متعلق زکات – متعلق خمس

زکات واجب فقط به نه چیز تعلق می گیرد که عبارتند از گندم ، جو ، کشمش ، خرما ، طلا و نقره مسکوک ، شتر ، گاو و گوسفند که هر کدام شرایطی دارند که در توضیح المسایل همه مراجع مفصلا بیان شده که می توانید مطالعه نمایید.
و اما مابقی غلات و محصولات کشاورزی واجب نیست اگر چه مستحب است.
کسی زکات بر او واجب است که دارای شرائط زیر باشد
1و2- بالغ و عاقل باشد است؛ پس زکات بر نابالغ و دیوانه واجب نیست. 3- آزاد باشد بنابر این زکات بر برده واجب نیست اگرچه قائل شویم که می تواند مالک (چیزی) شود. 4- مالکیت متعلق زکات ؛ پس در هبه و قرض، زکات نیست مگر بعد از قبض آن ها (که مالکیّت برای موهوب له و مقترض محقّق می شود) و همچنین در مالی که برای کسی وصیت شده زکات واجب نیست، مگر بعد از فوت وصیت کننده و قبول وصیت؛ زیرا بنابر اقوی قبول وصیت در تحقق ملکیت کسی که برای او وصیت شده معتبر است.
5- تمکّن کامل از تصرف در مال است؛ 6- متعلق زکات به حد نصاب برسد. که تفصیل ان در رساله های عملیه مراجع ذکر شده است. (ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی ره)
گندم یا جو یا خرما یا کشمش اگر دیمی باشد یا با آب نهر و چشمه سیراب شده باشد بعد از اینکه به حد نصاب یعنی288 من تبریز و 45 مثقال کم است که حدود 874/200 کیلو گرم می شود باید یک سهم از ده سهم آن را بابت زکات پرداخت کرد ( توضیح المسائل محشی مراجع مساله 1864 و اگر با اب موتور یا چاه سیراب گردد یک سهم از بیست سهم ان را باید بابت زکات بدهد .
تذکر: مخارجی را که برای گندم و جو و خرما و انگور گرده است حتی مقداری از قیمت اسباب و لباس را که به واسطه زراعت کم شده، می تواند از حاصل کسر کند. و چنانچه پیش از کم کردن اینها به 288 من و 45 مثقال برسد، باید زکات باقیمانده آن را بدهد.(توضیح المسائل محشی مراجع مساله 1880)
نصاب و شرائط مابقی متعلقات زکات را ؛ در رساله توضیح المسائل مرجع تقلید خود مطالعه کنید و اگر ابهامی وجود داشت سوال کنید تا پاسخگوی شما باشیم.
و اما خمس یعنی یک پنجم سرمایه یا درامد مازاد است و به تمام وجه نقد و مواد مصرفی از قبیل خوراکی و بهداشتی و شوینده و امثال اینها که از راه درامد سال تهیه شده است و تا آخر سال خمسی باقی بماند ؛ خمس تعلق می گیرد. اول سال خمسی اولین درامد و حقوق کسب و کار است و بعد از یک سال از اولین درامد را باید به عنوان پایان سال خمسی و وقت محاسبه خمس قرار دهید و مالی که خمس آن را پرداخت کرده اید هر چند سال هم که باقی بماند لازم نیست مجددا خمس آن پرداخت گردد ؛ مگر برای ارزش افزوده آن .