سعی و عدالت خداوند

مهم ظرفیت انسان ها نیست، مهم این است که با این ظرفیت چه می کنند. خداوند متناسب با شرایط هر کس از او انتظار دارد. عوامل غیر اختیاری در سرنوشت انسان دخیل نیستند و باعث ثواب و عقاب نخواهد شد گر چه دخیل در ظرفیت وجودی انسان هستند .مانند اینکه شخصی در فلان خانواده مذهبی و دیگری در خانواده ای غیر مذهبی به دنیا بیاید. در این مثال گر چه ظرفیت شخص اول بالاتر ازشخص دوم میباشد . مثلا ظرفیت نمونه اول به طور فرضی 100درجه میباشد و ظرفیت نمونه دوم 50 درجه . ولیکن انچه باعث سعادت انسان میشود و در سرنشت انسان دخیل است ، استفاده از این ظرفیت است که یک امر اختیاری است نه خود ظرفیت که یک امر غیر ارادی است .بنابراین اگر شخص اول از ظرفیت خود 80درصد استفاده کند و شخص دوم 100 درصد ، گرچه به نظر بدوی شخص اول 80 رتبه را داراست و شخص دوم 50 مرتبه را .مثلا شخص اولی حافظ قران است در حالی که شخص دومی قران را نیز به سختی قرائت میکند .ولیکن از ان جهت که سعی و تلاش شخص دوم بیشتر بوده ، باعث میشود که سرنوشت مطلوبتری را داشته باشد و از ثواب بیشتری برخوردار گردد .چنانچه ایه قران می فرماید لیس للانسان الا ما سعی. نیست برای انسان مگر به اندازهای که سعی نموده است. بنابراین عوامل غیر اختیاری هیچ دخلی در سرنوشت و سعادت انسان ندارند.