دین و اندیشه

عمل بدون علم

پرسش و پاسخ

لطفا روایت «من عمل علی غیر علم کان» را تحلیل کنید

مرحوم مجلسى در جلد اول بحارالانوار، صفحه 206 تا 209، دوازده روایت در باب «عمل به غیر علم» نقل کرده است، حدیث مورد اشاره نیز هفتیمن حدیث از این باب است،
این حدیث اشاره به برخی رفتارهای و اعمالی دارد بدون علم و یقین انجام داده می شود. و به طور قطع این روش داری آسیب های زیادی است از جمله:
1ـ گمراهى از مسیر مستقیم حق و دورشدن از آن :
امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «العامِل على غَیر بَصیرة کالسّائر على غیر الطریق و لا یزیده سرعةَ السیر من الطریق الاّ بُعداً»:
«عمل کننده غیر بصیر و ناآگاه و جاهل مثل سیر کننده در غیر راه است (و بیراهه مى رود) و عمل بدون علم سرعتى نمى افزاید مگر دورى از مسیر و راه را». (بحار،ج1ص206)
در روایتى دیگر از آن حضرت فرمودند: «العامِلُ عَلى غَیرِ بَصیرَةِ کالسائر على السّراب بِقیعَة لایزید سرعةُ سیر الاّ بُعْداً»: «عمل کننده از روى نادانى و ناآگاهى مثل راه رونده بر سرابى در زمین صافى است که سریع رفتن او به جز دورى از حقیقت و راه حق چیزى به همراه ندارد» (بحار،ج1 ص208)
در مقابل کسى که از روى علم و تحقیق رفتار کرده و عمل نماید حضرت چنین شخصی را مثل راه رونده بر روى راه روشن می دانند که هم راه بازگشت دارد و هم مسیر جلو رفتن برایش باز است «العامِلُ بِالعِلمِ کَالسّائِر عَلى الطّریقِ الواضِح فَلْیَنْظُر ناظِرٌ اَسائِرٌ هُوَ امَْ راجِعِ» (بحار ج1ص209)
2ـ مقبول نشدن عمل بدون علم و معرفت:
راوى گوید شنیدم که امام صادق(علیه السلام) مى فرمود: «لا یَقْبَل اللّه عزّوجلّ عملا الاّ بمعرفة و لا معرفَة الاّ بعمل فَمَنْ عرف دلّته المعرفَة على العمل و مَنْ لم یعمل فلا معرفةَ له، اِنّ الایمانَ بَعْضُه مِنْ بَعْض»؛ «خداوند عزوجل عمل را بدون علم و شناخت نمى پذیرد و شناخت و معرفتى بدون عمل نیست، (یعنى اگر علم بدون عمل باشد، اصلا علم نیست) و کسى که عمل نمى کند معرفتى براى او نیست، همانا ایمان بعضش از بعض دیگر و مربوط به هم است» (بحار ج1ص206)
3ـ عملی که بدون علم انجام شود مستلزم فساد است:
در روایتى از صادق اهل بیت(علیه السلام) رسیده که: از پدران خود نقل کردند که، رسول گرامى(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «مَنْ عَمِلَ عَلى غَیر علم کان ما یُفْسِده اکثرَ ممّا یُصْلِح»؛ «کسى که عمل بدون علم انجام دهد افسادش بیشتر از صلاحش است و آنچه را فساد مى کند، بیشتر از چیزى است که اصلاح مى کند (عملى را که فرد مى کند خیر و صلاح است از روى عدم علم فاسد مى کند)» (بحار ج1ص208)
4ـ در جا زدن در مسیر تکامل:
یکی دیگر از آفات عمل کردن بدون علم و معرفت این است که حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) مى فرماید: «المُتَعَبّدُ على غَیر فقه کَحِمارِ الطّاحُونَة یَدور و لا یَبْرح، و رکعتان من عالم خیر من سبعین رکعةً من جاهل لانَّ العالِمَ تَاتیه الفَتْنَةُ فَیَخرُج منها بِعِلْمه و تأتِى الجاهل فَتَنْسفه نَسْفاً و قَلیلُ العَمَل مع کثیرِ العلم خیرٌ مِنْ کثیرِ العملِ مَع قلیلِ العلم و الشکِ و الشبهة».
عبادت کننده و عمل کننده بدون علم مثل الاغ آسیاب است که دور مى زند، و از جاى خود حرکت نمى کند (درجا مى زند، اگر هفتاد سال هم دور بزند وقتى چشمش را باز مى کد، مى بیند، در همان نقطه اول است. اى کاش ما هم در دنیا مى فهمیدیم! بعضى از ما در دنیا هم نمى فهمیم که سر جاى اول خود هستیم، یعنى گاهى از حیوان چهارپا هم پست تر و غافلتریم) و دو رکعت نماز از عالم بهتر از هفتاد رکعت از جاهل است، زیرا فتنه به عالم روى مى آورد، و از آن بوسیله علمش خارج مى شود و به جاهل روى مى آورد، و او را از جاى کنده خرد مى کند و کسى که کم عمل و پر علم است بهتر از کسى است که پر عمل و کم علم مى باشد و داراى شکّ و شبهه است!»
مطالب بالا فقط اشاره اى به آفات علم بدون عمل، و عمل بدون علم، بوده است. از خداوند منّان و عالم به همه امور مى خواهیم که ما را جزو عالمان عامل و عاملان عالم قرار دهد.

عمل بدون علم

دیدگاه شما برای ما ارزشمند است

نظر شما چیه؟ منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم *

دکمه بازگشت به بالا