منشأ زنجیرزنى، سینه زنى و تعزیه
منشأ زنجیرزنى، سینه زنى، تعزیه و علامت از کدام فرهنگ و ملل است؟
«زنجیرزنى»، از هندوستان و پاکستان به ایران آمده است. از آنجا که برخى به وضع نامناسبى با زنجیر عزادارى کرده و موجب زخمى شدن بدن و خون آمدن آن مى گشت، برخى از علما به حرمت آن فتوا دادند؛ ولى اگر این عمل به شیوه اى انجام شود که موجب صدمه به بدن و تقبیح عاقلان نگشته و زمینه را براى وهن آموزه هاى عاشورا فراهم نسازد، اشکالى ندارد؛ چنان که در عموم عزادارى هاى ایران در خصوص زنجیرزنى، به دلیل رعایت شؤون عزادارى این نوع سوگوارى رایج است.[ موسوعة العتبات المقدسة، ج 8، ص 378.] اصل سنت «سینه زنى» در میان عرب ها رایج بوده و بعدها به صورت موجود درآمده است که با انتخاب نوحه هاى سنگین، حرکات دست بر سینه مى خورد. این گونه عزادارى ابتدا به صورت فردى بوده و زمانى که سوگوارى علنى و گسترده شد ـ خصوصا در زمان صفویه ـ به شکل گروهى درآمده است.[ موسیقى مذهبى ایران، ص 26.]
«تعزیه»، عبارت است از مجسم کردن و نمایش دادن واقعه جانسوز عاشورا. ظاهرا این نوع عزادارى در دوره کریم خان زند در ایران معمول و در زمان صفویه رایج شد و در زمان ناصرالدین شاه گسترش یافت منشأ آن هم مشاهدات شاه در سفرهاى خود از تئاترهاى اروپا بوده که این امر، نمایش دهى را در واقعه عاشورا عینى ساخته است. باید توجّه داشت که اجراى تعزیه، مخصوص ایران نبوده و در کشورهاى اسلامى و شیعى دیگرى نیز این سنت مورد توجّه بوده است و با سبک هاى گوناگون و اعتقادات و مراسم مختلف و ابزار و ادوات دیگرى اجرا مى شود؛ از جمله در هند و پاکستان که رواج بیشترى دارد.[ همان، ص 33ـ35 و درآمدى بر نمایش و نیایش در ایران، ص 86، کیهان فرهنگى، مهر63، ص27.]
«علامت»، از ابزار و وسایل عزادارى امام حسین(علیهالسلام) است که در هیئت ها و دسته هاى مذهبى به کار گرفته مى شود. این ابزار پس از ارتباط ایران با اروپایى ها در عصر قاجار، از آیین هاى مذهبى مسیحیت اقتباس شده است. این ابزار، نماد و مظهرى است که گاهى عزاداران را از محتوا و اصل عزادارى و اقامه شعائر دینى بازمى دارد.[ فرهنگ عاشورا، ص 346.]
منشأ زنجیرزنى، سینه زنى و تعزیه