در مذمت فرمانبرداری از زنان
منظور از این حدیث از امام علی در مورد زنان چیست؟ ” در خواسته های نیکو همراه و فرمانبردارشان نباشید تا در انجام منکرات طمع نورزند” از کجا معلوم همه ی زنان درصورتی که از انها پیروی شود طمع کنند؟ یا از کجا معلوم که این موضوع برای مردان صدق نکند؟
پاسخ کوتاه:
در فهم این روایت حق با شما است و این مورد در مورد مردان هم صدق میکند و در اینجا ناظر به زیاده خواهی است که اگر دقیق ببینیم در مورد مردان هم صدق می کند و برای افراد طمعکار است که مرد و زن فرقی ندارد.
امام علی (ع) در خطبه نهج البلاغه می فرماید: «در اعمال نیک (به صورت اطاعت و تسلیم بى قید و شرط) از آنان اطاعت نکنید تا در اعمال بد انتظار پیروى از شما نداشته باشند!» (وَلاَ تُطِیعُوهُنَّ فِی الْمَعْرُوفِ حَتَّى لاَ یَطْمَعْنَ فِی الْمُنْکَرِ).بدیهى است عدم اطاعت از آنها در معروف (کار نیک) به این معنا نیست که اگر آنها دعوت به امور معروفى، همچون نماز و روزه و عدالت و احسان کردند شما با آنها مخالفت کنید؛ بلکه منظور این است که قبول پیشنهاد آنها نباید به صورت تسلیم بى قید و شرط در برابر آنان باشد و به تعبیر دیگر: «معروف» را به خاطر معروف بودنش انجام دهید، نه به خاطر تسلیم بى قید و شرط در برابر همسرتان. مبادا آنها جسور شوند و احیاناً انتظار داشته باشند، تسلیم خواسته هاى ناپسند آنها شوید.گرچه عبارت «نهج البلاغه» در اینجا مخصوص همسران نیست و زنان را به صورت مطلق عنوان مى کند، ولى پیدا است که این گونه مسایل معمولاً در بین همسران اتفاق مى افتد. بنابراین، آنچه در این خطبه آمده، با آیات وجوب امر به معروف و نهى از منکر و لزوم پذیرش آن که شامل هر مرد و زن مى شود، منافات ندارد؛ چرا که منظور خطبه این نیست که معروف را ترک گویید، بلکه منظور این است که عمل شما شکل اطاعت بى قید و شرط نداشته باشد؛ مثل اینکه به او بگوید: من هم این کار را در نظر داشته ام که انجام دهم (در صورتى که در واقع چنین نیّتى را داشته است) و یا اینکه اگر کارى است که تأخیرش مانعى ندارد کمى تأخیر بیندازد و فاصله شود تا همسرش احساس نکند که شوهرش تابع بى قید و شرط او است. ولى به هر حال، زنان با ایمان و آگاه و هوشیار و متعهّد، به یقین از این حکم مستثنا هستند؛ زنانى که رضاى آنها رضاى خدا و سخط آنها سخط خداست، همچون فاطمه زهرا(علیها السلام) که فرمان او جز خیر و صلاح و تحصیل رضا و قرب پروردگار نخواهد بود.
این نکته نیز روشن است که مى گوید: «از خوبان آنها بر حذر باشید!» خوب نسبى است، نه خوب مطلق; چرا که خوبان مطلق، نه تنها نباید از آنها بر حذر بود، بلکه باید از پیشنهادهاى آنها استقبال کرد و صحبت آنها را غنیمت شمرد.
به همین دلیل در تاریخ اسلام مردان برجسته اى را مى بینیم که به پیشنهادهاى همسران شایسته خود اهمیت مى دادند.
به همین دلیل، در بعضى از آیات قرآن مى بینیم که براى مشورت با زنان، بها قایل شده و آن را کار پسندیده اى معرفى مى کند. در مورد باز گرفتن کودک از شیر در سوره بقره مى خوانیم: «فَإِنْ أَرَادَا فِصَالاً عَنْ تَرَاض مِنْهُمَا وَ تَشَاوُر فَلاَ جُنَاحَ عَلَیْهِمَا؛ هرگاه پدر و مادر، بخواهند با رضایت هر دو و مشورت و توافق، کودک را قبل از دو سال از شیر باز گیرند، گناهى بر آنها نیست.»(1)
پی نوشت:
1. سوره بقره، آیه 233.
منبع: ahlolbait.com/article/13716
در مذمت فرمانبرداری از زنان