رابطه خردمندی و تخریب دنیا

حدیث مورد اشاره با عبارات مختلف در منابع روایی وارد شده است که به برخی اشاره می شود:
– امیرالمؤمنین علیه السلام: « لو عقل اهل الدّنیا لخربت الدّنیا»؛ (1)
– امام صادق علیه السلام: «لَوْ کَانَ الْخَلْقُ کُلُّهُمْ أَغْنِیَاءَ لَخَرِبَتِ الدُّنْیَا وَ فَسَدَ التَّدْبِیرُ وَ صَارَ أَهْلُهَا إِلَى الْفَنَاء؛»(2)
– امام حسن عسکری علیه السلام: « وَ لَوْ عَقَلَ أَهْلُ اَلدُّنْیَا خَرِبَتْ» (3)
و …
بنابر این ابتدا عرض شود از دست روایات در منابع وارد شده است و این موضوع که خردمندی و عقلانیت مردم نسبت به مرگ باعث عدم عمران و آبادانی دنیا می شود ارتباطی با دوره زمانی خاصی ندارد. ریشه چنین رابطه ای این است که مردم دلبسته و علاقه مند به دنیا می شوند. و در حقیقت اگر همه مردم عاقل کامل بودند و از همیشه مرگ را در جلوی دیدگان خود تصور می نمودند؛ کسى مشغول کار دنیا نمى شد و نظام آن بر هم مى خورد که این به معنای تخریب و خراب شدن دنیا می باشد.
در نتیجه؛ معنای این حدیث خیلی روشن و واضح است که مراد از عقل در این جا، عقل معاد است که در برابر عقل معاش قرار می گیرد و در حالی که در دنیا باید برتری با عقل معاد باشد؛ برتری با عقل معاش است و این موضوع باعث آبادانی دنیا گردیده است. البته؛ این موضوع فی نفسه امر نا مطلوبی نیست ولی وابستگی به دنیا در حدی که باعث فراموشی مرگ و قیامت شود و انسان را از خداوند متعال دور کند، امر نا مطلوبی بوده و مورد رضایت خداوند متعال نیست.
همچنین در زمان ظهور و حضور حضرت بقیه الله الاعظم (عجل الله تعالی فرجه) دنیا تخریب نمی شود ولی عقل معاد بر عقل معاش غلبه و برتری خواهد داشت و در نیتجه آبادانی دنیا در حد نیاز و ضروریات زندگی خواهد بود و از اسراف در امورات زندگی مانند خانه ای آن چنانی و … کاسته خواهد شد.
پی نوشت:
(1)شرح آقاجمال الدین خوانساری بر غررالحکم، ج 5، ص 111.
(2) الاحتجاج , ج۲ , ص336.
(3) بحار الأنوار ج۹۰ ص۳۷۲.