حمله شیطان

الف ) طبق ایه 17 سوره مبارکه اعراف، شیطان از 4 جهت به انسان حمله می کند در آیه 17 سوره اعراف سخن شیطان به خداوند نقل شده است که می گوید : ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شاکِرینَ .«آن گاه از پیش روى و پشت سرشان و از طرف راست و چپشان به سراغ آنها مى آیم، و اکثرشان را سپاسگزار نخواهى یافت».
در تفسیر نور نیز ذیل این آیه می خوانیم :در حدیث مى خوانیم: شیطان که سوگند خورد از چهار طرف در کمین انسان باشد تا او را منحرف یا متوقّف کند، فرشتگان از روى دلسوزى گفتند: پروردگارا! این انسان چگونه رها خواهد شد؟ خداوند فرمود: دو راه از بالاى سر و پایین باز است و هرگاه انسان دستى به دعا بر دارد، یا صورت بر خاک نهد، گناهان هفتاد ساله اش را مى بخشایم. !
همین که حضرت آدم از تسلّط شیطان بر انسان آگاه شد، روبه درگاه خدا آورده و ناله زد. خطاب رسید: ناراحت نباش، زیرا من گناه را یکى و ثواب را ده برابر حساب مى کنم و راه توبه هم باز است.
امام باقر علیه السلام فرمود: ورود ابلیس بر انسان از پیشِ رو بدین شکل است که امر آخرت را براى انسان ساده و سبک جلوه مى دهد، و از پشت سر به این است که ثروت اندوزى و بخل و توجّه به اولاد و وارث را تلقین مى کند و از طرف راست با ایجاد شبهه، دین را متزلزل و تباه مى سازد و از طرف چپ، لذّات و شهوات و منکرات را غالب مى کند.
شیطان اگر بتواند، مانع ایمان انسان مى شود و اگر نتواند، راه هاى نفاق و ارتداد را مى گشاید و اگر موفّق نشود، با ایجاد شک و تردید و وسوسه، انسان را به گناه سوق مى دهد تا از ایمان و عبادتش لذّت نبرد و کار خیر برایش سنگین و با کراهت جلوه کند. در روایات متعدّد، صراط مستقیم، به اهل بیت علیهم السلام و ولایت على علیه السلام تعبیر شده است.
1- نافرمانى و گناه خود را به تقدیر و قضا و قدر الهى نسبت دادن، کارى شیطانى است. «قال فبما اغویتنى»
2- ابلیس مهلت خواست تا انتقام بگیرد، نه آنکه توبه کند. «أنظرنى، لاقعدنّ…»
3- ابلیس به جاى تشکّر از خداوند، گستاخى کرد. «انّک من المنظرین، لاقعدنّ لهم…»
4- شیطان، انسان را موجودى منفعل و اغواپذیر مى داند. «لاقعدنّ لهم…»
5- شیطان، دشمن قسم خورده انسان است. «لاقعدنّ…» چنانکه در جاى دیگر مى گوید: «فبعزّتک لاغویّنّهم اجمعین»
6- انسان به طور فطرى سالک راه حقّ ومستقیم است. «لاقعدنّ لهم صراطک المستقیم»
7- ابلیس نیز اقرار دارد که راه مستقیم راه خداوند است. «صراطک المستقیم»
8- شیوه هاى اغفال ابلیس، متعدّد و مختلف است. «من بین ایدیهم ومن خلفهم و…»
9- شیطان، هم صراط مستقیم را مى شناسد، «صراطک المستقیم» هم راه هاى وسوسه و هجوم و غلبه را، «لآتینّهم من بین…» هم شاکرین و ناسپاسان را. «و لاتجد اکثرهم شاکرین»
10- هدف وآرزوى شیطان، ناسپاسى انسان است.«ولاتجد اکثرهم شاکرین» بنابراین پیروى از شیطان، ناسپاسى خداست وانسان سپاسگزار، در راه مستقیم است.
و در تفسیر نمونه ذیل این آیه آمده است :
ممکن است تعبیر بالا، کنایه از این باشد که شیطان ، انسان را محاصره مى کند و سعى دارد به هر وسیله اى که ممکن است براى وسوسه و گمراهى او بکوشد، و این تعبیر در کلمات روزمره نیز دیده مى شود، که مى گوئیم فلانکس از چهار طرف گرفتار قرض یا بیمارى یا دشمن شده است . و اینکه سمت بالا و پائین ذکر نشده به خاطر آن است که انسان معمولا در چهار سمت ، حرکت و فعالیت دارد. اما در روایتى که از امام باقر (علیه السلام ) نقل شده ، تفسیر عمیقترى براى این چهار جهت دیده مى شود، آنجا که مى فرماید: منظور از آمدن شیطان به سراغ انسان از پیش رو این است که آخرت و جهانى را که در پیش دارد در نظر او سبک و ساده جلوه مى دهد، و منظور از پشت سر این است که آنها را به گردآورى اموال و تجمع ثروت و بخل از پرداخت حقوق واجب به خاطر فرزندان و وارثان دعوت مى کند، و منظور از طرف راست این است که امور معنوى را به وسیله شبهات و ایجاد شک و تردید، ضایع مى سازد، و منظور از طرف چپ این است که لذات مادى و شهوات را در نظر آنها جلوه مى دهد.
از ابن عباس نیز نقل شده که از بالا شیطان نمی اید چون بالا جهت نزول رحمت از آسمان است و از پایین نمی آید چون آمدن از پایین موجب وحشت است .
ب ) در 23 حدیث زیر، بعضی از مکرهای شیطان و راههای مقابله با آن آمده است :
رسول اکرم صل الله علیه و آله:
بدانید که هیچ مردی با زن نامحرم خلوت نمی کند جز آنکه سومی آنها شیطان است.
پیامبر صلى الله علیه و آله :
هرگاه سفره پهن مى شود، چهار هزار فرشته در اطراف آن گرد مى آیند. چون بنده بگوید: «بسم اللّه » فرشتگان مى گویند: «خداوند، به غذایتان برکت دهد!» سپس به شیطان مى گویند: «اى فاسق! بیرون شو. تو بر آنان، راه تسلّط ندارى».(کافى، ج 6، ص 292، ح 1)
پیامبر صلى لله علیه و آله :
آیا شما را از چیزى خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید، شیطان از شما دور شود، چندان که مشرق از مغرب دور است؟ عرض کردند: چرا. فرمودند: روزه روى شیطان را سیاه مى کند، صدقه پشت او را مى شکند، دوست داشتن براى خدا و همیارى در کار نیک، ریشه او را مى کند و استغفار شاهرگش را مى زند.(میراث حدیث شیعه ، ج 2، ص 20، ح 18)
پیامبر صلى الله علیه و آله :
هرگاه دیدید که مردی باکی ندارد که چه می گوید و چه درباره اش گفته می شود،چنین کسی شریک شیطان است(جهادالنفس، ح687)
پیامبر صلى الله علیه و آله
نماز شب، موجب رضایت پروردگار، دوستى فرشتگان، سنت پیامبران، نور معرفت، ریشه ایمان، آسایش بدن ها، مایه ناراحتى شیطان، سلاحى بر ضدّ دشمنان، مایه اجابت دعا، قبولى اعمال و برکت در روزى است.(ارشاد القلوب، ج 1، ص 191)
امام باقر علیه السلام :
کوتاه کردن ناخن، از آن رو لازم است که پناهگاه شیطان است و فراموشى مى آورد.(کافى، ج 6، ص 490، ح 6)
پیامبر صلى الله علیه و آله :
زباله را شب در خانه هاى خود نگه ندارید و آن را در روز به بیرون از خانه منتقل کنید، زیرا زباله نشیمنگاه شیطان است. (من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 5، ح 4968)
پیامبر صلى الله علیه و آله :
سزاوار است هر یک از شما در دهان و بینى زیاد آب بچرخاند، چرا که این کار، مایه آمرزش شما و گریزِ شیطان است.(ثواب الاعمال، ص 19)
پیامبر صلى الله علیه و آله :
خانه هاى عنکبوتى که در اتاق هاى شماست، لانه شیاطین است.(کافى، ج 6، ص 532، ح 11)
پیامبر صلى الله علیه و آله :
هر جوانى که در سن کم ازدواج کند ، شیطان فریاد بر مى آورد که : واى برمن ، واى بر من! دو سوم دینش را از دستبرد من ، مصون نگه داشت . پس بنده باید براى حفظ یک سومِ باقى مانده دینش ، تقواى الهى پیشه سازد.(نوادر راوندى ، ص 112)
پیامبر صلى الله علیه و آله :
اى مردم! جز این نیست که خداست و شیطان، حق است و باطل، هدایت است و ضلالت، رشد است و گمراهى، دنیاست و آخرت، خوبى هاست و بدى ها. هر چه خوبى است از آنِ خداست و هر چه بدى است از آنِ شیطان ملعون است.(کافى، ج 2، ص 16، ح 2)
امام صادق علیه السلام :
شیطان به سپاهیانش مى گوید: میان مردم حسد و تجاوزگرى بیاندازید چون این دو، نزد خدا برابر با شرک است.(کافى، ج2، ص327، ح2)
پیامبر صلى الله علیه و آله :
خشم از شیطان و شیطان از آتش آفریده شده است و آتش با آب خاموش مى شود، پس هرگاه یکى از شما به خشم آمد، وضو بگیرد.(نهج الفصاحه، ح 660)
پیامبر صلى الله علیه و آله :
سفره هایتان را با سبزى، زینت دهید ؛ زیرا سبزى با بسم اللّه الرحمن الرحیم، شیطان را طرد مى کند.(مکارم الأخلاق، ص 176)
امام صادق علیه السلام :
هر گاه یکى از شما وضو بگیرد و بسم اللّه الرحمن الرحیم نگوید. شیطان در آن شریک است و اگر غذا بخورد و آب بنوشد یا لباس بپوشد و هر کارى که باید نام خدا را بر آن جارى سازد، انجام دهد و چنین نکند، شیطان در آن شریک است.(محاسن، ج 2، ص 433)
امام صادق علیه السلام :
ربا خوار از دنیا نرود، تا آن که شیطان دیوانه اش کند.(بحارالانوار، ج 103، ص 120، ح 30)
امام على علیه السلام :
بر زبان مؤمن نورى (الهى) است و درخشان و برزبان منافق شیطانى است که سخن مى گوید.(شرح نهج البلاغه، ابن أبى الحدید، ج20، ص280، ح 218)
پیامبر صلى لله علیه و آله :
هرگاه انسان چهل ساله شود و خوبیش بیشتر از بدیش نشود، شیطان بر پیشانى او بوسه مى زند و مى گوید: این چهره اى است که روى رستگارى را نمى بیند.(مشکاة الأنوار، ص 295)
امام صادق علیه السلام :
شیطان ، در عالِمِ بى بهره از ادب بیشتر طمع مى کند تا عالِمِ برخوردار از ادب . پس ادب داشته باشید وگرنه شما، بیابانى (فاقد تمدّن) هستید.(کنز العمّال ، ح 45409)
پیامبر صلى لله علیه و آله :
هرگاه کسى مستحق دوستى خداوند و خوشبختى باشد، مرگ در برابر چشمان او مى آید و آرزو پشت سرش مى رود و هرگاه مستحق دوستى شیطان و بدبختى باشد، آرزو پیش چشم او، و مرگ پشت سرش قرار مى گیرد. (الکافى، ج 3، ص 258، ح 27)
پیامبر صلی لله علیه و آله :
اى على! هرگاه وقت نمازت رسید، آماده آن شو وگرنه شیطان تو را سرگرم مى کند و هرگاه قصد [کار] خیرى کردى شتاب کن وگرنه شیطان تو را از آن باز مى دارد.(بحارالأنوار، ج 7، ص 29)
امام علی علیه السلام:
نماز قلعه و دژ محکمی است که نمازگزار را از حملات شیطان نگاه می دارد.(غررالحکم، ص 56)
امام صادق(ع):
هرگاه دیدید که بنده ای گناهان مردمان را جستجو می کند و گناهان خویش را فراموش کرده است بدانید که او فریب شیطان را خورده است.(جهاد النفس، ح 237)
ج ) کتابهای درخواستی:
کتاب های استاد محمد شجاعی
بحران هویت، محمد رضا شرفی
تهذیب نفس، ابراهیم امینی
خودسازى، شهید باهنر
جهاد بانفس،ج ۳،حسین مظاهرى
معراج السعاده، ملا احمد نراقی