مرگ نابهنگام فرزندان، چگونگی صبر بر این مصیبت

پاسخ کوتاه:
پرسشگر عزیز و گرامی!
اگرچه مرگ نابهنگام فرزندان که حقیقتاً جگرگوشه و پاره تن انسان هستند برای والدین بسیار سخت و دشوار است و شاید هیچ دردی به مانند این درد سوزناک و جگرسوز نباشد، اما این یک روی سکه است، روی دیگر سکه اجر و ثواب فراوانی است که از این رهگذر ممکن است نصیب‌ والدین‌ گردد و بر رتبه و درجات معنوی آنها بیفزاید. ضمن اینکه فرزندی که هنوز به سن تکلیف نرسیده و گناهی در پروندۀ اعمالش ندارد طبیعتاً جایگاهش بهشت برین است.

پرسشگر عزیز و گرامی!
اگرچه مرگ نابهنگام فرزندان که حقیقتاً جگرگوشه و پاره تن انسان هستند برای والدین بسیار سخت و دشوار است و شاید هیچ دردی به مانند این درد سوزناک و جگرسوز نباشد، اما این یک روی سکه است، روی دیگر سکه اجر و ثواب فراوانی است که از این رهگذر ممکن است نصیب‌ والدین‌ گردد و بر رتبه و درجات معنوی آنها بیفزاید. ضمن اینکه فرزندی که هنوز به سن تکلیف نرسیده و گناهی در پروندۀ اعمالش ندارد طبیعتاً جایگاهش بهشت برین است.
رسول گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در روایتی می‌فرمایند:
«الْوَلَدُ کَبِدُ الْمُؤْمِنِ إِنْ مَاتَ قَبْلَهُ صَارَ شَفِیعاً لَهُ وَ إِنْ مَاتَ بَعْدُ یَسْتَغْفِرُ لَهُ فَیَغْفِرُ اللَّهُ لَه » (1)؛ «فرزند، جگر گوشه مؤمن است، اگر پیش از او بمیرد شفیع مؤمن مى گردد و اگر بعد از او بمیرد براى مؤمن استغفار مى کند و خداوند [به‌واسطه آن فرزند] مؤمن را مى آمرزد».
باید دانست که ابتلا به بیماری و انواع و اقسام مشکلات همه روزه و هر لحظه بر اثر حوادث گوناگون در جهان تحقق می‌یابد و عملاً دوست تان هم‌دردهای متعددی در پیرامون خود دارد، به او توصیه کنید نگاهش را از اطراف خویش بردارد و شعاع دیدش را وسیع‌تر کند و ببیند که چه بسیارند کسانی که وضعیت مشابه وی و شاید هم بدتر از آن را دارند ولی با این حال، توانسته‌اند با قضیه کنار بیایند و به زندگی عادی خود برگردند. توصیه به صبر و شکیبایی و توجه دادن دوست تان به زندگی افرادی که وضعیت مشابه و حتی به مراتب بدتری دارد از جمله راهکارهایی است که هضم مسئله را برای وی آسان می کند.
روی دیگر سکه ممکن است نوعی امتحان و آزمایش الهی باشد؛ چرا که امتحان و آزمایش، یکی از سنّت الهى در طول تاریخ برای همه انسان‌ها و در همه حال حتی برای پیامبران خوب الهی بوده و هست. دلیل امتحان هاى الهى، عینى و محقّق شدن علم ازلى خداوند، جدا شدن مؤمنان واقعى، شکوفا شدن استعدادهاى درونى و به فعلیّت رسیدن آنهاست. این مطلب در برخی از آیات قرآن کریم بدان اشاره شده است. «أَحَسِبَ النَّاسُ أَن یُترَْکُواْ أَن یَقُولُواْ ءَامَنَّا وَ هُمْ لَا یُفْتَنُون » (2)؛ «آیا مردم گمان کردند همین که بگویند: «ایمان آوردیم»، به حال خود رها مى شوند و آزمایش نخواهند شد؟». «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ » (3)؛ «قطعاً همه شما را با چیزى از ترس، گرسنگى و کاهش در مال‌ها و جان‌ها و میوه ها، آزمایش مى کنیم و بشارت ده به استقامت کنندگان!».
به هر حال، باید با این گونه مطالب و بیان مطالب امیدوارانه دیگر به دوست تان دلداری بدهید و با وی همدلی کنید تا وی این مسئله را بپذیرد و با آن کنار بیاید. البته باید توجه داشت اگر از حادثه بیماری و فوت فرزندشان مدتی زیادی نمی‌گذرد، طبیعتاً وی به نوعی در دوران شوک قرار دارد؛ در این دوران خیلی نمی توان با استدلال و برهان وی را قانع کنید، بلکه بیشتر باید با همدلی و اظهار هم‌دردی وی را دلداری و تسلی بدهید تا دوست تان از لحاظ هیجانی و عاطفی تخلیه شود و تشفی خاطر پیدا کند و این دوران به سلامت بگذرد.
این را بدانید که در آموزه‌های دینی و تعالیم اسلامی مرگ فرزندان و صبر در برابر آن آثار و نتایج بسیار ارزشمندی دارد که ائمة معصومین(علیهم‌السلام) در روایات متعددی بدان اشاره نموده‌اند و ما به برخی از آنها اشاره می‌کنیم تا شما آن را در اختیار دوست تان قرار دهید تا دل او آرام بگیرد.
رسول گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در روایاتی می‌فرمایند:
«یُقَالُ لِلْوِلْدَانِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ فَیَقُولُونَ یَا رَبِّ حَتَّى یَدْخُلَ آبَاؤُنَا وَ أُمَّهَاتُنَا قَالَ فَیَأْبَوْنَ فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا لِی أَرَاهُمْ مُحْبَنْطِئِینَ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ فَیَقُولُونَ یَا رَبِّ آبَاؤُنَا فَیَقُولُ تَعَالَى ادْخُلُوا الْجَنَّةَ أَنْتُمْ وَ آبَاؤُکُم » (4)؛ «براى فرزندانى که پیش از خود فرستاده اید، روز قیامت گفته مى شود: که داخل بهشت شوید، در جواب مى گویند: وقتى داخل بهشت مى شویم که پدران و مادران ما هم، داخل بشوند، از طرف خداى تعالى خطاب مى شود خود و والدین‌تان داخل بهشت شوید».
«إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا سَبَقَتْ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى مَنْزِلَةٌ وَ لَمْ یَبْلُغْهَا بِعَمَلٍ ابْتَلَاهُ اللَّهُ فِی جَسَدِهِ أَوْ فِی مَالِهِ أَوْ فِی وَلَدِهِ ثُمَّ صَبَرَ عَلَى ذَلِکَ حَتَّى یَبْلُغَهُ الْمَنْزِلَةَ الَّتِی سَبَقَتْ إِلَیْهِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل» (5)؛ «هرگاه بنده مؤمن، خداوند براى او مکان و منزلتى در بهشت تعیین کند ولى عملش با آن تطبیق نکند، یعنى عملش به آن اندازه نیست، خداوند، از باب لطف، او را به بیمارى یا فقر، یا فقدان و از دست دادن فرزندان آزمایش مى کند و به او صبر مى دهد، تا به آن مکان و منزلت موفق شود».
یادتان باشد که خداوند گاهی به خاطر مصالح بالاتر فرزندِ خانواده‌ای را از حق حیات محروم داشته و بهتر از او را جایگزین می‌کند همچنان‌که در قرآن‌کریم در داستان موسی و خضر به آن اشاره شده و خداوند فرزند ناخلف خانواده باایمان و متدینی را از آنها می‌گیرد تا ایمان آنها محفوظ بماند و ایمان‌شان دچار تزلزل و سستی نگردد.(6) به هر حال، مرگ فرزند، بهتر از آن است که بد عاقبت و موجب فساد و طغیان شود و یا سبب انحراف والدینش گردد. در روایات، اشاره شده که خداوند به جای آن پسر، دختری به آن خانواده عطا فرمود که هفتاد پیامبر از نسل او به وجود آمدند.(7)
همواره موفق و کامروا باشید.
پی‌نوشت‌ها:
1. نورى، حسین بن محمد تقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ، قم : مؤسسة آل البیت علیهم السلام ، 1408ق ، ج15، ص112.
2. عنکبوت(29)، آیه 2.
3. بقره(2)، آیه ‌155.
4. نورى، حسین بن محمد تقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ، قم : مؤسسة آل البیت علیهم السلام ، 1408ق ، ج2، ص392.
5. شهید ثانى، زین الدین بن على، مُسکّن الفؤاد عند فقد الأحبّة و الأولاد، قم: بصیرتى، بى‌تا، ص21.
6. «وَ أَمَّا الْغُلامُ فَکانَ أَبَواهُ مُؤْمِنَیْنِ فَخَشِینا أَنْ یُرْهِقَهُما طُغْیاناً وَ کُفْراً فَأَرَدْنَا أَن یُبْدِلَهُمَا رَبهُُّمَا خَیرًْا مِّنْهُ زَکَوةً وَ أَقْرَبَ رُحمًْا»؛ کهف(18)، آیه 80 و 81.
7. «أَبْدَلَهُمَا اللَّهُ بِهِ جَارِیَةً وَلَدَتْ سَبْعِینَ نَبِیّا»؛ کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، کافی، تهران : دار الکتب الاسلامیه، 1407ق، ج6، ص7.