تقسیم بیت المال در حکومت علوی
آیا امام علی بین حاکم یک شهر با یک کارگر معمولی برای دادن حقوق و مزایا یکسان عمل میکرد یا فرق میگذاشتند؟؟
جواب اجمالی :
پاسخ سوال یکجا بلی و جای دیگر خیر است .
اگر منظور تفاوت بین فقیر و غنی و حاکم و کارگر و در یک کلام سهم شهروندی در تقسیم بیت المال است ، خیر ، علی ع بیت المال را به صورت مساوی بین مردم تقسیم میکرد و سیاه و سفید و قریشی و غیر عرب نداشت همه علیالسویه سهم میبردند.
اما اگر منظور حقوق و مزایای دولتی بر اساس جایگاهها و شغل و کار و تلاش بود ، بلی ، هر کس بر اساس تلاش و جایگاه خود حقوق و مزایا داشت ، مثلا حقوق و مزایای کسانی که در جنگ ها و ماموریت ها شرکت می کردند با حقوق کسانی که در جنگ شرکت نمی کردند برابر نبود .
پس هر کس بر اساس مسئولیتها و کار و تلاش حقوق و مزایا داشت . کسانی که کار و تلاش می کردند و در امد حلالی کسب می کردند ، این در آمد متعلق به آنها بود و حتی علی ع جامعه را به کسب در امد در سایه کار و تلاش تشویق می کردند .
توضیح بیشتر :
بخشش های ناروای بیت المال و تقسیم غیر عادلانه آن در «حکومت علوی» مردود و مطرود است. سیاست علی علیه السلام در مورد بهره گیری از بیت المال و حفظ و حراست از اموال عمومی، سخت گیر بود به خلاف خلفای قبلی که قائل و عامل به بذل و بخشش بیت المال بودند .
امیر المومنین علی (علیه السلام) میان افراد مختلف در تقسیم بیت المال تفاوتی قائل نمی شدند اما اگر فردی به دلیلی مانند فقر به کمک بیشتری نیاز داشت، از سایر منابع مانند خمس و زکات نیازش را برطرف می کردند و اینگونه نبوده که نیازمندان را به همان اندازه ای که مقرر فرموده رها کرده و دیگر کمکشان نکنند. و یا به این معنا نبود که اگر کسی کار و تلاش کند حقوق و مزایا به او پرداخت نکند .
حضرت برای مجاهدان که در جهاد شرکت می کردند سهم و حقوق و مزایا قرار می داد .اسامة بن زید، پیکی نزد حضرت فرستاد و گفت: «عطای مرا بفرست، ( سهم مرا بفرست !) شما می دانی که اگر در دهان شیر بروی، با شما می آیم».امیرمؤمنان علیه السلام در پاسخ نوشت: «انّ هذا المال لمن جاهد علیه، و لکن لی مالاً بالمدینة فأصب منه ما شئت » . این مال برای کسی است که در جهاد شرکت کرده باشد؛ ( و تو در جهاد شرکت نکردی پس سهمی نداری ) اما من در مدینه مالی دارم، هرچه می خواهی از آن بگیر.»(شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۴، ص ۱۰۲.)
تقسیم بیت المال در حکومت علوی