توحید افعالی در نزد عرفا

عـرفـاء از تـوحید افعالى بهمین عنوان ( تاثیر استقلالى ) تعبیر مى کنند , یعنى مخلوقات الهى در کـارهاى خودشان نیز بى نیاز از خداى متعال نیستند و تاثیرهایى که در یکدیگر دارند به اذن خدا و در سایه نیرویى است که خدا عطا فرموده است . در حـقـیقت تنها کسى که مستقلا و بدون نیاز و احتیاج به دیگرى در همه جا و در همه چیز تاثیر مـى بخشد , همان ذات مقدس الهى است و فاعلیت و تاثیر دیگران در طول فاعلیت و تاثیر او و در پرتو آن است . چنان که کار کارمند و خدمتگذار را به رئیس نسبت مى دهند با اینکه کارمند انجام داده است . فـاعـلیتهاى تکوینى نیز داراى سلسله مراتبى است و از آنجا که وجود هر فاعلى قائم به اراده الهى اسـت و از جـهـتـى , نظیر صورت ذهنى است که قائم به تصور کننده آنها( و له المثل الاعلى )از اینروى همه آثار وجودى که از هر فاعلى و موثرى پدید مى آید در مرتبه بالاترى منوط به اذن و اراده تکوینى الهى , و مستند به خداى متعال خواهد بود که ( لا حول و لا قوه الا باللّه العلى العظیم ) . محمد تقى مصباح یزدى / آموزش عقاید، مصباح یزدى – محمد تقىبه نقل از سایت تبیان