غیبت و پنهان زیستی

باذن خدای متعال وجود مقدس ایشان زنده ، جوان و در یک زندگی طبیعی هستند. مانند همه انسانهایی که شما میبینید ولی نمیشناسید چه افراد و شخصیتهایی هستند. یرونه و لایعرفونه ، معنی غیبت زندگی بصورت غیبی و نامرئی نیست. در دستورات دینی ما را نهی فرموده اند ازینکه دنبال یافتن مکان زندگی ایشان عجل الله تعالی فرجه الشریف باشیم . لازمه غیبت نیز پنهان زیستی کامل است ، به همین جهت هیچ خبری از محل سکونت و استقرار و زندگی ایشان وجود ندارد و نباید هم در این زمینه خبری وجود داشته باشد ؛ زیرا مخالف با حکمت غیبت و خطری بزرگ برای وجود نازنین ایشان و شیعیان است . سدیر صیرفى از امام صادق علیه السلام روایت مى کند : «صاحب الامر» از این جهت با یوسف علیه السلام شباهت دارد که برادران یوسف – با اینکه عاقل و دانا بودند و قبلاً هم با وى معاشرت داشتند – وقتى پیش او رفتند تا خودش را معرفى نکرد ؛ او را نشناختند و با اینکه بین او و یعقوب علیه السلام »، بیش از هیجده روز راه فاصله نبود، یعقوب از وى اطلاعى نداشت. پس چرا این مردم انکار مى کنند که خداوند همین عمل را نسبت به حجّت خویش صاحب الامر نیز انجام دهد؟ او نیز در بین مردم تردّد مى کند و در بازار ایشان راه مى رود و بر فرش هاى آنان قدم مى گذارد ؛ ولى (مردم ) او را نمى شناسند و به همین وضع زندگى مى کند تا هنگامى که خداوند به او اذن معرّفى به مردم را بدهد»
بحار الانوار، ج 52، ص 154 ؛ کمال الدین، ج 2، ب 33، ج 21..
آن حضرت براى انجام وظایف و تکالیف خود از مکانى به مکان دیگر مى رود و بر اساس حکایات معتبره در شهرها و اماکن مختلفى دیده شده است. مدینه، مکه، نجف، کوفه، کربلا، کاظمین، سامرا، مشهد و قم، از جمله آن است. و در بعضى از زمان ها و مناسبت ها در مکانى مقدس حضور دارد. در اینجا به برخى از آنها اشاره مى شود :
مکان هاى خاصى
1. مدینه و پیرامون آن (رضوى) امام باقر علیه السلام مى فرماید : «ناچار براى صاحب الزمان، عزلت و غیبتى است و طیبه (مدینه) خوب جایگاهى (براى ایشان ) است» کافى، ج 1، ص 340، ح 16، باب فى الغیبة..
2. مکّه و اطراف آن (ذى طوى) از امام باقر علیه السلام نقل شده است : «یکون لصاحب هذا الامر غیبة فى بعض الشعاب، (و) أومأ بیده الى ناحیة ذى طوى…»؛ الغیبة النعمانى، ص 182 ؛ اثبات الهداة، ج 3، ص 550، ح 559. ؛ «صاحب الامر در یکى از این درّه ها غیبتى خواهد داشت، سپس با دستش به بخشى از ذى طوى اشاره کرد». در دعاى ندبه مى خوانیم : «لیت شعرى این استقرّت بک النوى بل اىّ ارض تُقِلّکَ اَو ثرى أ برضوى اَو غیرها ام ذى طوى»؛ ؛ اقبال الاعمال، ص 298. «اى کاش مى دانستم که در کدامین زمین قرار دارى و کدام زمین یا خاک وجود نازنینت را بر خود حمل مى کند؟ آیا در رضوى هستى یا در جاى دیگر؟ آیا در ذى طوى هستى؟»
3. حضور هر ساله در حج و عرفات از زمان ها و مکان هایى که امام در آن حضور مستمر و دائمى دارد، موسم حج و روز عرفه و در سرزمین عرفات است ؛ امام صادق«ع» فرمود : «یفقد الناس امامهم یشهد الموسم فیراهم و لا یرونه»؛ ؛ منتخب الاثر، ص 319. «مردم امام زمان خود را نمى یابند، او در موسم حج (و در منا و عرفات ) شرکت مى کند و آنان را مى بیند ؛ ولى آنان او را نمى بینند». امام رضا«ع» نیز مى فرماید : «اِنّه لَیَحضُرُ الموسِمَ فیقضى جمیع المناسک…»؛ ؛ بحار الانوار، ج 53، ص 152. «(مهدى ) در موسم حج حاضر مى شود و همه اعمال را انجام مى دهد و در عرفه نیز وقوف مى کند و دعاى مؤمنان را آمین مى گوید». محمد بن عثمان عمرى، یکى از نائبان چهارگانه امام زمان(عج) مى گوید : «به خدا سوگند : صاحب الزمان در موسم حج، همه ساله حضور مى یابد و مردم را مى بیند و مى شناسد. مردم (هم ) او را مى بینند، اما نمى شناسند» همان، ج 52، ص 152..
4. مسجد کوفه، سهله، کربلا و نجف ابو بصیر از امام صادق«ع» نقل مى کند : «گویا مى بینم که قائم ما با خانواده اش در مسجد سهله اقامت گزیده است» همان، ص 583، ح 776.. بر اساس حکایات معتبر، ملاقات بزرگانى چون مقدس اردبیلى، علامه بحرالعلوم، شیخ محمد تقى آملى و… در مسجد سهله و کوفه صورت گرفته است .
ر.ک : توجهات ولى عصر علیه السلام به علما و مراجع، ص 146-155.. از مجموع این روایات و حکایات معتبر، برداشت مى شود که آن حضرت در شهرها و مناطق مختلف حضور دارد و محل زندگى ایشان، جاى خاصى نیست. پس زندگى او به شیوه عادى و معمولى است ؛ زیرا این گونه زندگى، حسّاسیت برانگیز نیست و براى آن حضرت نیز آسان تر و طبیعى تر است.

به موجب همین روایات امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در تحت عنایات خاص الهی در اقطار و اکناف این جهان در گردش است و همه ساله در موسم حج به زیارت خانه خدا تشریف می برند و در مراسم حج شرکت می کنند ولی انبوه حجاج او را نمی بینند. و یا می بینند ولی او را نمی شناسند.
به همین جهت شیفتگان روی او، در طول غیبت آن خورشید عالمتاب سراغ گمشده خود را در موسم حج در مکه گرفته اند و در مراسم حج به جستجوی جای پای او پرداخته اند و سعادتمندانی نیز توفیق تشرف به پیشگاه آن قبله مقصود را در موسم حج در مکه یافته اند.
آنچه از روایات استفاده می شود این است که امام غائب در غیبت کبری در مکان خاص و در شهر معینی اقامت دائم ندارند که از آن مکان و آن شهر خارج نگردند و به محل دیگر تشریف ببرند، بلکه برای انجام وظائف و تکالیفی به مسافرت و سیر و حرکت و انتقال از مکانی به مکان دیگر، می پردازند.
و در احادیثی که به اقامتگاه امام (علیه السلام) اشاره شده از مدینه نیز ذکری به میان آمده است.
امام صادق (علیه السلام) هنگامی که از غیبت کبری سخن به میان می آورد، می فرماید: نعم المنزل طیبه چه جایگاه خوبی است مدینه.
و نیز هنگامی که از امام حسن عسکری (علیه السلام) می پرسند، اگر حادثه ای بر شما روی داد، سراغ فرزند بزرگوار شما را در کجا بگیریم؟ فرمود: در مدینه.
بعضی روایات سراغ آن حضرت را در حجاز و ریگزارهای عوالی می دهد . در بعضی توقیعات دارد
اگر چه ما در سرزمین دوردستی سُکنی گزیده ایم که از جایگاه ستمگران بدوریم زیرا که خداوند مصلحت ما و شیعیان مؤمن ما را در این دیده که تا حکومت دنیا در دست تبهکاران است در این نقط دوردست مسکن نمائیم. ولی از اخبار شما آگاهیم و هرگز چیزی از اخبار شما بر ما پوشیده نمی ماند. و می دانیم که چه گرفتاری و پریشانی بر شما رسیده است، از آن وقتی که بسیاری از شماها به کارهائی دست زدند که پیشینیان صالح شما از آنها به دور بودند و پیمانی را که خداوند از آنها گرفته بود، پشت سر انداختند، گوئی که از آن بی خبر بودند. ما شما را رها نکرده و یاد شما را از خاطر نبرده ایم وگرنه سختی ها به شما روی می آورد و دشمنان شما را از ریشه و بن بر می کَندند.
شیخ طوسی با سند خود نقل کرده از عبدالاعلی مولی آل سام که گفت:
با حضرت صادق (علیه السلام) به طرف ناحیه روحا بیرون رفتم و هنگامی که در آنجا فرود آمدیم، آن حضرت به کوهی که مشرف بر آن ناحیه است، نگاه کرد به من فرمود:
تری هذا الجبل؟ هذا جبل یدعی رضوی من جبال فارس این کوه را می بینی؟ این کوهی است که آن را رضوی می گویند و از نوع کوههای فارس است، خداوند ما را دوست داشته که آن را به جانب ما نقل داده است در این کوه هر نوع درخت خوراکی وجود دارد و محل آن شخص غائب است که دوباره غائب می شود، محل امن خوبی است. و همچنین اخباری که خبر می دهد آن حضرت همه جا حاضر می شود مثل خبری که نعمانی درکتاب خود از سُدیر صیرفی نقل کرده، منافاتی با آن اخباری که گفته شد، ندارد زیرا آن حضرت، انسان است، هم اسکان دارد و هم سیر و سیاحت و هر کدام در وقتی جداگانه وگرنه کسی که همیشه در همه جا بوده است و مکان نداشته باشد، تنها ذات اقدس حضرت احدیت می باشد امام صادق (علیه السلام) فرمود:
برای صاحب این امر، خانه ای است که به آن بیت الحمد گفته می شود در آن خانه چراغی است که از روز ولادت آن حضرت روشن است این چراغ همچنان تا روز قیام حضرت صاحب الامر عجل الله تعالی فرجه الشریف روشن است . همین مطالب از فقرات دعای ندبه نیز استفاده می شود آنجا که می خوانیم: لیت شعری أین استقرت بکَ النوی بل ای ارض تقلک اوثری ابرضوی او غیرها ام ذی طوی .
کاش می دانستم که کجا دلها به ظهور تو قرار و آرام خواهد یافت، آیا در کدامین سرزمین اقامت داری در زمین رضوی یا غیر آن در دیار ذی طوی متمکن گردیده ای؟
بعضی از عبارات دعای شریف ندبه دلالت دارد بر این که ایشان در بین مردم می باشند مثل این جمله:
بنفسی انت من مغیّب لم یخل منا بنفسی انت من نازح مانزح عنا.
جانم به قربانت ای حقیقت پنهانی که از ما دور نیستی، وای دور از وطن که کنار از ما نیستی.
پس، از مجموع روایاتی که در این باره وارد شده معلوم می شود به طور ناشناس در بین مردم زندگی می کند در موسم حج حاضر می شود و در اعمال حج شرکت می جوید، او مردم را می شناسد اما مردم او را نمی شناسند، و طبق بعضی نقلها بیشتر محل آمد و رفت و تردد آن حضرت در مکه و مدینه و عتبات عالیات و سایر اماکن مقدسه می باشد .
و نیز از بررسی روایات استفاده می شود حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در دوران غیبت کبری تنها نیستند، بلکه جمعی از اولیاء و صلحاء و خدمتگزاران در حضور آن حضرت می باشند.