دوران غیبت و شناخت حق و نجات
اول: معیار تشخیص جبهه حق در خیمه امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)چیست؟ دوم: و راه نجات در آخرالزمان به چه نحوی است؟
پاسخ کوتاه:
خورشید که دلیل وقت نماز است وقتی از دیدگان مردم پوشیده شود بر آنان رواست تا نماز را به تأخیر اندازند تا رسیدن وقت نماز برایشان روشن شود و یقین به ظهر پیدا کنند به همین صورت کسی که منتظر ظهور امام علیه السلام است و به امامت او چنگ زده است تمام واجبات و فرایض برایش توسعه دارد و با همه خصوصیات از او پذیرفته است و از آن ها خارج نیست پس او پایدار است و کارهایش به حساب خدا گذاشته می شود و غیبت امامش به او زیان نمی رساند. در دوران غیبت که مردم دسترسی به امام معصوم ندارند تا وقتی اعتقاد به امام زمان علیه السلام داشته باشند و منتظر ظهور آن حضرت باشند در مواردی که واجبات و تکالیف الهی را بر اثر خطای در استنباط به گونه دیگری انجام دهند خداوند متعال اعمال ناقص و اشتباه آنان را به جای اعمال کامل و صحیح می پذیرد و کاستی ها و کمبود های آن را جبران می کند.
در دوران غیبت حضرت مهدی علیه السلام به دلیل عدم دسترسی مردم به امام معصوم علیه السلام، آنان موظفند احکام شرعی و وظائف دینی خود را از فقیهان و مجتهدان اخذ نمایند فقها و مجتهدان نیز دستورات دینی را از طریق کتب خدا و احادیث پیشوایان معصوم علیه السلام استنباط می کنند با این حال همه فقها اذعان دارند که اجتهاد انسان را به احکام واقعی نمی رساند. از منظر آموزه های اسلامی نقش ولایت فقیه در عصر غیبت در حکومت اسلامی , علاوه بر منصب افتا و قضاوت , جانشینی و نیابت معصومین (ع) در مدیریت و رهبری جامعه اسلامی است که در این راستا از کلیه اختیارات حکومتی معصومین (ع) در اداره جامعه اسلامی , بر خوردار می باشد .حضرت علی علیه السلام فرمود: خورشید که دلیل وقت نماز است وقتی از دیدگان مردم پوشیده شود بر آنان رواست تا نماز را به تأخیر اندازند تا رسیدن وقت نماز برایشان روشن شود و یقین به ظهر پیدا کنند به همین صورت کسی که منتظر ظهور امام علیه السلام است و به امامت او چنگ زده است تمام واجبات و فرایض برایش توسعه دارد و با همه خصوصیات از او پذیرفته است و از آن ها خارج نیست پس او پایدار است و کارهایش به حساب خدا گذاشته می شود و غیبت امامش به او زیان نمی رساند. در دوران غیبت که مردم دسترسی به امام معصوم ندارند تا وقتی اعتقاد به امام زمان علیه السلام داشته باشند و منتظر ظهور آن حضرت باشند در مواردی که واجبات و تکالیف الهی را بر اثر خطای در استنباط به گونه دیگری انجام دهند خداوند متعال اعمال ناقص و اشتباه آنان را به جای اعمال کامل و صحیح می پذیرد و کاستی ها و کمبود های آن را جبران می کند.ابوبصیر از امام صادق علیه السلام روایت می کند که فرمود: « شما باید برای ظهور قائم علیه السلام آماده باشید، هر چند به تهیه کردن تیری باشد؛ چرا که وقتی خداوند از آمادگی کسی آگاه باشد، امید است که عمر او را طولانی گرداند تا حضرت مهدی علیه السلام را درک کند و از اعوان و انصار او باشد. »معاویه بن عمار از امام صادق علیه السلام روایت می کند که فرمود: « هنگامی که یکی از شما آرزوی (ظهور) حضرت مهدی علیه السلام را می نماید، باید آن را همراه با عافیت آرزو کند و بخواهد؛ چرا که خداوند حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم را برای رحمت و عطوفت برانگیخت و قائم علیه السلام را برای انتقام بر می انگیزد. »دوست گرامی؛ مهم ترین تکلیف مردم در عصر غیبت انتظار است .مردم باید از نظر عملى، فکرى و اعتقادى انتظار و آمادگى خود را نشان دهند. تنها با لقلقه زبان و ادعاى چشم به راه بودن، نمى توان خود را منتظر واقعى دانست!! البته مرحله نخست «انتظار سازنده»، باور به وجود منجى و اعتقاد به ظهور او و برپاداشت انقلاب جهانى به دست او است. سپس نوبت به اصلاح و همسوسازى رفتارها، گفتارها و پندارها با این اعتقاد و باور است. وقتى انسان حقیقتاً منتظر کسى باشد، تمام رفتارها و سکناتش نشان از منتظر بودن او دارد.به عنوان مثال اگر منتظر میهمان باشد، حتماً خانه را تمیز و مرتب مى کند، وسایل پذیرایى را آماده مى کند و با لباس مرتّب و چهره اى شاداب، در انتظار مى ماند. چنین کسى مى تواند ادعا کند که منتظر میهمان است. اما کسى که نه خانه را مرتّب کرده و نه وسایل پذیرایى را آماده نموده است و نه لباس مرتّب و تمیزى پوشیده و نه اصلاً به فکر میهمان بوده است ؛ اگر ادعا کند که در انتظار میهمان است. همه او را ریشخند کرده، بر گزافه گویى او خواهند خندید!!**بعضى از بایسته ها و وظایف منتظران امام مهدى(عج) :1. سنخیت با امام : منتظران واقعى، وضعیت فکرى، روحى و عملى خود را به گونه اى سامان مى بخشند که سنخیت کاملى با امام زمان(عج) داشته باشد. به طور کلى هر انسانى داراى سه مرتبه وجودى (افکار، صفات و اعمال) است و هیچ انسانى از این قاعده مستثنا نیست. اگر کسى بخواهد به انسان دیگرى نزدیک شود، چاره اى ندارد جز اینکه بکوشد نوع اعتقاد، باورها، صفات و رفتار خود را به ایشان نزدیک سازد تا از این طریق شیعه و پیرو واقعى او باشند.امام باقر«ع» در تفسیر آیه «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا»آل عمران (3)، آیه 200. فرمود: «اصبروا»، یعنى صبر کنید بر اداى واجبات و «صابروا»، یعنى شکیبا باشید بر اذیّت دشمنان و «رابطوا»، یعنى رابطه ناگسستنى با امام خود، مهدى منتظر(عج) داشته باشید» منتخب الاثر، ص 515، ج 8 ؛ الغیبة النعمانى، ص 199 ؛ تفسیر برهان، ج 1، ص 234.2.پرهیزکارى و تزکیه نفس: یکى از وظایف و بایسته هاى مهم منتظران، آراستن درون با فضایل انسانى و چنگ زدن به مکارم اخلاقى است ؛ یعنى، همان طور که قرآن مى فرماید: «اگر مى خواهید محبوب خدا باشید، تقوا پیشگى کنید» ؛ این قانون در مورد حضرت مهدى(عج) نیز هست.
از امام صادق«ع» نقل شده است: «براى صاحب الامر، غیبتى طولانى است ؛ در این دوران هر کس باید تقوا پیشه سازد و به دین خود چنگ زند» /الغیبة النعمانى، ص 250، باب 14، ح 5.
3. یاد یار:منتظر حقیقى، کسى است که از یاد و نام محبوب خود غافل نمى شود و پیوسته در فکر و اندیشه او است. شخص مؤمن، در هیچ حالى از حالات و هیچ وقتى از اوقات و هیچ مکانى از مکان ها، از یاد امامش و انتظار قدوم مبارک او، خالى و فارغ نیست.روایت شده است: وقتى امام موسى بن جعفر«ع» از امام غایب و نعمت باطنى خدا یاد کرد، فردى پرسید: آیا از امامان کسى غایب مى شود؟ فرمود: «نعم یغیبُ عن اَبصارِ النّاس شخصُهُ و لا یَغیبُ عن قُلوبِ المؤمنین ذِکرُهُ و هو الثّانى عَشر منّا»/علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 51، ص 150. ؛ «بلى، شخص او از دیدگاه هاى مردم غایب مى شود ؛ ولى یاد او از دل هاى مؤمنان نهان نمى شود و او دوازدهمین نفر از ما است». بزرگداشت یاد و نام امام مهدى(عج) مصادیق و شکل هاى مختلفى دارد که به بعضى از آنها اشاره مى شود:
3-1. برپاخاستن به هنگام شنیدن نام ایشان ؛ نقل شده است: «روزى در مجلس حضرت صادق«ع»، نام مبارک حضرت مهدى(عج) برده شد ؛ امام ششم به منظور تعظیم و احترام نام آن حضرت از جاى خود برخاست و قیام فرمود» /نجم الثاقب، ص 523/. «امام رضا«ع» نیز با شنیدن نام آن حضرت برخاست و دست خود را به نشانه تواضع بر سر گذاشت» /بحارالانوار، ج 49، ص 137.
3-2. نکوداشت روزهاى منسوب به آن حضرت ؛ مانند نیمه شعبان و اعیاد چهارگانه اسلامى: فطر، قربان، غدیر و جمعه.3-3. آغاز کردن هر روز با سلام به پیشگاه امام«ع» ؛ منتظران امام مهدى(عج) در آغاز هر روز و در تعقیب نماز صبح، سلام به مولاى خود را فراموش نمى کنند و متناسب با فرصت وقت، یکى از زیارت ها و دعاها را مى خوانند و… ر.ک: نشریه موعود، مقاله شیعه، انتظار و وظایف منتظران، مهر و آبان 80.
4. اظهار محبّت و مودّت : یکى از اوصاف منتظران شیعیان خالص امام زمان(عج)، مهرورزى و محبّت سرشار به آن حضرت است. البته این محبت و مهرورزى دو طرفه است ؛ زیرا امام معصوم نیز شیعیان و یاران خود را دوست دارد و شفیق و دلسوز آنها است: «(الامام ) الانیسُ الرفیق و الوالدِ الشفیقُ و الاخُ الشفیق…» ؛ /کافى، ج 1، ص 191، ح 1. ؛ «امام همدم و رفیق، پدر مهربان و برادر دلسوز است».پیامبر اکرم«ص» درباره لزوم دوستى حضرت مهدى(عج) مى فرماید: «مَن اَحَبّ اَن یَلقى اللّه و قَد کَمل ایمانُهُ و حَسُنَ اِسلامُهُ فَلیَتَوَلَّ الحُجّة صاحب الزمان المنتظر»/بحارالانوار، ج 36، ص 296، ح 125. ؛ «هر کس دوست دارد خدا را ملاقات کند ؛ در حالى که ایمانش کامل و اسلامش نیکو باشد، پس باید دوستدار حضرت حجّت، صاحب الزمان منتظر باشد».خود امام مهدى(عج) نیز مردم را به کارهایى سفارش فرموده که موجب ازدیاد محبّت و مودّت مى شود: «هر یک از شما باید به امورى بپردازد که او را به محبّت ما نزدیک کند و از کارهایى که ناخوشایند ما است، دورى جوید ؛ زیرا ظهور ما به صورت ناگهانى فرا مى رسد» /همان، ج 53، ص 176.
5. اظهار اشتیاق و چشم به راه بودن: شور طلب و علاقه دیدار یار و اظهار شیدایى و اشتیاق به محبوب، از ویژگى هاى بارز منتظران است ؛ چنان که در دعاى ندبه آمده است: «لیتَ شِعرى اَینَ استَقرّت بِکَ النّوى بَل اَىُّ ارض تُقِلُّک اَو ثَرى ابرضوى ام غیرها ام ذى طوى…»/ اقبال الاعمال، ص 298. ؛ «اى کاش مى دانستم در چه جایى منزل گرفته اى و چه سرزمین و مکان تو را در بر گرفته است! آیا در کوه رضوى هستى و یا در جاى دیگر و یا در ذى طوى هستى…».امام على«ع» وقتى از امام مهدى(عج) و صفات آن حضرت مى گوید ؛ ناگاه از درون سینه آهى مى کشد و شوق دیدار آن بزرگوار را ابراز مى دارد.
6. ثبات قدم در دین دارى: پیروى از پیشوایان معصوم، پاى فشردن بر شاخص هاى زندگى سالم، اجراى حدود الهى، حق مدار ماندن، تقویت ایمان و اعتقاد و داشتن ثبات قدم در دین دارى، گرفتار نیامدن در دام بدعت ها و انحرافات و… از بایسته هاى اساسى عصر غیبت است.رسول خدا«ص» فرمود: سوگند به آن که مرا به حقّ برانگیخت! فرزند به پا خاسته من غایب خواهد شد… پس هر که روزگار غیبت وى را درک کند ؛ بر ریسمان محکم دین خدا چنگ زند و بر ابلیس خبیث راهى نگشاید که با افسونِ شکّ و تردید، او را از آیین من، دور و از دین من بیرون سازد» /اثبات الهداة، ج 3، ص 459..باید به این هشدار رسول خدا«ص» نیز توجّه کرد که: «او غیبتى طولانى نخواهد داشت و امت ها درباره او به سرگردانى و حیرت خواهند افتاد و از دین خود منحرف مى شوند ؛ در این هنگام او مثل ستاره اى درخشان به سوى مردم رو مى آورد».امام حسن عسکرى«ع» مى فرماید: «به خدا سوگند! او غیبتى خواهد داشت که در آن، تنها کسانى از هلاکت نجات مى یابند که خداوند آنان را بر قول امامتش ثابت قدم داشته و در دعا براى تعجیل فرجش، موفّق کرده است» /بحارالانوار، ج 51، 72 ؛ کتاب الغیبة طوسى، ص 176.
7.دعا: مؤثّرترین وسیله براى ایجاد رابطه روحى با امام عصر(عج) و نیز عامل مؤثر در ظهور آن حضرت، دعاى مردم براى فرج آن حضرت است. در کتاب مکیال المکارم، براى دعا در فرج امام زمان(عج) صد فایده مهم نقل شده است ؛ از جمله:1. دعا براى فرج، موجب فرج خواهد بود.2. موجب زیاد شدن نعمت پروردگار مى شود.3. سبب ناراحتى و اضطراب شدید شیطان مى گردد.4. باعث کامل شدن ایمان است.5. با ارزش ترین اعمال و اجر رسالت پیامبر است.6. موجب دعا کردن متقابل امام زمان(عج) براى دعا کننده است.7. موجب نجات از فتنه هاى آخرالزمان و سالم ماندن از هلاکت روحى است و… /ر.ک: مکیال المکارم، ج 1، ص 626 – 649.
8. .شناخت و معرفت امام : یکى از وظایف و بایسته هاى مهم منتظران، شناخت امام«ع» و آشنایى و ارتباط هر چه بیشتر با آن حضرت است. شناخت امام«ع» به حدى ضرورت دارد که در روایات معتبر شیعه و سنّى آمده است: «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلى مرده است» /کمال الدین، ج 1، ص 371 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 160 ؛ ینابیع المودّة، ج 2، ص 372. این معرفت هم شامل نام و نسب مى شود و هم شامل اوصاف و ویژگى ها و هم اهداف و برنامه ها مى باشد. به همین جهت در یکى از دعاهاى معتبر و معروف مى گوییم: «اللهم عرّفنى نفسَک فانّک ان لم تُعرّفنى نفسَّک لم اعرف نبیّک، اللّهم عرّفنى رسولَک فانّک ان لم تعرّفنى رسولک، لم اعرف حجّتک، اللّهم عرّفنى حجّتک فانّک اِن لم تُعرّفنى حُجّتک ضللتُ عن دینى»/کافى، ج 1، ص 337، ح 5 ؛ کمال الدین، ج 2، ص 512.
9. ارتباط و پیوند با ولایت: حفظ و تقویت پیوند قلبى با امام عصر(عج) و تجدید دایمى عهد و پیمان با آن حضرت، یکى دیگر از وظایف مهمى است که هر شیعه منتظر در عصر غیبت بر عهده دارد.
10. تسلیم بودن و عدم تعیین وقت: روزى مهزم به امام صادق«ع»، عرض کرد: فدایت شوم! خبر ده مرا از این امرى که منتظرش هستیم کى خواهد بود؟ امام فرمود: «اى مهزَم! تعیین کنندگان وقت دروغ مى گویند و عجله کنندگان هلاک مى گردند و تسلیم شدگان نجات اند» /کافى، ج 1، ص 368. همچنین در تفسیر آیه «أَتى أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ»/نحل (16)، آیه 1. فرمود: «این امر ما است، خداى عزّوجل امر فرموده که در آن عجله نشود تا اینکه سه لشکر آن را تأیید کنند: فرشتگان، مؤمنان و رعب ؛ خروج قائم، همانند خروج رسول خدا«ص» خواهد بود…» الغیبة النعمانى، ص 104.
11. مبارزه و امر به معروف و نهى از منکر: علاقه مندان و یاوران حضرت مهدى(عج)، هیچ گاه نباید سیره و روش پیامبر«ص» و اهل بیت او را فراموش کنند ؛ بلکه باید همواره آن را در نظر داشته و آماده پیوستن به قیام جهانى حضرت مهدى(عج) باشند و در عین حال خود علیه ظلم و ستم و فساد، مبارزه کنند.رسول گرامى اسلام فرمود: «لا یزالونَ قومٌ من امّتى یُقاتلون على الحقّ ظاهرین الى یوم القیامة»/نهج الفصاحه، ج 2، ص 516 ؛ منتخب الاثر، ص 514. ؛ «همواره گروهى از امت من تا روز رستاخیز، پیروزمندانه در راه حق نبرد مى کنند».در روایات به نمونه اى از منتظران و شیعیان واقعى امام«ع» در عصر غیبت اشاره شده که علیه ظلمت و فساد قیام مى کنند و راه امامان خود را تداوم مى بخشند و جانشین ولى عصر(عج) در روى زمین هستند.امام صادق«ع» مى فرماید: «فیَجعَلُ اللّه قم و اهلَها قائمین مقام الحجّة»/منتخب الاثر، ص 443. ؛ «خداى تبارک و تعالى، قم و اهل قم را قائم مقام حجّت قرار مى دهد» و نیز «قم به این جهت قم نامیده شده که اهل آن در محضر قائم آل محمّد(عج) گرد مى آیند و با او قیام مى کنند و از یارى او منحرف نمى شوند» /همان، ص 485.
12. حق خواهى و حق مدارى: تاریخ، صحنه حضور و نزاع دو گروه حقّ و باطل و دو اندیشه طغیان گرى و حق گرایى است ؛ راه حقّ و صلاح، راه پیامبران و صالحان و راه باطل و کفر، راه شیاطین و سردمداران زر و زور و تزویر است. این دو گروه و نبرد میان آنها، همیشه در جامعه بوده و همه منتظران واقعى امام زمان(عج)، باید پیرو و طرفدار حق و مخالف و دشمن باطل باشند. با ظهور حضرت مهدى(عج)، جهان شاهد مصاف نهایى حق و باطل و پیروزى و غلبه حق به رهبرى آن حضرت خواهد بود و منتظران ظهور نیز در هر حال باید براى چنین مصافى آماده باشند و خود نیز باید حق و حق خواهى را محور و مدار برنامه ها و فعالیت هایشان قرار دهند.رسول خدا«ص» در این زمینه مى فرماید: «لا تَزالُ طائفة مِن اُمّتى على الحَقّ ظاهرین حتّى یأتى امرُ اللّه»/نهج الفصاحه، ج 2، ص 516 ؛ منتخب الاثر، ص 514 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 52. ؛ «گروهى از امت من همواره حق را آشکار مى کنند تا فرمان خدا (امر ظهور) فرا رسد».حضرت على«ع» نیز مى فرماید: «واللّه ما یکونُ ما تأملون حتّى یهلِک المبطلون و یضمحلّ الجاهلون و یأمن المتّقون…» ؛ / نهج البلاغه، ج 1، ص 198 ؛ الغیبة طوسى، ص 279. ؛ «به خدا سوگند! آنچه آرزو مى کنید، تحقّق نمى یابد، مگر هنگامى که باطل از بین رود و نادان ها نابود شوند و پرهیزگاران، آرامش خود را باز یابند…».13.استقامت و ایستادگى در سختى ها«انتظار ظهور»، یکى از بزرگ ترین عوامل پایدارى، استقامت و مقاومت در برابر سختى ها و مشکلات عصر غیبت است. انتظار مسلمانان – به ویژه شیعیان – را در برابر ظلم ها، فسادها، زورگویى ها و انواع بلاها و سختى ها، ثابت و پا برجا نگه مى دارد و به آنان دل و جرأت مى دهد تا در برابر تهدیدها، تطمیع ها و سخت گیرى هاى دشمنان اسلام، خود را نبازند و از هیچ چیز و هیچ کس نهراسند.پیامبر اکرم«ص» به مسلمانان صدر اسلام فرمود: «بعد از شما قومى خواهد آمد که پاداش هر یک از آنها برابر پاداش پنجاه نفر از شما است». گفتند: اى رسول خدا! مگر نه این است که ما در حضور شما، در بدر و احد و حنین شرکت کردیم و قرآن در میان ما نازل شد؟! فرمود: «اگر آنچه بر آنها روى خواهد داد، بر شما روى مى داد ؛ شما نمى توانستید چون آنها صبر و شکیبایى را پیشه خود سازید» /منتخب الاثر، ص 515 ؛ الغیبة طوسى، ص 275..و نیز فرمود: «… برادران من کسانى اند که در آخرالزمان مى آیند و ندیده، به من ایمان مى آورند… استقامت هر یک از آنها در دین خود، از کندن خارهاى گَوَن در شب تاریک و به دست گرفتن آتش گداخته، سخت تر است. آنها مشعل هاى هدایت اند که خداوند آنان را از فتنه هاى تیره و تار، نجات مى بخشد» /بحارالانوار، ج 52، ص 124..امام حسین«ع» نیز در این باره مى فرماید: «… امّا الصابر فى غیبته على الاذى و التکذیب، بمنزلة المجاهد بالسیف بین یدى رسول اللّه»/همان، ج 51، ص 133. ؛ «… کسانى که در زمان غیبت او در مقابل آزار و تکذیب، استقامت مى کنند، مانند کسانى اند که در حضور رسول خدا شمشیر زده اند».
14.کسب آمادگى براى ظهورامام صادق«ع» نیز فرموده است: «هر یک از شما باید براى خروج حضرت قائم (سلاحى ) مهیّا کند – هر چند یک تیر باشد – خداى تعالى هرگاه بداند کسى چنین نیتى دارد، امید آن است که عمرش را طولانى کند تا آن حضرت را درک کند (و از یاران و همراهانش قرار گیرد /الغیبة النعمانى، ص 321، ح 10»پس براى ظهور حضرت مهدى(عج) و یارى آن حضرت، باید در هر لحظه اى آماده بود و خود را مهیّا نگه داشت و این شامل آمادگى نظامى، جسمانى و… مى شود ؛ اما مهم تر از همه آمادگى فکرى، علمى و سیاسى در عصر غیبت است.
15. اتحاد و همدلى: مهم ترین چیزى که در عصر غیبت واجب است، یکپارچگى و اتحاد شیعیان و پاى بندى به عهدشان با امام زمان(عج) است. هرگونه اخلال در صفوف متحد منتظران، منافى با وظایف دینى آنان و کمک به دشمنان آن حضرت است.امام(ره) در توقیع معروف خود به شیخ مفید(ره) مى نویسد: «ولو انّ اشیاعنا – وفقهم الله لطاعة – على اجتماع من القلوب فى الوفاء بالعهد علیهم لما تأخّر عنهم الیمن بلقائنا و لتعجلت لهم السعادة بمشاهدتنا على حق المعرفة منهم بنا»/بحارالانوار، ج 53، ص 177، ح 8. ؛ «اگر شیعیان ما – که خداوند به اطاعت خویش موفقشان بدارد – در وفا به پیمانى که با ما دارند، یکپارچه مى شدند و هرگز از میمنت ملاقات ما محروم نشده و ظهور ما به تأخیر نمى افتاد و البته سعادت حضور در محضر ما، با معرفتى حقیقى هر چه زودتر نصیبشان مى شد».
16.رعایت حقوق دیگران: از مهم ترین امور در زندگى محبّان و منتظران قائم(عج) رعایت حقوق برادران و مسلمانان و کمک به آنان است. انسان منتظر، نمى تواند به گونه اى زندگى کند که حقوق دیگران بر عهده اش باشد و در عین حال خود را دوستدار و منتظر مهدى موعود بداند؟!امام باقر«ع» به جابر جعفى فرمود: «اى جابر! آیا کسى که ادعاى تشیّع مى کند، براى او این قول که دوست اهل بیت هستم، کافى است؟! سوگند به خدا، شیعه ما نیست، مگر کسى که پرهیزگار بوده و اطاعت از خداوند کند. شیعیان ما را به این صفات بشناسید: تواضع، خشوع، امانت دارى، بسیار در یاد خدا بودن… اى جابر! به ولایت و دوستى ما، جز از راه عمل و پرهیزگارى نمى توانى برسى /کافى، ج 3، ص 74. ».به همین جهت امام صادق«ع» وظایف شیعیان را در رابطه با برادران مسلمان خود، چنین معرّفى مى کند: آنچه را براى برادر مسلمانت دوست بدارى که براى خودت دوست مى دارى ؛ از خشمگین کردن برادر مسلمان دورى کنى و آنچه را که مورد رضایتش است، انجام دهى و اوامرش را اطاعت کنى ؛ چشم و راهنما و آیینه او باشى و… وقتى چنین کردى، دوستى خود را، به دوستى او و دوستى او را به دوستى خود پیوند داده اى /کافى، ج 2، ص 169.
نتیجه اینکه علاقه مندان و یاران امام مهدى(عج)، باید کاملاً خود را وظیفه شناس و پایبند به اسلام و متعهّد و مسئول بدانند و همواره مراقب احوال و کارهاى خود باشند و از انحرافات دورى جسته و پناه به خدا ببرند و مو به مو احکام اسلام را عمل نمایند تا شایستگى سربازى آن حضرت را پیدا کنند ر.ک: فروغ تابان ولایت مؤ لف : محمد محمدى اشتهاردى ص 259 و 260.
17. اطاعت از نایبان امام«ع»: عصر غیبت، دوران پنهان زیستى امام و عدم دسترسى به او است ؛ در این صورت براى اخذ احکام و تعالیم دینى و عمل به وظایف و تکالیف سیاسى، اجتماعى و عقیدتى، باید به نایبان عام آن حضرت مراجعه کرد و به ولایت و رهبرى آنان گردن نهاد. فقها و علما، به عنوان جانشینان امام معصوم«ع»، راهبران جامعه و هادیان امت و محل رجوع مردم هستند و احکام دینى را با اجتهاد و تفقه خود، به آنان ابلاغ مى کنند
.برای مطالعه بیشتر ر.ک: 1.مهدویت (پیش از ظهور)، رحیم کارگر ،نشر معارف2. انتظار پویا ، آیت الله آصفی3. وظایف و تکالیف منتظران , مسجد جمکران
دوران غیبت و شناخت حق و نجات