شهود رحمانی، شیطانی و برزخ

پاسخ کوتاه:
برای تشخیص شهود حقیقی از غیر حقیقی دو میزان و خط کش وجود دارد یکی آموزه های معصومانه کتاب و سنت است. اگر شهودها و مکاشفات در تعارض و تنافی با آیات و روایات قعطی بودند، فاقد اعتبار و ارزش می باشند و معلوم می شود آنها غیر واقعی و کاذب بوده اند هم چنین دلیل و برهان قطعی عقل میزان و معیار دیگری برای تمییز شهود صادق از شهود کاذب است. امکان مشاهده برزخی برای هرکسی مقدور نیست.

با توجه به دوگانه بودن القائات، بین عرفا در اساس کشف و شهود اختلاف است. شهودها و تجربه های عرفانی قابل ارزیابی است. با سنجه هایی اعتبار هر تجربه ای را باید آزمود. در هر مورد اختلاف تباینی فقط یکی حق و دیگری باطل است. حضرت علی علیه السلام فرمود: «ما اخْتلفتْ دعوتان إلا کانتْ إحداهما ضلاله» لذا باید با کشف و شهود معصوم علیه السلام باز شناخته شوند. احتیاج به میزانی برای تمییز مشهودات صادق و کاذب لازم است. چون کشف و شهود نظری باید به کشف و شهود بدیهی ختم شود. بزرگان جهان معرفت و شهود می گویند : کشفی اطمینان آور است که به کشف معصوم منتهی شود؛ میزان کشف معصوم است، چون معصوم با متن واقع ارتباط دارد و کشف او ملکی و یا رحمانی است . کشف انسان های دیگر ممکن است ، از سنخ «و إنّ الشیاطین لَیُوحون إلی أولیائهم لِیُجادِلُوکُم» انعام/121 و یا از سنخ «و ما کان لبشرٍ ان یکلمه الله إلّا و حیاً أو من و راءِ حجابٍ أو یرسل رسولاً فیُوحی بإذنه ما یشاء إنه عَلیٌ حکیم» شوری/51 باشد. یعنی شایسته هیچ انسانی نیست که خدا با او سخن گوید جز از راه وحی یا از پشت حجاب ، یا رسولی می فرستد و به فرمان او آنچه را بخواهد وحی می کند، زیرا او بلند مقام و حکیم است. میزان در کشف عرفا ، کشف معصوم است. لذا مشهود انسان بر چهار قسم نفسانی ، شیطانی ، ملکی و رحمانی تقسیم و بررسی میشود. شهود بر دو قسم است: شهود کاذب:
گاهی انسان با مثال متصل خود و یا هوای نفس و تمثلات شیطانی رابطه ای دارد . مانند اینکه چیزی را در رؤیای کاذب ببیند ، همان حال نیزدر بیداری برای او پیدا می شود و چیزی را می بیند و بعد از دیدن به آن مهر می ورزد و میل پیدا می کند . گرایش های انسان اینگونه به شهود کاذب رسیده و چون شهود کاذب است، محبت هم کاذب خواهد بود.
به بیان دیگر: در این صورت چون مشهود انسان خاطرات نفسانی و یا القائات شیطانی متمثل شده در درون اوست ، گرایش او نیز، گرایش حق و صدق نخواهد بود.
شهود صادق:
گاهی انسان در حالتی با حقایق عینی رابطه برقرار می کند. یعنی درون این انسان تمثلات ملکی یا رحمانی متمثل می شود . این شهود به دلیل این که متعلق آن ، القائات ملکی یا رحمانی است، صادق است و گرایش های برخاسته از این شهود نیز ، صادق خواهد بود و از همین طریق است که انسان به محبت صادق نایل می شود.
برای تشخیص شهود حقیقی از غیر حقیقی دو میزان و خط کش وجود دارد یکی آموزه های معصومانه کتاب و سنت است. اگر شهودها و مکاشفات در تعارض و تنافی با آیات و روایات قعطی بودند، فاقد اعتبار و ارزش می باشند و معلوم می شود آنها غیر واقعی و کاذب بوده اند هم چنین دلیل و برهان قطعی عقل میزان و معیار دیگری برای تمییز شهود صادق از شهود کاذب است. امکان مشاهده برزخی برای هرکسی مقدور نیست. اصحاب امام حسین علیهم السلام مطابق نقلی در شب عاشورا جایگاه خود را در بهشت دیدند. این دیدن نیز متمایز از دیدن برزخ و بهشت و در واقع نوعی تعبیر از برزخ و بهشت است.
برای آشنایی با اقسام کشف و شهود ر،ک:
آیة الله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن ج 12 (فطرت در قرآن).
مقالات استاد محمد شجاعی.