پرخاشگری کودک.خجالتی.هماهنگی همسر

پاسخ کوتاه:
دقیقا ایجاد ارتباط عاطفی با کودک نقش این نخ را بازی می کند، نقش پلی بین شما و کودکتان را دارد تا زمانی این پل بین شما و کودک ایجاد نشده است، تلاش های تربیتی شما فایده ای ندارد و به هیچ نتیجه ای نمی رسد پس در اولین گام باید تلاش کنید که این پل بین شما و کودکتان بر قرار شود به این صورت که پس از اقدام وی به پرخاشگری به او اجازه ندهید با اسباب بازی هایش بازی نماید به او توضیح دهید که چرا او را از اسباب بازی هایش محروم کردید او را از اسباب بازی هایش دور کنید تا مهلت یابد که دریابد چرا او را از اسباب بازی هایش، دور نموده اید ( برای مدت زیاد او را از اسباب بازی ها دور نکنید

با سلام به شما پرسشگر محترم، توجه و اهتمام شما به تربیت فرزند دلبندتان قابل تحسین است و امیدواریم به فضل الهی راهنمای خوبی در این زمینه برای شما باشیم.
پرسشگر گرامی اشاره کرده اید کودک شما یک ماهی هست که پرخاشگر شده و ناسازگاری می کند لذا باید ببینیم در این مدتی که رفتار فرزندتان عوض شده چه تغییراتی در زندگی شما روی داده؟ این رفتار او با چه اتفاقی همراه بوده است؟ در چه زمان‌هایی او دست به چنین کاری می‌زند؟ فراوانی و تعداد این عمل در طول روز چقدر است؟ او با این کار چه هدفی ر ادنبال می کند؟ چه چیزی باعث چنین رفتاری شده است؟ آیا این رفتار نوعی اعتراض در برابر عدم ارضا نیازهای عاطفی کودک نیست؟ آیا او به مهد می رود؟ محیط مهد او محل مناسبی برای تربیت کودک می باشد؟ ایا شما(مادر) شاغل هستید؟ شدت رفتارهای او چقدر است؟ پاسخ به این سوالات می تواند به شما کمک کند تا بهتر علت مشکل کودک خود را پیدا کنید. به هر حال با توجه به اینکه همسالان کودک شما کمتر چنین رفتاری را از خود نشان می‌دهند و در ضمن این رفتار در کودک شما تداوم پیدا کرده است، باید برای بر طرف کردن این حالت تلاش کنید، پس با دقت پاسخ زیر را مطالعه کنید:
در ابتدا باید توجه داشت که بیشتر کودکان نوعی از کمرویی و خجالتی بودن را دارند و از قرار گرفتن در محیط های ناشناخته واهمه دارند این نشانه عیب و ایراد در آنها نیست، منتها اگر کودکان رفتارهای اجتماعی را یاد بگیرند و در جمع ها حضور پیدا کنند و اجتماعی شوند، یواش یواش این حالت آنها فرو می ریزد و آنها شهامت و جرئت ورزی بهتری خواهند داشت. ضمن اینکه با تقویت اعتماد به نفس فرزندتان بهبودی این روند تسریع خواهد شد، این را بدانید، «خودباوری و اعتماد به نفس» یک نوع مهارت است که مثل همه مهارت‌های زندگی نیاز به یادگیری، تمرین و تکرار دارد تا به تدریج در وجود فرد نهادینه شود و فرد اعتماد به نفس مطلوبی پیدا کند و بتواند در سایه آن به کارهای مهم زندگی خویش برسد. برای این که اعتماد به نفس فرزندتان را افزایش دهید و باعث ارتقای آن گردید، ابتدا باید شناختی درستی از اعتماد به نفس داشته باشید و راهکارهای تقویت آن را به خوبی فرا بگیرد و در اختیار وی قرار دهید و او را در رسیدن به اعتماد به نفس مطلوب یاری کنید. برای آشنایی با اعتماد به نفس و راهکارهای ارتقای آن مطالعه کتاب‌هایی که در این خصوص نگاشته شده است توصیه می‌شود. ترغیب و تشویق فرزندتان در هنگامی که با شهامت رفتار می کند، خجالت و کمویی را کنار می گذارد در خصوص درمان کمرویی فرزندتان نقش دارد. همچنین فرزندتان را تشویق و ترغیب کنید که در حضور شما و سایر اعضای خانواده و کسانی که او در حضور آنها راحت است، شعری، داستانی و مطلبی بخواند و یا حرکت و رفتاری را تقلید کند و یا انجام دهد. این کار سبب می شود که او اعتماد به نفسش به تدریج تقویت شود و در جمع های ناآشنا و غریبه هم خودی نشان دهد و خجالت و کمرویی را کنار بگذارد.
در مواجهه با پرخاشگری کودک به طور حساب شده و منطقی برخورد کنید و توصیه های زیر را به کار بگیرید:
1. مهم ترین کار در بر طرف کردن مشکلات رفتاری کودکان، بر قرار کردن ارتباط عاطفی با کودک می باشد. ممکن است بگوئید هر مادری فرزند خود را دوست دارد و به او عشق می ورزد، بله این مطلب درست است اما منظور من رعایت کردن نکات ریزی است که ممکن است از دید شما مخفی بماند. برای اینکه بهتر به اهمیت این ارتباط پی ببرید، مثالی برای شما ذکر می کنم، تصور کنید نخی را به یک ماشین اسباب بازی بسته اید و با این نخ قصد دارید این ماشین را جا به جا کنید، تا زمانی که اتصال نخ به ماشین بر قرار است، شما به راحتی ماشین را جا به جا می کنید، ناگهان نخ پاره می شود؛ هر چه انرژی وارد می کنید فایده ای ندارد، چرا که اتصال شما با ماشین قطع شده است. دقیقا ایجاد ارتباط عاطفی با کودک نقش این نخ را بازی می کند، نقش پلی بین شما و کودکتان را دارد. تا زمانی این پل بین شما و کودک ایجاد نشده است، تلاش های تربیتی شما فایده ای ندارد و به هیچ نتیجه ای نمی رسد. پس در اولین گام باید تلاش کنید که این پل بین شما و کودکتان بر قرار شود. به این روش:
-با کیفیت ترین زمانی را که در آن حوصله ارتباط و بازی با کودک خود را دارید انتخاب کنید.
-با کودک خود گفت و گو کنید و همراه او بازی مورد علاقه او را انتخاب کنید.
-در طول روز در طول زمانی که در بند یک انتخاب کرده اید با کودک خود بازی کنید.(حداقل یک ساعت) (شاید این مطالب به نظر شما ساده بیاید اما در مشکلات کودکان این تکنیک کارایی زیادی دارد)
2. زمانی که کودکتان شروع به بدرفتاری می‌کند، صبور بوده و زود از کوره در نروید. از چنین فرصت هایی برای آموزش کودک خود بهره بگیرید. با آرامش با او صحبت کنید و به او بگوئید چگونه برای به دست آوردن خواسته های خود باید عمل کند.
3. کودکان از نوع برخورد اطرافیان، واکنش بعدی را انجام می دهند؛ بنابراین شایسته است گاه در مقابل برخی از رفتارها و واکنش های او بی تفاوت باشید تا آن رفتار در وی خاموش گردد؛ زیرا چه بسا توجّه شما خود به خود باعث تقویت رفتار در کودک گردد. به عنوان مثال وقتی کودک می بیند شما در برابر غذا نخوردن او برآشفته شدید تازه یاد می گیرد که برای آشفته شدن شما باید چه کند.
4. زمینه بروز این گونه رفتارها را در فرزند خود کاهش دهید. به عنوان مثال اگر تجربه نشان داده مثلاً زمانی با تندی با او برخورد می شود او شروع به بدرفتاری می کند، سعی کنید خود و دیگران چنین رفتاری با او نداشته باشید.
5. با توجّه به موقعیّتی که او اقدام به بدرفتاری می کند، سعی نمایید در برخی از مواقع از روش محروم سازی به جای تنبیه کلامی و رفتاری برای کاهش رفتار نادرست فرزند خود بهره گیرید؛ به این صورت که پس از اقدام وی به پرخاشگری به او اجازه ندهید با اسباب بازی هایش بازی نماید. به او توضیح دهید که چرا او را از اسباب بازی هایش محروم کردید. او را از اسباب بازی هایش دور کنید تا مهلت یابد که دریابد چرا او را از اسباب بازی هایش، دور نموده اید ( برای مدت زیاد او را از اسباب بازی ها دور نکنید؛ زیرا در این صورت فراموش می کند که چرا چنین رفتاری با او داشته اید). به وی بگویید که اگر به شما قول دهد که دیگر این کار را تکرار نکند او را دوباره به محل بازی باز می گردانید.
6. در انتخاب‌ فیلم و کارتون نیز دقت‌ نموده و شرایطی‌ فراهم‌ آورید فیلمی‌ که مناسب‌ سن‌ وی‌ نیست را نبیند.
7. یکی از دلایل تکرار رفتار پرخاشگرانه این است که کودک به این نتیجه می‌رسد که نه ‌تنها رفتار پرخاشگرانه‌اش منجر به پیامد بدی نمی‌شود بلکه تقویت هم می‌شود. مثلاً والدین گاهی چون حوصله سر و صدا و داد و فریادهای کودک خود را ندارند یا از رفتارهای پرخاشگرانه او می‌ترسند، هنگام بروز رفتار پرخاشگرانه از سوی کودک سریع او را به خواسته‌اش می‌رسانند تا او را آرام کنند، در نتیجه کودک یاد می‌گیرد برای رسیدن به خواسته‌اش پرخاشگری کند.
8. گاهی هم کودک تنها برای جلب توجه والدین به خود و قراردادن خود در کانون توجه خانواده پرخاشگری می‌کند و والدین نیز بدون آنکه متوجه باشند با توجه به او (توجه مثبت مثل دلسوزی کردن) او را به خواسته‌اش می‌رسانند و به این ترتیب احتمال اینکه در دفعات بعد برای جلب توجه والدین، پرخاشگری کند را افزایش می‌دهند. پس باید مراقب باشید که با رفتار خود موجب تقویت رفتار منفی در او نشوید.
9. اگر بد رفتاری‌ کودک نشانه اعتراض وی است، به او و اعتراضش گوش دهید؛ زیرا گاه بد رفتاری‌ در بچه ها نشانه اعتراض آنهاست. این نوعی رفتار تلافی جویانه است که برخی از کودکان در پیش می گیرند؛ زیرا احساس می کنند فقط با اینگونه رفتارها است که می توانند نارضایتی خود را نشان دهند.
10. در موارد عدم بدرفتاری، رفتارهای مثبت کودک مورد تشویق و توجه قرار گیرد. جهت تقویت رفتارهای مثبت می توان از جدول رفتاری و امتیاز دادن بهره برد. البته با توجه به سن فرزندتان باید بیشتر بصورت دیداری باشد تا بتواند بفهمد. یعنی قرار گرفتن و بالا رفتن امتیازات را ببیند.
11. در مخالفت های خود با کودک ، دقت داشته باشید که پای « نه گفتن » خود بایستید تا کودک تصمیمات را جدی بگیرد. جدیت شما ، آرامش و امنیت را برای کودک به ارمغان می آورد. البته منظور ما از قاطعیت به موقع، خشونت و دیکتاتوری در برابر فرزند نیست (در تربیت او کم نه بگوئید اما محکم).
12. آنچه می گویید واقعی و درست باشد؛ مثلاْ اگر بچه کار خوبی انجام داد و به او قول هدیه دادید، باید سر موقع هدیه اش را به او تحویل دهید. این کار باعث می شود که فرزند روی حرف والدینش حساب باز کند و برای تقویت رفتارهای خود و جلب رضایت پدر و مادرش، تمام تلاش خود را به کار گیرد؛ اما اگر به او قول دهید و در عمل به قولتان، سستی به خرج دهید، کودک به حرفتان اعتماد نمی کند و کم کم نسبت به انجام کارهای مفید و خوب بی رغبت می گردد. در مقابل اگر بچه کار اشتباه و عمدی را انجام داد و او را تنبیه محرومیتی کردید. باید حتماْ تنبیه محرومیتی خود را عملی کنید؛ اگر این کار را نکنید ، کودکتان این برداشت را می کند که انجام کارهای اشتباه، تنبیهی را برایش به همراه ندارد و تنبیه های ذکر شده توسط والدین ، هرگز عملی نخواهد شد.
13. اگر کودک شما عصبانی و خشمناک شد، شما در برابر او عصبانی نشوید.
14. هیچ گاه برای پیشبرد خواسته های خود از تنبیه استفاده نکنید.(به دلیل اینکه کودک شما دچار مشکل شده است، برای مدتی هم که شده او را تنبیه نکنید. البته نباید به گونه ای رفتار کنید که او پر توقع شود)
15. نادیده گرفتن سنجیده را از یاد نبرید. هنر نادیده گرفتن رفتارهایی را که دوستشان ندارید و تعریف کردن از رفتارهایی که دوستشان دارید، بیاموزید. به یاد داشته باشید که هیچ کدام نباید بدون دیگری انجام داده شود.
16.به یاد داشته باشید موفقیت در امور تربیتی در دراز مدت و به صورت تدریجی نتیجه می دهد، بنابراین لازم است برای تربیت فرزندتان برنامه ای تنظیم کنید و به صورت مرحله ای عمل کنید.
نکته مهم پایانی
برای اینکه در برنامه تربیتی خود موفق باشید، لازم است با همسر خود هماهنگ باشید زیرا مهم ترین چیزی که می تواند به تربیت فرزند ضربه بزند اختلاف والدین در مسائل تربیتی است. باید در زمینه تربیتی با همسرتان به توافق برسید. با او در زمینه مسائل تربیتی صحبت کنید و با او به توافق برسید. با او صحبت کنید، دلائل او را گوش کنید و دلائل خود را برای بیان کنید چنانچه او برای صحبت های خود دلیل قانع کننده ای داشت حرف های او را قبول کنید و چنانچه او برای صحبت های خود دلیل قانع کننده ای نداشت ضمن احترام به او و بدون اینکه اقتدار او ر ازیر سوال ببرید به او بفهمانید که دیدگاه او غلط است . البته مراقب باشید لحن سخن حالت انتقاد تند و تیز نگیرد. با او به گونه ای صحبت کنید که با شما در این زمینه همراه شود. با او به گونه ای صحبت کنید که تمام تقصیر به گردن او نیفتد و او احساس کند که می تواند به شما در زمینه تربیت فرزند کمک کند. در ضمن گاهی اختلاف نظر همسران در زمینه های خانوادگی در زمینه تربیت فرزند بروز می کند، شاید همسرتان از زندگی مشترک خود چندان رضایت ندارد و همین امر موجب میشود با شما در زمینه تربیت فرزند ناهماهنگ عمل کند. نباید فراموش کنید که به هیچ عنوان نباید پدر را در تربیت فرزند خود حذف کنید. به هر حال اگر ناهماهنگی ایشان علتی دارد، باید مورد بررسی قرار گیرد که نیازمند اطلاع رسانی بیشتر شما برای ما می باشد.
موفق باشید .باز هم با ما سخن بگویید.