دین و اندیشه

عبودیت یا کسب کمال

پرسش و پاسخ

اگر هدف انسان رسیدن به کمال و سعادت اخروی ودنیوی باشد ایا بازهم این نیت خالص و برای خدا می باشد؟

مشتهیات نفس همه باطل نیستند گاهی مطالبات نفس شرعی وعقلی و ضروری نیز هستند.
هدف نهایی عبودیت و رسیدن به مقام بندگی از طریق کمال است .
انجام کارهای شایسته به امید ثواب و نعمت های بهشتی و ترس از جهنم؛ بسیار خوب است و آیات فراوانی آدمی را به کارهای خیر و دست یابی به نعمت های بهشتی دعوت کرده و از جهنم بیم داده است و همین نیت برای عموم مردم و متوسطان سزاوار و صحیح است.
قبولی اعمال انسان از نگاه آموزه های اخلاقی اسلام برآیند رعایت دو چیز است.
یک. حسن فعلی به معنای صحیح انجام شدن عمل
دو. حسن فاعلی به معنای هدف الهی و قصد قربت داشتن در اعمال است. قرآن مى فرماید: «مَن عَملَ صالحا من ذَکرٍ أَوْ أُنثى و هو مؤمن فلنحیینّه حیاةً طیّبة»: هر کسى کار شایسته کند چه مرد و چه زن، در صورتى که مؤمن باشد، قطعا او را با زندگى پاکیزه اى حیات مى بخشیم، (سوره نحل، آیه 97) . یعنى در رسیدن به حیات طیّب فقط دو چیز نقش دارند: یکى، «حُسن فعلى» به نام عمل صالح(انجام صحیح اعمال) و دیگرى «حُسن فاعلى» به نام مؤمن بودن (یعنی نیت داشتن و برای خدا انجام دادن کار).
بنابراین نیت و انگیزه عمل یکی از ارکان قبولی اعمال است و در بسیاری از روایات آمده که نیت از خود عمل بهتر است زیرا به عمل ارزش می دهد و در حقیقت بار ارزشی و اثر گذاری عمل را نیت به عهده دارد. حتما بسیار شنیده اید که نیت المومن خیر من عمله. نیت مومن از عملش بهتر است زیرا همین که نیت کرد به خدا نزدیک شود در نفسش نوری از قرب الهی پیدا می شود و نزدیکی صورت می گیرد و حتی گاهی موفق به عمل هم نمی شود ولی همان نیت اثر خود را می گذارد اگر چه اگر موفق به عمل هم بشود نور بیشتری حاصل خواهد شد.
البته ناگفته نماند کسی که برای رسیدن به بهشت و نجات از آتش جهنم اعمال صالح را انجام می دهد در حقیقت به خدا و معاد ایمان دارد و در حقیقت برای نزدیکی به خدا این کارها را انجام می دهد و مرتبه ای از نیت قرب هم همین است, ولی کسی که تنها برای خوشنودی خدا و جلب محبت الهی و از روی عشق خدا را عبادت می کند از مرتبه ای فراتر قرار دارد و ارزش نیت او افزون تر خواهد بود. نیّت جان عمل است. اینکه می گویند در هنگام عبادت نیّت کنید، به این معنا نیست که مثلاً هنگام خواندن نماز انسان در ذهن خود ترسیم کند که چهار رکعت نماز ظهر بجا می آورم «قربه إلی الله». بلکه نیت؛ یعنی قصد؛ یعنی مقصد داشتن، هدف داشتن و در اصطلاح دین نیت به این معنی است که انسان در عبادتش قصد کند که به رنگ خدا در آید ، با پرستش هستی به شکل آن در آید و مظهر وجود و اسماء و صفات آن شود و به خدای متعال نزدیک گردد.
ما در درجه اول با نیت به خدا نزدیک می شویم و در درجه بعد با عمل. نیّت، انبعاث و پرش روح است. انبعاث روحی است که به سمت خدا پرواز می کند؛ همان نیتی که از عمل برتر است. از این رو گفته اند خدای سبحان را با نیّت های صادق مسئلت کنید.
در نظام ارزشى اسلام، چیزى داراى ارزش است که اثر خوبى در روح انسان برجاى بگذارد. ظهور این حالت در آخرت به صورت نعمت هاى بهشتى و یا سایر نعمت هاى اخروى خواهد بود. به عبارت دیگر، رابطه بین انسان و خدا و یا رابطه انسان با نعمت هاى بهشتى، همان اثرى است که در روح انسان باقى مى ماند. بهشت و نعمت هاى آن، در حقیقت نتیجه اعمالى است که انسان در دنیا انجام داده است. پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) فرمودند: وقتى شما جمله «سبحان اللّه و الحمدللّه و لا اله الا اللّه و اللّه اکبر» را بر زبان جارى مى سازید، در واقع، با این کار درختى را براى خود در بهشت مى کارید2 و یا کسانى که مبادرت به خوردن مال یتیم مى کنند، در واقع آتش تناول مى کنند: إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامى ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً.نساء (4)، 10.
بنابراین آنچه به عمل ما ارزش مى بخشد و آن را به خدا و عالم آخرت مرتبط مى سازد، نیّت قلبى ما است. کوچکى، بزرگى و ظاهر اعمال، نشان دهنده بى ارزشى و یا ارزش آنها نیست; به بیان دیگر، ارزش کارها به کمیّت آنها نیست. در ظاهر قضیه، هیچ تفاوتى، مثلاً، بین خرج کردن پول در راه حلال و مصرف آن در راه حرام وجود ندارد، آنچه که موجب جدایى آنها از یکدیگر مى شود، نیّت انسان است. انگیزه و نیت است که ارزش اعمال انسان را مشخص مى کند.

عبودیت یا کسب کمال

دیدگاه شما برای ما ارزشمند است

نظر شما چیه؟ منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم *

دکمه بازگشت به بالا