دین و اندیشه

راهبردهای امام در انقلاب اسلامی

پرسش و پاسخ

امام خمینی(رحمت الله علیه) از چه روش ها و راهبردهایی در پیروزی انقلاب و هدایت نظام اسلامی استفاده نمودند؟ رهبری ایشان چه کارکردهایی داشت؟

وقوع و پیروزی سریع انقلاب اسلامی ایران برای بسیاری از تحلیل گران و متخصصین پدیده انقلاب غافل گیر کننده بود؛ انقلابی که نسل نظریه های انقلاب را تغییر داد و با آوردن ایدئولوژی مذهبی به صحنه، آغازگر نقش مذهب در سیاست در دنیای مدرن شد. در این تحول بدون شک نقش امام خمینی(رحمت الله علیه) بی بدیل و تعیین کننده بود. در ادامه به اختصار به چند مورد از برجسته ترین ویژگی ها و تلاش های ایشان در رهبری انقلاب اسلامی می پردازیم:

الف. اعتقاد به انجام وظیفه و تکلیف الهی

امام خمینی یک انسان کامل و تربیت شده مکتب اسلام و یک بنده واقعی خداوند بود و در همه امور بر مبنای وظیفه خود عمل می کرد. مبارزه با رژیم طاغوتی محمدرضا شاه و تشکیل نظام اسلامی توسط ایشان در همین راستا قابل تحلیل است. اولین پیام تاریخی مبارزاتی خود به دانشمندان اسلامی و دیگر اقشار جامعه را با موعظه الهی (((قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنی وَ فُرادی ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا)))[ بگو فقط شما را به یک امر مهم موعظه می‎کنم به این که دوتا دوتا یا تک تک، به خاطر خدا به پا خیزید، سپس به تفکر بپردازید»، سبأ (34)، آیه 46.] آغاز می کند[ صحیفه امام، ج 1، ص 21.] و در تلگرافی به سیدحسن بحرالعلوم درباره دعوت برای اعتراض در مقابل رژیم پهلوی این گونه می فرمایند:

«اینجانب عازم هستم تا آنجا که ممکن است اقدام کنم و از هر چه پیشامد کند هراسی نکنم، تا بلکه تکلیف شرعی خود را ادا کرده باشم.»[ صحیفه امام، ج 1، ص 202.]

ایشان اگر جنگ را ادامه داد برای انجام تکلیف بود و اگر در سال 1367 آن را پایان داد نیز به همین دلیل بود. در تبیین چرایی دفاع و سپس پذیرش قطع نامه می گوید:

«ما در جنگ برای یک لحظه هم نادم و پشیمان از عملکرد خود نیستیم. راستی مگر فراموش کرده ایم که ما برای ادای تکلیف جنگیده ایم و نتیجه فرع آن بوده است. ملت ما تا آن روز که احساس کرد که توان و تکلیف جنگ دارد به وظیفه خود عمل نمود… آن ساعتی هم که مصلحت بقای انقلاب را در قبول قطع نامه دید و گردن نهاد، باز به وظیفه خود عمل کرده است، آیا از این که به وظیفه خود عمل کرده است نگران باشد؟»[ صحیفه امام، ج 21، ص 284.].

جنگ باعث آبدیده شدن نیروها و زمینه ای برای توسعه و خودکفایی کشور شد. به علاوه همان طور که امام می فرمود: «ما در جنگ اُبهت دو ابرقدرت شرق و غرب را شکستیم»[ صحیفه امام، ج 21، ص 283.] و به جهانیان ثابت نمودیم که سلطه گران جهانی در مقابل اراده ملتی مصمّم ناتوان و ضعیف هستند.

همچنین تکلیف گرایی در برنامه ریزی مُدبّرانه از دیگر ابعاد رهبری امام است؛ ایشان برنامه ریزی برای انجام صحیح وظایف دینی در همه ابعاد سیاسی و اجتماعی را واجب می دانند، چنان که در پیام قبول قطع نامه 598 می فرمایند:

«برای ادای تکلیف همه ما موظفیم که کارها و مسائل مربوط به خودمان را به بهترین وجه و با درایت و دقت انجام دهیم»[ صحیفه امام، ج 21، ص 89.].

و در جای دیگر تأکید می نماید:

«تکلیف ما این است که اولاً هر کاری که محول به ماست خوب انجام بدهیم … همه مسئولیم در مقابل ملت و مسئولیم در مقابل خودمان … به هر مقداری که می توانید»[ صحیفه امام، ج 21، ص 89.].

ب. نقش ویژگی های شخصیتی امام در رهبری

امام خمینی دارای اراده ای پولادین و اعتماد به نفس کامل بود و به درستی راه خود اطمینان داشت. در مقابل به سردمداران رژیم منحوس پهلوی بنگرید که بسیار متزلزل و به توانایی خود بی اعتماد و فاقد اعتماد به نفس بودند. دلیری و جرأت حضرت امام به الگویی برای نخبگان و توده ها تبدیل شد و در آفرینش روحیه انقلابی و گسترش آن که یکی از شرایط اصلی وقوع و تداوم انقلاب است بسیار تأثیر کرد. امام هم پیش از آغاز حرکت نهایی که از 19 دی ماه 1356 آغاز شد هم در جریان حرکت انقلاب در سال های 56 و 57 این قاطعیت را نشان می داد. در مرحله پایانی برخی از مقامات سیاسی درخواست ملاقات با ایشان را می کردند، اما ایشان با بیان این نکته که چون حکومت پهلوی ها غیرقانونی است آن ها اول باید استعفا دهند تا ملاقات صورت گیرد. از جمله سید جلال تهرانی، رئیس شورای سلطنت پس از استعفا توانست با ایشان ملاقات نماید.

ج. تلاش های امام در رهبری نهضت اسلامی

امام خمینی از دهه 40 تا پیروزی انقلاب اسلامی همه جنبه های رهبری در حرکت انقلابی را با هوشمندی و توانایی ویژه و نتایج خیره کننده ای به انجام رسانیده است از جمله:

1. تربیت کادرهای انقلابی – امام در سال های پیش از انقلاب به تربیت گروهی از شاگردان مورد اعتماد و معتقد و توانا همت گمارد که با حضور در شهرها و مناطق مختلف در زمینه سازی و تداوم انقلاب و از جمله در بسیج عمومی و گسترش ایدئولوژی انقلاب نقشی گسترده به عهده داشتند.

2. بیان و گسترش ایدئولوژی انقلاب اسلامی – گسترش ایدئولوژی انقلابی یکی از شرایط بنیادی وقوع انقلاب است. حضرت امام از یک طرف با حرام اعلام کردن تقیه در دوره پیش از انقلاب و از طرف دیگر با تذکر جنبه های انقلابی مفاهیم مذهبی از قبیل عاشورا به بیان وظیفه قشرهای مختلف در مبارزه با رژیم طاغوت پرداختند و از طرف دیگر با درس های حکومت اسلامی و ولایت فقیه در سال 1348 در زمان تبعید در نجف اشرف، حکومت جایگزین را معرفی نمودند. این مرحله ای بسیار مهم در رخداد انقلاب اسلامی بود و بدون این تلاش ها پیروزی انقلاب و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی امکان پذیر نبود.

3. تنظیم و اجرای راهبردها (استراتژی ها) و تاکتیک های حرکت انقلابی – در این رابطه نیز تلاش امام بسیار ستودنی است؛ زیرا ایشان در هر مرحله با توجه به شرایط موجود، راهبردها و تاکتیک هایی را برگزید که در صورتی که غیر از آنها انتخاب می شد، وقوع و پیروزی سریع انقلاب اسلامی غیرممکن بود. از جمله گزینش راهبرد تعلیم و تربیت کادرهای انقلابی در سال های پیش از وقوع انقلاب و انتخاب راهبرد مبارزه منفی یعنی بهره گیری از همایش های میلیونی و اعتصابات سراسری به هنگام وقوع انقلاب و راهبرد عدم درگیری با نیروهای مسلّح. همین راهبردها بود که باعث سرعت در پیروزی انقلاب و تلفات نسبتاً کم نیروهای انقلابی گردید. درگیری مسلّحانه با رژیمی که ژاندارم آمریکا در منطقه بود، می توانست زمان پیروزی را به عقب انداخته، تلفات را افزایش داده و نتایج ناخواسته ای را به دنبال آورد.

4. بسیج عمومی و به صحنه آمدن نخبگان و توده ها – انقلاب اسلامی از جنبه میزان نخبگان و توده های شرکت کننده بی نظیر است. به جز وابستگان به رژیم سابق که در مقابل انقلاب قرار داشتند، تقریباً همه اقشار و افراد در صحنه حاضر شدند و فرمان امام را لبیک گفتند. اعتماد بسیار بالای مردم به امام خمینی و روش های ایشان در رهبری و همچنین تبدیل مساجد و تکایا به مراکز آغاز تظاهرات و نقش شبکه روحانیت در سراسر کشور – که همه مبتنی بر نقش امام در رهبری انقلاب بود – حرکتی بسیار گسترده و قدرتمند ایجاد کرد که رژیم شاه و حامیان خارجی آن را غافل گیر و نا توان از انجام هر گونه عکس العمل بازدارنده ای نمود.

5. تشکیل نظام جمهوری اسلامی – امام خمینی با پیروزی انقلاب اسلامی تشکیل نظام جدید را به رفراندوم عمومی گذاشت و سپس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز به آرای عمومی گذارده شد و بدین ترتیب یک نظام اسلامی پدید آمد که همه ساختارها و مقامات عالی رتبه آن با رأی مستقیم مردم برگزیده می شوند. امام در عصر نظام های حکومتی دنیوی، تشکیل نظام مردم سالاری دینی را به تحقق رساند و راه جدیدی را به ملت های مسلمان و جهانیان نشان داد که هم به انجام فرامین الهی پای بند است و هم به نقش مردم در سیاست تأکید می کند.

د. امام خمینی و حوادث پس از پیروزی انقلاب

رهبری امام در حوادث بعد از پیروزی انقلاب نیز بی نظیر و بیانگر تیزبینی و آینده نگری دقیق ایشان بوده است. زمانی که در 31 شهریور 1359 صدام با حمایت قدرت های سلطه گر جهانی با حمله هوایی به فرودگاه های کشور، جنگ علیه ایران را آغاز کرد، امام با اعتماد به نفسی فوق العاده وعده زدن سیلی محکمی به صدام را داد و همگان دیدند که صدام به زودی و تقریباً در تمام طول مدت جنگ برای پایان جنگ التماس می کرد. همچنین امام در زمان اشغال لانه جاسوسی آمریکا در تهران و تهدید های آمریکایی ها اعلام کرد که آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند. توانایی و هوشمندی امام در برخورد با حوادث مختلف دیگر پس از پیروزی انقلاب نیز بر همگان هویدا و آشکار بود.

به طور خلاصه، امام خمینی(رحمت الله علیه) یک اندیشمند بزرگ و تاریخ ساز، معتقد به دینی شدن سیاست و ایدئولوگ و فرمانده انقلاب و معمار نظام جدید بود که با برنامه ریزی دقیق و تنظیم شایسته راهبردها و تاکتیک های حرکت انقلاب و اعتماد به نفس فوق العاده و اراده پولادین خود توانست با سرعت رژیم وابسته پهلوی را سرنگون و نظام جمهوری اسلامی ایران را بنیاد نهد.[ روش ها، راهبردها و کارکردهای رهبری امام خمینی در انقلاب اسلامی، دکتر مصطفی ملکوتیان،

www.malakootian.ir]

راهبردهای امام در انقلاب اسلامی

دیدگاه شما برای ما ارزشمند است

نظر شما چیه؟ منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم *

دکمه بازگشت به بالا