دین و اندیشه
توبه کننده واقعی
سلام برشمادرجلدششم بحار الانواازقول رسولخداصلوات الله علیه وعلی اهله واله ۰۰۰۰۰ و من تاب ولم یغیرلباسه فلیس بتایب الخ دراین حدیث شریف مرادانحضرت از تغییر لباس چیست ؟
پاسخ کوتاه:
توبه حقیقی است که دارای نشانه هایی است و این نشانه ها در رفتار شخص توبه کننده نمایان گر می شود. و اگر تغییر رفتاری در کارهای توبه کننده صورت نگیرد، توبه واقعی صورت نگرفته است. و صرف گفتن اذکار توبه، کافی نبوده و باید حسب آیات قرآن، اصلاح اعمال هم انجام بگیرد.
توبه حقیقی است که دارای نشانه هایی است و این نشانه ها در رفتار شخص توبه کننده نمایان گر می شود. و اگر تغییر رفتاری در کارهای توبه کننده صورت نگیرد، توبه واقعی صورت نگرفته است.[1] و صرف گفتن اذکار توبه، کافی نبوده و باید حسب آیات قرآن، اصلاح اعمال هم انجام بگیرد. (2) در روایتی رسول خدا (صل الله علیه و آله) فرمودند: «اتَدرُونَ مَنِ التّائِبُ؟ قالُوا اللّهمَّ لا» آیا می دانید توبه کننده حقیقی کیست؟ گفتند: نه، فرمود:1- «اذا تابَ العَبدُ وَ لَم یرضِ الخُصماءَ فَلَیسَ بتائِبٍ» هر گاه انسان به زبان و دل توبه کند، ولی طلبکاران و ستم کشیدگان را از خود راضی ننماید در حقیقت توبه نکرده است.2- «مَن تاب وَلَم یزِد فی العِبادَة فَلَیسَ بِتائِبٍ»کسی که توبه کند، ولی به عبادتش اضافه نشود، او هم توبه نکرده است.3- «مَن تابَ وَ لَم یغیر لِباسَهُ فَلَیسَ بِتائبٍ» هر گاه کسی توبه کند ولی در لباس او تغییراتی داده نشود باز هم توبه نکرده است. در واقع مقصود از لباس، لباس هم لباس ظاهری است که با مال حرام تهیه شده است و هم مقصود لباس باطنی است که تا لباس حرام و گناه را اگر از تنش بیرون نیاورد و عوض نکند تائب شمرده نمی شود. و توبه او واقعی نخواهد بود.
4- «مَن تابَ وَ لَم یغَیر رُفقائهُ فَلَیسَ بِتائِبٍ» در صورتی که شخصی توبه کند، ولی در مسائل اجتماعی روابط قبلی خود را با افراد فاسد همچنان ادامه دهد و آنان را عوض نکند، گویا اصلًا توبه نکرده است.
5- «مَن تاب وَلَم یغیر مَجلِسَهُ فَلَیسَ بَتائبٍ» اگر کسی توبه کند، ولی درنشست وبرخاست ها ودعوت ها و پذیرائی های او چهره اسلامی مشاهده نشود، باز هم توبه او اساسی نیست.
6- «مَن تابَ وَ لَم یغیر فِراشَهُ وَ وِسادَتَهُ فَلَیسَ بتائبٍ» کسی که توبه کند، ولی در مسائل خانوادگی و زناشوئی تغییری نداشته باشد، باز هم توبه نکرده است.
7- «مَن تابَ وَ لَم یغیر خُلقَهُ وَ نیتَهُ فَلَیس بِتائِبٍ» کسی که توبه کند، ولی در حالات روحی و فکری و قلبی و برخوردهای اجتماعی او تغییراتی حاصل نشود و به جای راضی کردن خدا به فکر راضی کردن این وآن باشد و تکبر و کینه و حسادت و بخل و ریا را کنار نگذارد و انگیزه ها و هدف های مادی خود را به قصد قربت و اخلاص تبدیل نکند، باز هم توبه او ریشه و اساس ندارد.
8- «مَن تابَ وَ لَمْ یفتَحْ قَلبَهُ وَ لَم یوَسَّع کفَّهُ فَلَیسَ بتائبٍ» کسی که توبه کند، ولی روحش باز و دستش گشاده نباشد، بلکه همان تنگ نظری های قبلی را داشته باشد و همچنین از کمک به دیگران خودداری کند، او هم توبه نکرده است.
9- «مَن تابَ وَ لَم یقَصِّر امَلَهُ وَ لَم یحفَظ لسانَهُ فَلَیسَ بِتائِبٍ» هرگاه کسی توبه کند، ولی از خیال پردازی ها و آرزوهای دور و دراز خویش دست برندارد و زبانش را از انواع تهمت ها و دروغ ها و غیبت ها و نیش هاوسوگندهای نابجا وگواهی دادن های ناروا وناسزاها وشایعه سازی ها و یاوه گویی ها و سخن چینی ها و… باز ندارد او هم در حقیقت توبه نکرده است.
10- «مَن تابَ وَ لَم یقَدِّم فَضلَ قُوتِهِ مِن بَدَنِهِ فَلَیسَ بِتائِبٍ» کسی که توبه کند، ولی در مسائل اقتصادی و مصرف مال، نسبت به محرومان وگرسنگان جامعه بی تفاوت باشد و حاضر نباشد کمی از اموال شخصی خود را در راه رفاه آنان صرف نماید، او هم توبه نکرده است.
سپس پیامبر (صل الله علیه و آله) فرمود: «اذَا استَقامَ عَلی هذِهِ الخِصالِ فَذاک التّائِبُ»[3] هرگاه توبه کننده، این صفات ده گانه را مراعات کرد، توبه حقیقی کرده است.
پی نوشت:
[1] . در روایتی آمده است: «التائب اذا لم یستبن علیه اثرالتوبة فلیس بتائب» جامع الاخبار، ص 87.
[2]. «إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا …» مریم/60. «وَإِنِّی لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَىٰ » طه/82. (و من هر که را توبه کند، و ایمان آورد، و عمل صالح انجام دهد، سپس هدایت شود، میآمرزم!)
[3] . بحارالانوار، ج 6، ص 35.
4- «مَن تابَ وَ لَم یغَیر رُفقائهُ فَلَیسَ بِتائِبٍ» در صورتی که شخصی توبه کند، ولی در مسائل اجتماعی روابط قبلی خود را با افراد فاسد همچنان ادامه دهد و آنان را عوض نکند، گویا اصلًا توبه نکرده است.
5- «مَن تاب وَلَم یغیر مَجلِسَهُ فَلَیسَ بَتائبٍ» اگر کسی توبه کند، ولی درنشست وبرخاست ها ودعوت ها و پذیرائی های او چهره اسلامی مشاهده نشود، باز هم توبه او اساسی نیست.
6- «مَن تابَ وَ لَم یغیر فِراشَهُ وَ وِسادَتَهُ فَلَیسَ بتائبٍ» کسی که توبه کند، ولی در مسائل خانوادگی و زناشوئی تغییری نداشته باشد، باز هم توبه نکرده است.
7- «مَن تابَ وَ لَم یغیر خُلقَهُ وَ نیتَهُ فَلَیس بِتائِبٍ» کسی که توبه کند، ولی در حالات روحی و فکری و قلبی و برخوردهای اجتماعی او تغییراتی حاصل نشود و به جای راضی کردن خدا به فکر راضی کردن این وآن باشد و تکبر و کینه و حسادت و بخل و ریا را کنار نگذارد و انگیزه ها و هدف های مادی خود را به قصد قربت و اخلاص تبدیل نکند، باز هم توبه او ریشه و اساس ندارد.
8- «مَن تابَ وَ لَمْ یفتَحْ قَلبَهُ وَ لَم یوَسَّع کفَّهُ فَلَیسَ بتائبٍ» کسی که توبه کند، ولی روحش باز و دستش گشاده نباشد، بلکه همان تنگ نظری های قبلی را داشته باشد و همچنین از کمک به دیگران خودداری کند، او هم توبه نکرده است.
9- «مَن تابَ وَ لَم یقَصِّر امَلَهُ وَ لَم یحفَظ لسانَهُ فَلَیسَ بِتائِبٍ» هرگاه کسی توبه کند، ولی از خیال پردازی ها و آرزوهای دور و دراز خویش دست برندارد و زبانش را از انواع تهمت ها و دروغ ها و غیبت ها و نیش هاوسوگندهای نابجا وگواهی دادن های ناروا وناسزاها وشایعه سازی ها و یاوه گویی ها و سخن چینی ها و… باز ندارد او هم در حقیقت توبه نکرده است.
10- «مَن تابَ وَ لَم یقَدِّم فَضلَ قُوتِهِ مِن بَدَنِهِ فَلَیسَ بِتائِبٍ» کسی که توبه کند، ولی در مسائل اقتصادی و مصرف مال، نسبت به محرومان وگرسنگان جامعه بی تفاوت باشد و حاضر نباشد کمی از اموال شخصی خود را در راه رفاه آنان صرف نماید، او هم توبه نکرده است.
سپس پیامبر (صل الله علیه و آله) فرمود: «اذَا استَقامَ عَلی هذِهِ الخِصالِ فَذاک التّائِبُ»[3] هرگاه توبه کننده، این صفات ده گانه را مراعات کرد، توبه حقیقی کرده است.
پی نوشت:
[1] . در روایتی آمده است: «التائب اذا لم یستبن علیه اثرالتوبة فلیس بتائب» جامع الاخبار، ص 87.
[2]. «إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا …» مریم/60. «وَإِنِّی لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَىٰ » طه/82. (و من هر که را توبه کند، و ایمان آورد، و عمل صالح انجام دهد، سپس هدایت شود، میآمرزم!)
[3] . بحارالانوار، ج 6، ص 35.
توبه كننده واقعي
توبه كننده واقعي
توبه کننده واقعی
