محاربه ومجازات آن

محاربه از ریشه حرب دراصل به معنای سلب وگرفتن است و وقتی گفته شود حرب الرجل ماله یعنی مال ان شخص را گرفتند و اطلاق این کلمه برکسی که برای جنگیدن یا ترساندن دیگران اسلحه کشیده باشد به این اعتبار است که می خواهد جان یا مال یا قدرت و ملک و حکومت دیگری را سلب کند وبگیرد و در اصطلاح فقهی به کسی گفته می شود که با اسلحه سرد یا گرم برعلیه اسلام و مسلمین قیام کند و ایجاد رعب و وحشت در جامعه اسلامی نماید هرچند کار اومنجر به قتل و کشتن افراد نشود لکن همین قدر که سلاح بردارد و مردم را بترساند عنوان محاربه بر او صدق می کند برای روشن شدن مطلب نظر برخی فقها را دراین رابطه نقل می کنیم 1- مرحوم امام خمینی ره در تحریر الوسیله می فرمایند ((المحارب هو کل من جرد سلاحه او جهزه لا خافة الناس و اراد الافساد فی الارض فی بر کان اوفی بحر فی مصر او غیره لیلا اونهارا و یستوی فیه الذکر والانثی الخ – تحریرالوسیله ج 4 ص 238 م 1 )) یعنی محارب هرکسی است که اسلحه خودش را برهنه ومجهز نماید (مثلا اگر مثل قدیم شمشیر و خنجر است از غلاف خارج نماید و اگر مثل امروز تفنگ و کلت است اماده تیر اندازی نماید ) برای ترساندن مردم و فساد در روی زمین وفرق نمی کند این کارا را در خشکی انجام دهد یا در دریا همین طور فرق نمی کند در شهر ها باشد یا در مکان های دیگر مثل جاده ها و غیره ودرشب باشد یا در روز و فرقی بین این که محارب مرد باشد یازن هم نمی کند-1- ایت الله مکارم می فرمایند محارب به کسی می گویند که با اسلحه مردم را تهدید کند و قصد جان و مال یا ناموس مردم را داشته باشد ودر محیط اجتماع نا امنی ایجاد کند ( استفتاات جدید ج 3 م 986 ) در جلد دیگری از استفتاات در رابطه با برخی جاسوس ها فرموده اند- مواردی از جاسوسی پیدا می شود که حکمش از محاربه نیز شدید تر است (یعنی هر گاه جاسوسی ) مربوط به اخباری باشد که پایه های احکام اسلامی یا حکومت اسلامی را متزلزل سازد و یا جان مسلمانان را به وسیله ان به خطر اندازد مسلما محکوم به اعدام است -(( استفتاات ج 1 ص 306 س 1219 ))- 3- اکثر فقها تا جائی که دیده شده محارب را مثل مرحوم امام ره تفسیر کرده اند مثلا مرحوم شیخ طوسی که از بزرگان فقهای گذشت و موسس حوزه علمیه نجف است در تفسیر تبیان ذیل ایه 33 مائده فرموده ( نزد ما محارب کسی است که سلاح بکشد وراه را نا امن کند جه درشهر و چه خارج ازشهر براین اساس دزد نیز نوعی محارب است چه درشهر باشد وچه خارج ازان – درکتاب نهایه که بهترین کتاب فقهی ان مرحوم است نیز عبارتی شبیه همین بیان را دارند ) و 4 نوع مجازات برای محاربه تعیین شده که اولین مورد اعدام به وسیله کشتن با اسلحه و یا حلق اویز نمودن است و در برخی موارد تبعید و یا قطع کردن یک دست و یک پای محارب از خلاف است که در ایه شریفه قران سوره مائده ایه 33 نیز به ان ها تصریح شده (( انما جزا ء الذین یحاربون الله ورسوله ویسعون فی الارض فسادا ان یقتلوا او یصلبوا او تقطع ایدیهم وارجلهم من خلاف او ینفوا من الارض ذلک خزی فی الدنیا ولهم فی الاخرة عذاب عظیم مائده ای 33 )یعنی کیفر ان ها که با خدا و پیامبر به جنگ برمی خیزند و در روی زمین دست به فساد می زنند (و با اسلحه به جان و مال وناموس مردم حمله می برند ) این است که اعدام شوند ویا به دار اویخته گردند یا چهار انگشت از دست راست و پای چپ ان ها بریده شود ویا تبعید گردند این جزا و رسوائی (ان ها ) در دنیا ست و دراخرت مجازات بزرگی دارند – در تفسیر نمونه این طور امده (( ایا مجازات های چهارگانه تخییری است یعنی جکومت اسلام هرکدام از ان ها را در باره هرکسی صلاح ببیند اجرا می کند ,ویا متناسب با چگونگی جرم و جنایتی است که از ان ها (یعنی محاربین ) انجام گرفته ؟ یعنی اگر افراد محارب دست به کشتن انسان های بی گناهی زده اند مجازات قتل و اعدام برای ان ها انتخاب می شود واگر هم دست به ادم کشی وهم سرقت اموال زده باشند اعدام می شوند و جسد ان ها نیز برای عبرت مردم مقدار ی به دار اویخته می شود و اگر تنها اسلحه به روی مردم کشیده اند بدون ان که خونی ریخته شود و یا سرقتی انجام گیرد به شهر دیگری تبعید خواهند شد شک نیست که معنی دوم به حقیقت نزدیک تر است واین مضمون در چند روایت از ائمه اهل بیت علیهم السلام نقل شده است – تفسیر نمونه ج 4 ص 360 ))