اذان و حفظ شعائر
شهادت به ولایت حضرت علی(علیه السلام) در اذان و اقامه در زمان پیامبر? نبوده است؟ آیا این کار شیعیان مصداق حفظ شعائر است
و یا بدعت است؟
درباره شهادت به ولایت حضرت علی(علیه السلام) چند نکته را متذکر میشویم:
از دیدگاه شیعه، اذانی که در عصر رسول خدا? برای نماز قرائت میشد فاقد این شهادت بوده است.[ تهذیب الأحکام، ج 2، ص59.] از اینرو کسی نمیتواند جزئی بر آن اضافه و یا از آن کم کند.
هم ازاینرو اهل سنت بهدلیل حذف «حی علی خیر العمل» در اذان و اضافه کردن «الصلاة خیر من النوم» در اذان نماز صبح مورد نقد قرار دارند.
شیعه معتقد است که شهادت به ولایت امیرالمؤمنین(علیه السلام) جزء اذان نیست و اگر کسی آن را به نیت اذان و قصد جزئیت بگوید در دین خدا بدعت نهاده است.[ «شهادت به ولایت علی(علیه السلام) از احکام ایمان است، نه از الفاظ اذان…». الدروس الشرعیه، ج 1، ص 162. ]
اکثر فقهای شیعه، گفتن این شهادت را بدون قصد جزئیت، و تنها به قصد اظهار شعائر ایمانی، بدون اشکال دانسته بلکه مستحبّ میشمارند.
محقق قمی مینویسد: «اگر شهادت به ولایت به قصد استحباب باشد نه به قصد جزئیت اشکالی ندارد، زیرا در اخبار مطلقه وارد است که هرگاه یادی از محمّد? نمودید، خدا را یاد کنید و هرگاه یادی از رسالت پیامبر? نمودید، «علی ولی الله» بگویید»[ الغنائم، ج 2، ص 423.].
سید محسن حکیم مینویسد: «شهادت به ولایت در اذان در این زمان از شعائر ایمان و رمز تشیع است؛ لذا میتوان آن را از این جهت راجح شرعی بلکه واجب دانست، ولی نه بهعنوان جزئیت در اذان.»[ مستمسک العروة الوثقی، ج 5، ص 545.]
مرحوم آقای خویی نیز مینویسد:
«ذکر این جمله، چه در اذان و چه در غیراذان هیچگونه اشکال ندارد. البته این جمله جزو اذان نیست».[ مستند العروه، ج 2، ص 287.]
رهبر معظم انقلاب نیز معتقد است:
«گفتن اشهد ان علیاً ولی الله بهعنوان شعار تشیع خوب و مهم است و باید به قصد قربت مطلقه گفته شود، ولی جزو اذان و اقامه نیست».[ رساله اجوبة الاستفتاءات، ص93.]
استاد عبدالمحسن عبدالله سراوی، مستبصر سوری میگوید: «شیعه در اذان، شهادت به ولایت را به قصد جزئیت نمیگوید، بلکه از زمانی که معاویه لعن بر علی بن ابی طالب(علیه السلام) را بر بالای منبرها و مأذنهها علنی کرد، شیعه امامیه به این فکر افتاد که برای جلوگیری از این بدعت و مکتوم نشدن ولایت امیرالمؤمنین(علیه السلام)، شهادت به آن را به قصد تبرک در اذانها اعلام دارد».[ القطوف الدانیه، ج 1، ص 57- 58.]
از اینرو اگرچه شهادت به ولایت امیرالمؤمنین(علیه السلام) جزء اذان نیست و اگر این شهادت را به نیت اذان بگویند بدعت است ولی بسیاری از فقها گفتن آن را از باب لزوم اظهار شعائر ایمانی، مستحب بلکه واجب شمردهاند و این مسئله را مخلّ وحدت مسلمین نمیدانند چرا که ایجاد تمایز بین مذاهب غیر از تفرقه مذموم است.
اذان و حفظ شعائر