زن در تمدن سومر

اولین تمدن بین النهرین باستان، سومری (2500 تا 1750 ق.م) بود. در این دوره بیشترین قدرت و شأن زنان در ارتباط با معابد بود. غالباً دختران جوان به عنوان خانه دار معابد یا زنان صیغه ای نمایندگان زمینی خدایان خدمت می کردند.(1) پدران از این که دختران شان در راه خدمت به مذهب فعالیت می کنند احساس غرور و افتخار می‌کردند. آنها گاهی دختران شان را از همان زمان تولد وقف خدمت به معابد می‌کردند و جهیزیه ی دختران شان را نیز به معبد هدیه می‌دادند. (3) راهبه های نین دینگیر (Nin – dingir) هر ساله در ازدواج های مقدس برای اولین بار در شهر سومری اوروک که به الهه اینانا تعلق داشت برگزار شده است و این اتفاق احتمالاً پیش از سال (3000 ق.م) صورت گرفته است. مبنای پایبندی و اعتقاد به ازدواج مقدس، این باور بود که باروری زمین و مردم، به قدرت جنسی الهه ی باروری بستگی دارد.(4) ازدواج مقدس بین الهه اینانا و یکی از کشیشان بلندمرتبه (به نمایندگی از خدا) یا پادشاه به نمایندگی از خداوند دوموزی (Dumuzi) صورت می گرفت و مراسم آن به مدت دو هزار سال در معابد الهه های باروری انجام می‌شد. مراسم نمادین این پیوند اسطوره ای در حضور عموم مردم انجام می شد و ازآن جا که مراسم سرشار از خوشی و لذت بود احتمالاً عبادت کنندگان، در هنگام مراسم، در زمین های اطراف معابد اعمال جنسی انجام می‌دادند. (5) این واقعیت که پادشاه سومر هر سال با یکی از نمایندگان الهه اینانا ازدواج می‌کرد، خود باعث حفظ و بقای قدرت راهبه ها می‌شد. (6) در یونان عهد کلاسیک و روم قبلاز مسیح نیز مراسمی شبیه ازدواج مقدس انجام می‌شده است.(7) یکی از معروف ترین زنان تاریخ سومر و یکی از اولین شاعران تمدن غرب، ان هدو آنا دختر سارگون است. او «کشیش عالی رتبه، الهه ماه بود و نفوذش چنان زیاد بود که بعدها خود او را الهه دانستند». (8) سبک او در شعر «تمجید اینانا» بعدها سرمشق شاعران دیگر قرار گرفت. به احتمال بسیار قوی او شعرهای فراوان دیگری نیز داشته که متأسفانه هیج یک از آنها به دست ما نرسیده است. در آن دوره قوانین فراوانی وجود داشت که ازدواج های اصطلاحاً «قراردادی» را مدون می‌کرد. هر پدر به دختر و همسر خویش جهیزیه ای می‌داد که آن دو، مشترک مالک آن بودند اما فقط زن اجازه فروش آن جهیزیه را داشت. (9) در بحث حقوق والدین نسبت به فرزندان، زن و شوهر از قوق یکسانی برخوردار بودند. زنی که از طبقه ی بالای جامعه بود می‌توانست به امور تجاری خود شخصاً رسیدگی کند. او می‌توانست شخصاً برده داشته باشد یا برده های خود را بفروشد. در جامعه‌ی سومری زنای مرد قابل بخشش بود اما از آن جا که هر زن فقط می‌بایست از شوهر خویش صاحب فرزند شود مجازات زن زناکار مرگ بود. (10) بعلاوه، ارزش زن بواسطه‌ی تعداد بچه‌هایی بود که به دنیا می‌آورد مشخص می‌شد. اگر زنی صاحب بچه نمی‌شد شوهرش می توانست او را طلاق دهد و اگر زنی عمداً از بچه دار شدن و زادن فرزند امتناع می‌کرد شوهر می‌توانست قانوناً او را وادار به این کار کند. باید به این نکته توجه داشت که در دوره ی مورد بحث، هرچه قدرت و ثروت مرد افزایش می‌یافت از جایگاه و منزلت زنان کاسته می‌شد. مورخان معتقدند که جایگاه و منزلت زن در دوره ی اول سومری بیش از دوره های بعد این تمدن بوده است.
پی‌نوشت ها:
1. Stephenson , June , 1988 , womens Roots , caliomia: smith publishing co. p. 56.
2. Ibid , p. 56.
3. Lerner , Gerda , 1986 , The Origin of prostitutiorr in Ancient Mesopotamia , in Journal of women in culture and society ,p. 229.
4. Ibid , p. 239.
5. Ibid , p. 240.
6. stephenson , 56.
7. Lerner , p. 260.
8. stephenson , p. 57.
9. Ibid, p. 56.
10. Ibid, p. 59.