جایگاه زن در خلقت

پاسخ کوتاه:
ضعیف بودن نیرو و قدرت بدنی زن در برابر مرد نقص محسوب نمیشود، با توجه به مسئولیت هایی که اسلام برای مردان مشخص نموده است، مانند نفقه و مواظبت و نگهداری از هر جهت، لازم است که مردان نیروی جسمانی بیشتری برای ایفای نقش ها و مسئولیت های خود داشته باشند. اگر غیر از این بود، جای سؤال و تردید داشت تفاوت های حقوقی زن و مرد نیز باعث آسیب پذیری زن نیست، تفاوت فطری و غریزی زن و مرد از شاهکارهای خلقت است. قانون خلقت این تفاوت ها را برای برتر کردن صنفی و ناقص تر کردن صنف دیگری طراحی نکرده، بلکه برای تکمیل یکدیگر و پر کردن خلأهایی که در وجود هر یک از آن دو قرار دارد و نیازهایی که هر یک به دیگری دارد، قرار داده است.

مراد شما از ضعیف و آسیب پذیر برای ما روشن نیست. آیا منظور این است که جسم زنان در مقایسه با مردان ضعیف و لطیف است؟ اگر مقصود این باشد، پاسخ آن است که اوّلاً این کلیت ندارد چرا که در برخی جهات زنان قویترند و ثانیاً ضعیف بودن نیرو و قدرت بدنی زن در برابر مرد نقص محسوب نمیشود، چرا که لطیف بودن گُل موجب کمال است، نه باعث نقص آن. زن همانند گل است و این را با مطالعه نظریات دانشمندان و روان شناسان در مورد ویژگیهای تفاوت زن و مرد خواهید یافت. امیرمؤمنان(ع) فرمود: “إنّما المرئة ریحانة و لیست بقهرمانة؛ حقیقتاً زن دسته گُل است، نه قهرمان”.(1) با توجه به مسئولیت هایی که زنان و مردان درون جامعه و خانواده دارند و وظایفی که اسلام برای مردان مشخص نموده است، مانند نفقه و مواظبت و نگهداری از هر جهت، لازم است که مردان نیروی جسمانی بیشتری برای ایفای نقش ها و مسئولیت های خود داشته باشند. اگر غیر از این بود، جای سؤال و تردید داشت. اگر مراد شما این است که چرا موقعیت اجتماعی و حقوق خانوادگی و برخی از حقوق دیگر زن متفاوت با مرد است و این تفاوت را موجب آسیب پذیری زن دانسته اید، پاسخ این است که: بلی از لحاظ بسیاری از حقوق و تکالیف و مجازات ها زن و مرد وضع مشابهی ندارند،(2) بلکه متفاوت هستند، لیکن این تفاوت ها نه تنها باعث آسیب پذیری زن نیست، بلکه موجب هماهنگی کامل حقوق وی با فطرت و ساختار وجود او میباشد، چرا که تفاوت مردان و زنان در آن چه گفته شد، ناشی از اختلاف جسمانی و بدنی و عواطف و احساسات بین این دو است. تفاوت فطری و غریزی زن و مرد از شاهکارهای خلقت است. قانون خلقت این تفاوت ها را برای برتر کردن صنفی و ناقص تر کردن صنف دیگری طراحی نکرده، بلکه برای تکمیل یکدیگر و پر کردن خلأهایی که در وجود هر یک از آن دو قرار دارد و نیازهایی که هر یک به دیگری دارد، قرار داده است. خداوند در این مورد فرموده است: “از آیات و نشانه های الهی آن است که از جنس خودتان برای شما، همسرانی قرار داد که در کنار آن آرامش یابید و بین شما دوستی و محبت و رحمت قرار داده است”. معلوم است که این نوع فواید (آرامش و محبّت و…) از کنار هم قرار گرفتن دو مرد یا دو زن حاصل نمیشود، بلکه به خاطر ویژگیهای خاص طبیعی و جسمانی و روحی و عاطفی که هر یک به طور جداگانه دارای آن هستند. خدای آشنای به همه چیز و خالق زن و مرد این تفاوت ها را برای این به وجود آورده است که پیوند خانوادگی زن و مرد را محکم تر کند و شالوده وحدت آن ها را بهتر بریزد. قانون خلقت، تفاوت ها را به این منظور ایجاد کرده است که به دست خود حقوق و وظایف خانوادگی را میان زن و مرد تقسیم کنند. قانون خلقت تفاوت های زن و مرد را به منظوری شبیه منظور اختلافات اعضای بدن ایجاد کرده است. اگر قانون خلقت هر یک از چشم و گوش و پا و دست و ستون فقرات را در وضع مخصوصی قرار داده، نه از آن جهت است که به تبعیض به آن ها نگاه میکرد، و به یکی جفا روا داشته،(3) بلکه برای تناسب اندام و رفع نیازهای یک بدن کامل است. پس تفاوت های جسمی و روحی بین زن و مرد وجود دارد و این تفاوت ها فطری است، و همین ها موجب تفاوت در حقوق شده است، ولی تفاوت ها برای نقص یکی و کمال دیگری نیست، بلکه برای ایجاد و همکاری و وحدت و همزیستی و بقا و دوام نسل بشر میباشد. اگر تفاوتی نبود، انسان به وجود نمی آمد و تکامل صورت نمی‌پذیرفت. البته اسلام در بعضی از حقوق ها، مانند ارث تفاوت هایی بین زنان و مردان قرار داده است. در این گونه موارد اگر خوب دقت نماییم، متوجه میشویم با توجه به تفاوت مسئولیت هایی که زن و مرد دارند، تفاوت های حقوقی کاملاً منطقی و منطبق بر عقل میباشد. هنگامی که اسلام، دادن نفقه و خرج خانواده و مسئولیت امور زن و فرزندان را به عهده مردان قرار داده، یعنی هر آنچه که را مردان به دست میآورند، بخشی را متعلق به زن و فرزندان دانسته، امّا آنچه را که زن مالک است، مرد حقی در آن ها ندارد، پس باید برای جبران تکالیف و مسئولیت ها و ایجاد تعادل بین حقوق و مسئولیت، در مسائلی مانند ارث، حقوق بیشتری برای مردان قرار دهد.
با مطالعه کتاب حجاب شهید مطهری مطلب کاملاً برایتان روشن میگردد.
پی نوشت ها:
1. بحارالأنوار، ج 100، ص 253.
2. مرتضی مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، ص 121.
3. همان، ص 168
منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی