امام علی و جنگ نهاوند

در هیچ‌یک از منابعِ‌ کهن و معتبر تاریخی حضور امیرمؤمنان حتی در یکی از جنگ‌های زمان خلفا ثبت نشده است. تنها نبردی که حضرت سلاح به دست گرفت زمانی بود که لشگر مرتدین به دروازه‌های مدینه نزدیک می‌شد. بسیاری از مسلمانان به‌دلیل بیعت نکردن امام با ابوبکر و همچنین حضور نیافتن حضرت در این جنگ حاضر به همکاری و حضور در میان مدافعان شهر مدینه نبودند. امام بنا به مصلحت و برای حفظ اسلام تنها شمشیر به دست گرفت و در میان مدافعان حضور یافت و در همان حال نیز هرگز با شمشیر نجنگید. همکاری امام در راستای مصالح جهان اسلام بود ،نه به معنای تایید حکومت خلفا و تایید مشروعیت جنگ آنها.
در نتیجه می‌توان گفت که در زمان خلفا، حضرت هرگز با هیچ گروهی نجنگید.
شرکت نکردن حضرت در فتوحات و انزوای ایشان این سؤال را در اذهان مسلمانان بر انگیخت که چرا علی‌بن‌ابی‌طالب با آن همه سابقۀ درخشان در نبردهای گذشته، اکنون که زمان انتشار اسلام در سرزمین‌های کفر و شرک رسیده است در جنگ‌ها شرکت نمی‌کند؟ به طور قطع بسیاری می‌دانستند که او به خاطر ترس از مرگ یا سستی از جهاد نیست که در جنگ‌ها شرکت نمی‌کند؛ همان‌طور که خود حضرت نیز در این زمینه می‌فرمایند: «والله لو تظاهرت العرب علی قتالی لما ولیت عنها؛ به خدا سوگند اگر تمام عرب در کارزار با من روبرو شوند به آنان پشت نمی‌کنم.»[۱] از این رو خلیفه و یارانش می‌کوشیدند با شرکت دادن علی (ع) در فتوحات
از یک طرف زمینۀ طرح چنین پرسش و ابهامی ‌را از بین ببرند و با ورود او به عرصۀ فتوحات، اعتبار و مشروعیت چنین اقدامی ‌را در اذهان بسیاری از هواخواهان ایشان به ویژه بنی هاشم مستحکم سازند.
از سوی دیگر از مهارت‌ها و تجارب جنگی آن حضرت در فتح شهرها استفاده کنند.
اما امام علی(ع) با خودداری از شرکت مستقیم در فتوحات هرگز مُهر تایید بر سیاست‌های خلفا در این زمینه نزد و در یک کلام، مؤید خلفا نشد.
پی نوشت:
1. نهج البلاغه، نامه ۲۵