تک تک معاونتهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، یک گروه برنامه ریزی مستقل با ریاست مستقیم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل دادهایم و برنامههای خرد و کلان کشوری، استانی و شهرستانی را مورد بررسی قرار میدهیم.( https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/04/29/1469755/اطلس-فرهنگی-کشور-در-حال-تدوین-است-حوزه-فرهنگ-و-هنر-عرصه-بازی-های-سیاسی-نیست)
*رئیس کمیسیون فرهنگی شورای قم :تدوین اطلس فرهنگی اجتماعی دردوره پنجم شورا
حجازی درشهریور96 گفت:اطلس فرهنگی اجتماعی شهر در دوره پنجم شورا تدوین شود.( http://www.yjc.ir/fa/news/6215049/تدوین-اطلس-فرهنگی-اجتماعی-دردوره-پنجم-شورا)
*هنوز اطلس فرهنگی مشخصی در کشور تدوین نشده/ حوزه فرهنگ نیازمند برنامه ریزی …
معاون حقوقی و امور مجلس وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست شورای مدیران چهار محال و بختیاری با انتقاد نسبت به بی توجهی در تدوین اطلس فرهنگی کشور درمهر96 گفت: از آنجاکه آمایش سرزمینی در حوزه فرهنگ و هنر صورت نگرفته بسیاری از برنامه ها و اقدامات انجام شده به نتیجه مطلوب ختم نمی شود. (https://www.farhang.gov.ir/fa/news/310078/هنوز-اطلس-فرهنگی-مشخصی-در-کشور-تدوین-نشده-حوزه-فرهنگ-نیازمند-برنامه-ریزی-جامع-است)
اطلس فرهنگی- نقشه جغرافیا فرهنگی