محاسبه دقیق و عدل و فضل الهی

پاسخ کوتاه:
در مواجهه با اعمال انسانها، در قرآن شریف به دقت در محاسبه الهی تاکید شده است، که دلالت بر ریزبینی و دقت فوق العاده در محاسبات الهی دارد که قابل مقایسه با فرمولهای ریاضی نیست، بلکه شاید به مراتب بالاتر باشد. درباره فضل و رحمت و مغفرت خداوند در آخرت نیز که امری برتر از عدالت الهی است، امر حساب شده است؛ و اگر فضل خدا در دنیا به سبب انواع نعمت‌ها از جمله توبه، و رحمتش در آخرت به سبب عفو و غفران نبود، هیچ‌کسی به رستگاری نمی‌رسید. فضل و رحمت الهی است که موجب نجات انسان‌ها از آلودگی‌ها و انحرافات و گناهان می‌شود؛ بنابراین نه تنها عموم مردم، بلکه پیامبران الهی نیز نیازمند فضل و رحمت پروردگارند.

در خصوص عدل الهی در مواجهه با اعمال انسانها، در قرآن شریف به دقت در محاسبه الهی تاکید شده است، مانند سوره مبارکه زلزال که در آن می فرماید:«هر کس به اندازه مثقال ذره ای کار خیر انجام دهد، آنرا (در آخرت) می بیند؛ و هر کس به اندازه مثقال ذره ای کار شر انجام دهد، آنرا می بیند. این آیه و آیات مشابه دلالت بر ریزبینی و دقت فوق العاده در محاسبات الهی دارد که قابل مقایسه با فرمولهای ریاضی نیست، بلکه شاید به مراتب بالاتر باشد.اما درباره فضل و رحمت و مغفرت خداوند در آخرت نیز که امری برتر از عدالت الهی است، امر حساب شده است؛ یعنی فضل که در لغت به معنای افزونی و زیادتی در چیزی است و در قرآن به معنای برترى و عطیّه و احسان و رحمت است، شامل خیلی از انسانها غیر از اعداءالله(دشمنان خدا) خواهد شد(برای اطلاع بیشتر می توانید به این آدرس مراجعه کنید:https://fa.wikifeqh.ir/فضل_الهی).این معنای آیه شریفه «وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ حَکِیمٌ»(نور، آیه 10)؛ «و اگر فضل و رحمت خدا شامل حال شما مؤمنان نبود و اگر نه این بود که خدای مهربان البته توبه‌پذیر است و کار به حکمت کند (حدود و تکلیف را چنین آسان نمی‌گرفت و به توبه رفع عذاب از شما نمی‌کرد»، در آیات متعددی دیگری از قرآن کریم آمده است. مراد از آن این است که اگر فضل خدا در دنیا به سبب انواع نعمت‌ها از جمله توبه، و رحمتش در آخرت به سبب عفو و غفران نبود، هیچ‌کسی به رستگاری نمی‌رسید. فضل و رحمت الهی است که موجب نجات انسان‌ها از آلودگی‌ها و انحرافات و گناهان می‌شود؛ بنابراین نه تنها عموم مردم، بلکه پیامبران الهی نیز نیازمند فضل و رحمت پروردگارند. در برخی روایات، فضل و رحمت الهی را به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و امام علی (علیه‌السّلام) و حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) و ولایت ائمه (علیه‌السّلام) تفسیر شده کرده‌اند.جهت آگاهی بیشتر از معنی فضل الهی و شرایط بهره‌مندی از آن به منابع ذیل رجوع نمائید: – سید علی اکبر قرشی،قاموس قرآن، دارالکتب الاسلامیه، ج ،- ص 182 – مفردات راغب، واژه فضل – بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامه قرآنی، انتشارات دوستان و ناهید، ج 2، ص 1589. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100110811).البته به رای برخی علما فضل الهی به معنای نعمت ها و مواهبی است که به بندگان داده می شود؛ فضل الهی تنها مربوط به مؤمنین و خداترسان است در حالی که عدل الهی برای همه افراد یکسان اجرا می شود. از آنجا که فضل الهی به خاطر سخاوتمندی خدا شامل حال آن بندگان می شود، کسی حق اعتراض ندارد که چرا از فضل خدا بی نصیب مانده است(پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی بن نشانی:http://www.makarem.ir/main.aspx?typeinfo=44&lid=0&mid=411852&catid=-2). درباره انواع فضل و رحمت الهی از نگاه کلام الله مجید و شرایط بهره‌مندی از آن ر. ک: https://www.porseman.com/article/معنی-فضل-الهی-و-شرایط-بهره%E2%80%8Cمندی-از-آن/131243
https://www.hawzahnews.com/news/418341/انواع-فضل-و-رحمت-الهی-از-نگاه-کلام-الله-مجید).