پیام هایی از امام صادق (علیه السلام)

«إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَعْلَمَ صِحَّةَ مَا عِنْدَ أَخِیکَ فَأَغْضِبْهُ فَإِنْ ثَبَتَ لَکَ عَلَى الْمَوَدَّةِ فَهُوَ أَخُوکَ وَ إِلَّا فَلا».
«هرگاه بخواهی بدانی که دوستیِ برادرت درست است یا نه، او را به خشم آور. اگر بر دوستی با تو باقی ماند، پس او برادر و دوست واقعی توست، وگرنه نیست».
«لَا تَثِقَنَّ بِأَخِیکَ کُلَّ الثِّقَةِ فَإِنَّ صَرْعَةَ الِاسْتِرْسَالِ لَا تُسْتَقَال ».
«به دوست خود اعتماد مطلق مکن؛ زیرا زمین خوردن بر اثر اعتماد کامل و همه جانبه قابل جبران نیست».
«لِرَجُلَیْنِ تَخَاصَمَا بِحَضْرَتِهِ أَمَا إِنَّهُ لَمْ یَظْفَرْ بِخَیْرٍ مَنْ ظَفَرَ بِالظُّلْمِ وَ مَنْ یَفْعَلِ السُّوءَ بِالنَّاسِ فَلَا یُنْکِرِ السُّوءَ إِذَا فُعِلَ بِه ».
«به دو نفر که در حضورش نزاع می کردند، فرمود: آگاه باشید! هر کس با ستم کردن به پیروزی دست یابد، به خیری نرسد و هر کس به مردم بدی کند، چون با او بدی کنند، نباید دلگیر شود و بدش آید».
«الْمُؤْمِنُ لَا یَغْلِبُهُ فَرْجُهُ وَ لَا یَفْضَحُهُ بَطْنُه ».
«انسان مؤمن، شهوتش بر او غالب نگردد و شکمش او را رسوا نسازد».
«إِنَّمَا یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَى عَنِ الْمُنْکَرِ مَنْ کَانَتْ فِیهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ عَالِمٌ بِمَا یَأْمُرُ عَالِمٌ بِمَا یَنْهَى عَادِلٌ فِیمَا یَأْمُرُ عَادِلٌ فِیمَا یَنْهَى رَفِیقٌ بِمَا یَأْمُرُ رَفِیقٌ بِمَا یَنْهَى ».
«تنها کسی باید امر به معروف و نهی از منکر کند که سه خصلت داشته باشد: به آنچه امر می کند و از آن نهی می نماید، دانا باشد. در آنچه امر می کند و در آنچه نهی می کند، عدالت بورزد و دوستانه و مهربانانه امر کند و نهی نماید».
«صَلَاحُ حَالِ التَّعَایُشِ وَ التَّعَاشُرِ مِلْ ءُ مِکْیَالٍ ثُلُثَاهُ فِطْنَةٌ وَ ثُلُثُهُ تَغَافُلٌ».
«اصلاح حال همزیستی و سازگاری با مردم پیمانه پری است که دو سومش هوشمندی و یک سومش نادیده گرفتن (خطاهای دیگران) است».
«مَا أَقْبَحَ الِانْتِقَامَ بِأَهْلِ الْأَقْدَارِ».
«چه زشت و ناپسند است انتقام گرفتن از بیچارگان و ضعیفان!».
«الدَّیْنُ غَمٌّ بِاللَّیْلِ وَ ذُلٌّ بِالنَّهَارِ».
«قرض و وام، اندوه شب وخواری روز است».
«بَرُّوا آبَاءَکُمْ یَبَرَّکُمْ أَبْنَاؤُکُمْ وَ عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ النَّاسِ تَعِفَّ نِسَاؤُکُمْ».
«به پدرانتان نیکی کند تا پسرانتان به شما نیکی کنند و نسبت به زنان مردم عفت بورزید، تا زنانتان پاک دامن باشند».
«َقَالَ لِحُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ یَا حُمْرَانُ انْظُرْ مَنْ هُوَ دُونَکَ فِی الْمَقْدُرَةِ وَ لَا تَنْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ فَوْقَکَ فَإِنَّ ذَلِکَ أَقْنَعُ لَکَ بِمَا قَسَمَ اللَّهُ لَکَ وَ أَحْرَى أَنْ تَسْتَوْجِبَ الزِّیَادَةَ مِنْهُ عَزَّ وَ جَلَّ».
«به حمران بن اعین فرمود: ای حمران! بر کسی که در توانمندی و ثروت پایین تر از توست بنگر و به آن که بالادست توست منگر؛ زیرا این باعث می شود که تو نسبت به آنچه خداوند برایت مقدّر کرده، قانع تر باشی و به افزونی (نعمت) از سوی خداوند سزاوارتر گردی».
«مَنْ بَدَأَ بِکَلَامٍ قَبْلَ سَلَامٍ فَلَا تُجِیبُوهُ».
«هر کس پیش از سلام کردن، سخنی آغاز کرد، جوابش را ندهید».
«مَنْ مَلَکَ نَفْسَهُ إِذَا غَضِبَ وَ إِذَا رَغِبَ وَ إِذَا رَهِبَ وَ إِذَا اشْتَهَى حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَى النَّار».
«هر کس آن هنگام که به خشم آید و (به ناپسندی) میل نماید و بترسد و به شهوت دچار شود، خویشتن داری کند، خداوند پیکرش را بر آتش حرام گرداند».
«وَ اعْلَمْ أَنَّ الْعَمَلَ الدَّائِمَ الْقَلِیلَ عَلَى الْیَقِینِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ مِنَ الْعَمَلِ الْکَثِیرِ عَلَى غَیْرِ یَقِینٍ».
«بدان که کار پیوسته اندک که با یقین همراه باشد، نزد خداوند از کار بسیار بدون یقین بافضیلت تر است».
«اصْبِرْ نَفْسَکَ عِنْدَ کُلِّ بَلِیَّةٍ وَ رَزِیَّةٍ فِی وَلَدٍ أَوْ فِی مَالٍ فَإِنَّ اللَّهَ إِنَّمَا یَقْبِضُ عَارِیَتَهُ وَ هِبَتَهُ لِیَبْلُوَ شُکْرَکَ وَ صَبْرَکَ».
«هنگام هر بلا و گزندی که به فرزندت یا مالت برسد، خود را شکیبا بدار؛ زیرا خداوند عاریت و بخشش خود را برای آن بازمی ستاند که سپاس و صبر تو را بیازماید».
«الْعَامِلُ عَلَى غَیْرِ بَصِیرَةٍ کَالسَّائِرِ عَلَى غَیْرِ طَرِیقٍ، فَلَا تَزِیدُهُ سُرْعَةُ السَّیْرِ إِلَّا بُعْداً».
«آن که بدون بصیرت و فهم درست عمل می کند، همچون کسی است که بیراهه می رود. پس به شتاب رفتن، جز بر دوری او از مقصد نمی افزاید».
«إِنَّ اللَّهَ عَلِمَ أَنَّ الذَّنْبَ خَیْرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنَ الْعُجْبِ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ مَا ابْتَلَى اللَّهُ مُؤْمِناً بِذَنْبٍ أَبَداً».
«بی تردید، خداوند می داند که گاهی گناه برای مؤمن از خودبزرگ بینی بهتر است وگرنه خداوند هیچ گاه هیچ مؤمنی را به گناه دچار نمی کرد».
«إِذَا رَأَیْتُمُ الْعَبْدَ یَتَفَقَّدُ الذُّنُوبَ مِنَ النَّاسِ نَاسِیاً لِذَنْبِهِ فَاعْلَمُوا أَنَّهُ قَدْ مُکِرَ بِهِ».
«هرگاه دیدید که کسی گناهان مردم را می جوید و گناه خویش را فراموش کرده است، بدانید که گرفتار مَکر (خدا و غافل گیر) شده است».
«إِنَّ لِکُلِّ شَیْ ءٍ زَکَاةٌ وَ زَکَاةُ الْعِلْمِ أَنْ یُعَلِّمَهُ أَهْلَهُ».
«هر چیزی زکاتی دارد و زکات دانش آن است که آن را به اهلش بیاموزی».
«أَحَبُّ إِخْوَانِی إِلَیَّ مَنْ أَهْدَى إِلَیَّ عُیُوبِی».
«محبوب ترین دوستان من کسی است که عیب هایم را به من پیش کش نماید».
«مُجَامَلَةُ النَّاسِ ثُلْثُ الْعَقْلِ».
«مدارا و خوش رفتاری با مردم، یک سومِ خردمندی است».
«ضِحْکُ الْمُؤْمِنِ تَبَسُّمٌ».
«خنده مؤمن، تبسّم و لبخند است».
«ثَلَاثٌ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لِأَحَدٍ مِنَ النَّاسِ فِیهِنَّ رُخْصَةً بِرُّ الْوَالِدَیْنِ بَرَّیْنِ کَانَا أَوْ فَاجِرَیْنِ وَ وَفَاءٌ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ أَدَاءُ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ».
«سه چیز است که خداوند به هیچ کس اجازه ترک آنها را نداده است: نیکی کردن به پدر و مادر، خواه نکوکار باشند یا بدکار، وفای به عهد نسبت به نیکوکار و بدکار، پرداختن امانت به نکوکار و بدکردار».
«مَنْ تَعَلَّقَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْیَا تَعَلَّقَ مِنْ ضَرَرِهَا بِثَلَاثِ خِصَالٍ هَمٍّ لَا یَفْنَى وَ أَمَلٍ لَا یُدْرَکُ وَ رَجَاءٍ لَا یُنَالُ».
«هر کس قلبش را به محبت دنیا بیاویزد، به سه گزند و آسیب آن آویخته است: اندوه بی پایان، آرزوی دست نایافتنی و امیدی که بدان نتوان رسید».
«وَ لَا خَیْرَ فِی صُحْبَةِ مَنْ لَمْ یَرَ لَکَ مِثْلَ الَّذِی یَرَى لِنَفْسِهِ».
«در دوستی و هم صحبتی با کسی که تو را در حد و اندازه خود نمی بیند، هیچ خیر و فایده ای نیست».
«مَنْ وَقَفَ نَفْسَهُ مَوْقِفَ التُّهَمَةِ فَلَا یَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ».
«هر کس خود را در موقعیت تهمت و بدگمانی قرار می دهد، نباید کسانی را که به او بدگمان شده اند سرزنش نماید».
«ضَعْ أَمْرَ أَخِیکَ عَلَى أَحْسَنِهِ وَ لَا تَطْلُبَنَّ بِکَلِمَةٍ خَرَجَتْ مِنْ أَخِیکَ سُوءاً وَ أَنْتَ تَجِدُ لَهَا فِی الْخَیْرِ مَحْمِلًا».
«کار برادرت را به بهترین شکل ممکن حمل کن و سخنی را که از دهان برادرت بیرون می آید، تا وقتی که می توانی آن را حمل بر درستی و نیکی نمایی، به بدی تفسیر مکن».
«مَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَى عَبْدٍ بَاباً مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا فَتَحَ عَلَیْهِ مِنَ الْحِرْصِ مِثْلَیْهِ».
«خداوند دری از دنیا را به روی بنده ای نگشوده مگر این که دوچندان درهای حرص و آز را به رویش باز کرده است».
« الْمَشْیُ الْمُسْتَعْجِلُ یَذْهَبُ بِبَهَاءِ الْمُؤْمِنِ وَ یُطْفِئُ نُورَهُ».
«به شتاب رفتن (در راه)، شکوه مؤمن را می برد و نورانیتش را می زداید».
«إِنَّ الْبَخِیلَ مَنْ کَسَبَ مَالًا مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ وَ أَنْفَقَهُ فِی غَیْرِ حَقِّهِ».
«بخیل کسی است که از راه حرام مالی به دست آورد و آن را نابجا هزینه نماید».
«کَثْرَةُ السُّحْتِ یَمْحَقُ الرِّزْقَ».
«حرام خواری زیاد، روزی را محو و نابود می کند».
«مَنْ دَعَا النَّاسَ إِلَى نَفْسِهِ وَ فِیهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ فَهُوَ مُبْتَدِعٌ ضَالٌّ».
«هر کس با وجود افراد داناتر از خود، مردم را به (اطاعت و تقلید از) خود فرابخواند، بدعت گذاری گمراه است».
«خَصْلَتَیْنِ مُهْلِکَتَیْنِ تُفْتِی النَّاسَ بِرَأْیِکَ أَوْ تَدِینُ بِمَا لَا تَعْلَمُ».
«دو ویژگی، نابودکننده است: یکی این که (بدون دلیل و) به رأی و نظر خود برای مردم فتوا دهی و دیگر این که ندانسته به دین و عقیده ای بگروی».
«لَیْسَ الْإِیمَانُ بِالتَّحَلِّی وَ لَا بِالتَّمَنِّی وَ لَکِنَّ الْإِیمَانَ مَا خَلَصَ فِی الْقُلُوبِ وَ صَدَّقَتْهُ الْأَعْمَال ».
«ایمان به ظاهرآرائی و آرزوداری نیست، بلکه چیزی است ناب و خالص در دل ها که اعمال به آن گواهی می دهند».
«الْمُؤْمِنُ بَیْنَ مَخَافَتَیْنِ ذَنْبٍ قَدْ مَضَى لَا یَدْرِی مَا یَصْنَعُ اللَّهُ فِیهِ وَ عُمْرٍ قَدْ بَقِیَ لَا یَدْرِی مَا یَکْتَسِبُ فِیهِ مِنَ الْمَهَالِکِ فَهُوَ لَا یُصْبِحُ إِلَّا خَائِفاً وَ لَا یُمْسِی إِلَّا خَائِفاً وَ لَا یُصْلِحُهُ إِلَّا الْخَوْفُ».
«مؤمن میان دو بیم و هراس قرار دارد: گناهی که انجام شده و او نمی داند که خداوند درباره آنچه خواهد کرد و عمری که باقی است و نمی داند در این مدت به چه مهلکه هایی دچار می شود. پس مؤمن هر صبح و شب بیمناک است و جز بیم و هراس کارش را سامان نمی دهد».
«مَنْ أَرَادَ أَنْ یُطَوِّلَ اللَّهَ عُمْرَهُ فَلْیُقِمْ أَمْرَهُ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَحُطَّ وِزْرَهُ فَلْیُرْخِ سِتْرَهُ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یُرْفَعَ ذِکْرُهُ فَلْیُخْمِلْ أَمْرَهُ».
«هر کس می خواهد که خداوند عمرش را طولانی گرداند، باید کارش را محکم و استوار سازد و هر کس می خواهد که گناهانش بریزد، باید پرده (شرم و ترس از خدا) را فرو آویزد و هر کس می خواهد بلندآوازه شود، باید در گمنامی زندگی کند».
«إِیَّاکُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یَجُرُّ السَّخِیمَةَ وَ یُورِثُ الضَّغِینَةَ وَ هُوَ السَّبُّ الْأَصْغَرُ».
«از شوخی و مزاح بپرهیزید، چرا که دشمنی می آورد و کینه بر جای می نهد و (در واقع) دشنامی کوچک است».
«لَا تَکَلَّمْ بِمَا لَا یَعْنِیکَ وَ دَعْ کَثِیراً مِنَ الْکَلَامِ فِیمَا یَعْنِیکَ حَتَّى تَجِدَ لَهُ مَوْضِعاً فَرُبَّ مُتَکَلِّمٍ تَکَلَّمَ بِالْحَقِّ بِمَا یَعْنِیهِ فِی غَیْرِ مَوْضِعِهِ فَتَعِبَ».
«در آنچه به تو مربوط نیست سخن مگوی و در آنچه به تو مربوط است نیز پُرگویی مکن تا اینکه جایی برای بیان آن پیدا کنی. چه بسا کسی که سخن مربوط به خود را به حق، اما نابجا مطرح کرده و به رنج افتاده است».
«وَ کَانَ(علیه السلام) یَقُولُ عِنْدَ الْمُصِیبَةِ الْحَمْدُ للهِ الَّذِی لَمْ یَجْعَلْ مُصِیبَتِی فِی دِینِی وَ الْحَمْدُ للهِ الَّذِی لَوْ شَاءَ أَنْ تَکُونَ مُصِیبَتِی أَعْظَمَ مِمَّا کَانَ کَانَتْ وَ الْحَمْدُ للهِ عَلَى الْأَمْرِ الَّذِی شَاءَ أَنْ یَکُونَ وَ کَانَ».
«به هنگام گرفتاری و مصیبت می گفت: حمد و سپاس خداوندی را که مصیبتم را در دینم قرار نداد، و حمد و ستایش خداوندی را که اگر می خواست مصیبتم بزرگ تر از این باشد، می بود و حمد و ستایش خداوند را بر آنچه که خواست باشد و بود».