نسبت حضرت مریمبنت عمران(س) با حضرت موسیابنعمران(ع)
آیا حضرت مریم و حضرت موسی(ع) خواهر و برادر بودند؟
برای پاسخ به سؤال شما ذکر این مقدمه لازم است که اسرائیل لقب حضرت یعقوب علیه السلام می باشد و به اولاد حضرت یعقوب علیه السلام «بنی اسرائیل می گویند. تعداد اولاد حضرت ابراهیم علیه السلام دوازده نفر بوده است و این تعداد در قرآن هم ذکر شده است، زیرا حضرت یوسف(ع) درخواب دید که … یازده ستاره و خورشید و ماه در برابرش سجده می کنند[1] و هنگامی که پدر و مادر و برادران آن حضرت بعد از سالیان دراز برای ملاقات وی به مصر رفتند و در مقابل وی سجده کردند حضرت یوسف علیه السلام فرمود:. این تعبیر خوابی است که قبلاً دیدم…[2]بنابراین معلوم می شود برادران حضرت یوسف علیه السلام یازده نفر بوده اند یعنی به شماره یازده ستارهای که در خواب دیده بودند و به اضافه خود حضرت یوسف علیه السلام دوازده نفر می شوند. نام این دوازده نفر که در منابع اسلامی ذکر شده به ترتیب ذیل است: 1. روبیل. 2. شمعون. 3. لاوی. 4. یهود. 5. ریالون. 6. یشجر. 7. یوسف. 8. بنیامین. 9. دار 10. یقنالی. 11. حاد. 12. اشر.[3]این دوازده نفر هر کدام اولادی پیدا کردند و قبایل دوازده گانه بنی اسرائیل فرزندان و اولاد همین دوازده برادر است و به نام آنها شناخته می شود.
با توجه به مقدمه فوق باید گفت باز طبق منابع اسلامی حضرت موسی علیه السلام فرزند شخصی به نام عمران بوده است که وی نیز فرزند یصهر بن ماهث بن لاوی بن یعقوب می باشد بنابراین حضرت موسی علیه السلام از طایفه لاوی می باشد و لاوی هم از فرزندان حضرت یعقوب علیه السلام و از برادران حضرت یوسف علیه السلام بوده است.[4]اما حضرت مریم سلام الله علیها نیز دختر شخصی است به نام «عمران» که این شخص یکی از انبیاء بنی اسرائیل بوده[5] و قرن ها حدود 18 قرن بعد از عمران پدر حضرت موسی علیه السلام به دنیا آمده و زندگی کرده است و نام پدر وی اشهم بن امون می باشد که با سلسله مراتب به حضرت سلیمان و داود ـ علیها السّلام ـ می رسد یعنی عمران پدر حضرت مریم ـ علیه السّلام ـ از اولاد حضرت داود علیه السلام می باشد. و حضرت داود علیه السلام هم از اولاد یهودا فرزند حضرت یعقوب علیه السلام و برادر لاوی می باشد.[6] بنابراین می توان نتیجه گرفت که هم عمران پدر حضرت موسی ـ علیه السّلام ـ و هم عمران پدر حضرت مریم ـ علیه السّلام ـ از طایفه بنی اسرائیل و از اولاد یعقوب و ابراهیم ـ علیه السّلام ـ می باشد یعنی هر دو از طایفه بنی اسرائیل هستند. با این تفاوت که بین آنها قرن ها فاصله وجود دارد. و عمران پدر حضرت موسی علیه السلام از قبیله لاوی و عمران پدر حضرت مریم از قبیله یهودا می باشند.
در نهایت بعد از دست یافتن به این مطلب که این دو نفر هر دو از بنی اسرائیل هستند ذکر این نکته هم لازم است که کتاب هایی که به ذکر سلسله نسب انبیاء می پردازند معمولاً در شکل و تلفظ اسامی با هم اختلاف دارند و پیدا کردن یک عقیده مشترک در تعداد افراد یک قبیله و شکل و تلفظ اسامی آنها کاری مشکل و قریب به محال است و به دست آوردن اطلاعات ریز و جزیی در این زمینه بسیار مشکل و با بازده کم می باشد. دربارة مورد فوق هم تنها فایده و استفاده ای که از آن می توان انتظار داشت پیدا کردن منظور آیة قرآن است که می فرماید:
«خداوند، آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد.»[7]در مورد تعیین مراد آیه فوق از آل عمران سه قول وجود دارد:
1. برخی معتقدند که منظور از آل عمران حضرت موسی ـ علیه السّلام ـ است؛
2. و برخی دیگر گفته اند منظور امیرالمؤمنین علی ـ علیه السّلام ـ می باشد چرا که نام پدر آن حضرت عمران ذکر شده و ابو طالب در واقع کنیه آن حضرت است که بر نام شان غلبه پیدا کرده است ؛
3. و برخی دیگر نیز مراد قرآن از آل عمران را حضرت مریم و حضرت عیسی علیه السلام دانسته اند.[8]و هر سه برای گفتار خود قرائنی ذکر کرده اند و حتی علامه طباطبایی با ذکر ادله ای قول سوم را بهتر دانسته و آن را مورد تأیید قرار داده اند.[9] لکن باید توجه داشت که چون خداوند در آیة مذکور ابتدا از آل ابراهیم ـ علیه السّلام ـ نام برده، اقوال سه گانه هیچ منافاتی با هم پیدا نمی کنند و شاید هر سه قول هم صحیح باشد زیرا هم عمران پدر موسی ـ علیه السّلام ـ از اولاد ابراهیم علیه السلام است و هم عمران پدر حضرت مریم و هم عمران پدر حضرت علی ـ علیه السّلام ـ . بنابراین هر سه این افراد در ضمن آل ابراهیم از برگزیدگان می باشند.
پی نوشت ها:
[1] . یوسف/4.
[2] . یوسف/100.
[3] . ر. ک: مجلسی ، محد باقر ، بحارالانوار، ، بیروت ، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1043 ق ، ج 12، ص 220 .
[4] . بحارالانوار، ج 12، ص 120.
[5] . همان، ج 14، ص 194.
[6] . ملا فتح الله کاشانی، منهج الصادقین، (کتابفروشی اسلامیه، چاپ دوم، 1344)، ج 2، ص 212.
[7] . آل عمران/ 33.
[8] . ر. ک: فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان، ترجمه گروهی، (تهران، انتشارات فراهانی، چاپ اول، 1350 ـ 136)، ج 4، ص 41 و ترجمه المیزان، ج 3، ص 262.
[9] . محمد حسین طباطبایی، المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی ، قم ، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم 1363 ه ش ، ج 3، ص 262.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. منهج الصادقین،ملا فتح الله کاشانی ، ج 2، ص 212.
2. المیزان،علامه طباطبایی ، ترجمه : محمد باقر موسوی همدانی ، ج 3، ص 262 و 261.
3. مجمع البیان،طبرسی ، ج 4، ص 41.
نسبت حضرت مریمبنت عمران(س) با حضرت موسیابنعمران(ع)