دین و اندیشه
وداع با ماه مبارک رمضان
.
در ماه مبارک رمضان، همه الطاف ملکوتى و آسمانى و همه عوامل انسانى و زمینى دست به دست هم مى دهند تا شرایط مناسبى فراهم آورند تا مؤمنان ـ به ویژه اولیاى الهى، هر چه بیشتر به سیر معنوى بپردازند و از الطاف پروردگار و اسماى الهى بیشتر بهره مند شوند. چنین حرکت دسته جمعى، در ماه هاى دیگر وجود ندارد. در این ماه ناهنجارى ها و گناهان در سطح جامعه کاهش مى یابد و مناجات ها و راز و نیازها، از خانه ها و مسجدها به آسمان بلند مى شود. چنین فضاى معنوى، تأثیر روشنى در سفر معنوى سالکان و اولیاى الهى دارد و باز شدن درهاى رحمت خدا را به ارمغان مى آورد و غل و زنجیر شدن ابلیس و شیطان صفتان را به دنبال دارد.بدیهى است چنین فرصتى، براى اولیاى خداوند ـ که حقایق عالم ملکوت را مشاهده و نزول پیوسته فرشتگان را در این ماه درک مى کنند ـ بسیار لذت بخش است و به پایان رسیدن آن، بسیار نگران کننده و اندوه بار است.براین اساس پیشواى سالکان و امام ساجدان، در هنگام وداع با ماه رمضان، به خداى خویش چنین عرضه مى دارد: «و ستایش خداى را شایسته است که یکى از راه هاى رضوانش را ماه خودش (ماه رمضان) قرار داده است: ماه اسلام، طهارت، پاکسازى درونى و ماه قیام. ماهى که در آن قرآن به عنوان کتاب راهنمایى مردم، همراه با حجت هاى روشن هدایت و برهان هاى جدا کننده حق از باطل، نازل شده است. پس خداوند برترى ماه مبارک رمضان بر دیگر ماه ها را، از این راه نشان داده که در آن محرمات زیاد و و فضیلت هاى آشکار و مشهورى مقرر شده است. لذا از باب بزرگداشت این ماه، چیزهایى را که در دیگر ماه ها حلال است، در ماه رمضان حرام شمرده و به جهت تکریم آن، خوردنى ها و نوشیدنى ها را ممنوع فرموده است و براى آن وقت خاصى مشخص کرده که نه اجازه مى دهد، در این وقت تقدیمى صورت گیرد و نه تأخیرى.
فضیلت یک شب از شب هاى این ماه را بر فضیلت هاى شب هاى هزار ماه دیگر ترجیح داده و نام آن را شب قدر نهاده است که در آن، فرشتگان و جبرئیل در مورد هر امرى، با اجازه پروردگار نازل مى شوند. شبى که تا طلوع سپیده شب، سلامت و هنگام نزول برکات همیشگى است بر هر کس از بندگانش که بخواهد و آنچه که حکم و فرمانش اقتضا کند. خداوندا! بر محمد و آل او درود فرست و توفیق شناخت فضیلت این ماه و بزرگداشت حرمت آن را و نیز خوددارى از آنچه در آن ممنوع فرموده اى، به ما الهام فرما و ما را یارى کن که ماه رمضان را ـ با نگه داشتن اعضا و جوارح از ارتکاب گناهان و به کارگیرى آنها در آنچه که موجب خشنودى تو مى شود ـ روزه بگیریم. تا با گوشمان، به صداهاى بیهوده گوش نکنیم و با دیدگانمان به سمت امور لهو سرعت نگیریم. دست به سوى ممنوعى نبریم و قدم به سمت حرامى برنداریم و شکم ما پر نشود؛ مگر از آنچه حلال فرموده اى و زبان ما چیزى نگوید مگر آنچه خود گفته اى. خود را به زحمت نیندازیم؛ مگر در آنچه ما را به ثواب نزدیک مى سازد و به چیزى نپردازیم؛ مگر آنچه که ما را از عقاب تو مصون مى دارد. پس تمام این امور را از ریا و سمعه خالص گردان تا به غیر از تو، کسى را شریک نگیریم و در کارهایمان مرادى غیر از تو برنگزینیم.
خداوندا! بر محمد و آل او درود فرست و ما را بر قیام به نماز ـ همراه با حدودى که براى آن مشخص فرموده اى و واجباتى که در آن مقرر و وظیفه هایى که براى آن تعیین کرده اى و اوقاتى که براى آن در نظر گرفته اى ـ موفق بدار.
خداوندا! تو در زمره برگزیده این وظایف و اعمال ویژه از واجبات، ماه رمضان را قرار دادى؛ ماهى که آن را از سایر ماه ها ممتاز نمودى و از بین همه زمان ها و ایام، آن را انتخاب کردى. آن را بر همه اوقات سال، به نزول قرآن و نور مقدّم داشتى و ایمان را در این ماه مضاعف نمودى و روزه را در آن واجب گردانیدى و بندگان را به قیام در آن براى عبادت ترغیب فرمودى و شب قدر را ـ که از هزار شب بهتر است ـ در آن تجلیل کردى»[1]. [1]. صحیفه سجادیه، تدوین محسن غرویان، صص 265 و 269، چ اول، 1382.
فضیلت یک شب از شب هاى این ماه را بر فضیلت هاى شب هاى هزار ماه دیگر ترجیح داده و نام آن را شب قدر نهاده است که در آن، فرشتگان و جبرئیل در مورد هر امرى، با اجازه پروردگار نازل مى شوند. شبى که تا طلوع سپیده شب، سلامت و هنگام نزول برکات همیشگى است بر هر کس از بندگانش که بخواهد و آنچه که حکم و فرمانش اقتضا کند. خداوندا! بر محمد و آل او درود فرست و توفیق شناخت فضیلت این ماه و بزرگداشت حرمت آن را و نیز خوددارى از آنچه در آن ممنوع فرموده اى، به ما الهام فرما و ما را یارى کن که ماه رمضان را ـ با نگه داشتن اعضا و جوارح از ارتکاب گناهان و به کارگیرى آنها در آنچه که موجب خشنودى تو مى شود ـ روزه بگیریم. تا با گوشمان، به صداهاى بیهوده گوش نکنیم و با دیدگانمان به سمت امور لهو سرعت نگیریم. دست به سوى ممنوعى نبریم و قدم به سمت حرامى برنداریم و شکم ما پر نشود؛ مگر از آنچه حلال فرموده اى و زبان ما چیزى نگوید مگر آنچه خود گفته اى. خود را به زحمت نیندازیم؛ مگر در آنچه ما را به ثواب نزدیک مى سازد و به چیزى نپردازیم؛ مگر آنچه که ما را از عقاب تو مصون مى دارد. پس تمام این امور را از ریا و سمعه خالص گردان تا به غیر از تو، کسى را شریک نگیریم و در کارهایمان مرادى غیر از تو برنگزینیم.
خداوندا! بر محمد و آل او درود فرست و ما را بر قیام به نماز ـ همراه با حدودى که براى آن مشخص فرموده اى و واجباتى که در آن مقرر و وظیفه هایى که براى آن تعیین کرده اى و اوقاتى که براى آن در نظر گرفته اى ـ موفق بدار.
خداوندا! تو در زمره برگزیده این وظایف و اعمال ویژه از واجبات، ماه رمضان را قرار دادى؛ ماهى که آن را از سایر ماه ها ممتاز نمودى و از بین همه زمان ها و ایام، آن را انتخاب کردى. آن را بر همه اوقات سال، به نزول قرآن و نور مقدّم داشتى و ایمان را در این ماه مضاعف نمودى و روزه را در آن واجب گردانیدى و بندگان را به قیام در آن براى عبادت ترغیب فرمودى و شب قدر را ـ که از هزار شب بهتر است ـ در آن تجلیل کردى»[1]. [1]. صحیفه سجادیه، تدوین محسن غرویان، صص 265 و 269، چ اول، 1382.
وداع با ماه مبارک رمضان