کتاب الانوار النعمانیه

کتاب «الانوار النعمانیه» اثر عالم و فقیه قرن 11 و 12 ه ق، مرحوم سید نعمت الله جزایری است. برخی نیز به اشتباه نام آنرا «انوار نعمانی» معرفی می کنند.این کتاب که از مجموعه تألیفات فراوان ایشان است در برخی چاپ ها، دارای 4 بوده و موضوع کلی آن بیان احوال انسان قبل از خلقت و به زبان عربى و در اوایل قرن یازدهم هجرى، نوشته شده است.
نویسنده در این کتاب احوال انسان قبل از خلقت، از خلقت تا مرگ، بعد از مرگ و اوضاع و احوال دنیا و اهل دنیا قبل از وجود و بعد از وجود را شرح داده است. وی همچنین در بیان مطالب، از آیات، روایات، اشعار عربی و حکایات هم استفاده نموده است.
جلد اول: که بنابر نامگذاری مصنف، « نور امامی» نامیده شده است با مطالبى پیرامون خداوند، صفات خداوند و آراء علماء در مورد صفات الهى آغاز گردیده است. مؤلف در این جلد، اشاره به خلقت پیامبر و ائمه معصومین (علیهم السلام) از نور واحد اشاره می کند و به برتری و فضیلت ائمه معصومین (علیهم السلام) بر سایر انبیاء، مکان و زمان ولادت و شهادات القاب، فرزندان و… آنان می پردازد.
جلد دوم: احوالات امام زمان (عجلّ الله تعالی فرجه) و بیان اختلافات و دیدگاه های شیعه و سنی ، مباحثی پیرامون عمر مبارک آن حضرت، توقیعات وارده و غیبت ایشان (علیه السلام) را بیان می کند. همچنین درباره طهارت و نماز، ملاک قبولی نماز، ازدواج و احکام آن، اولاد در رحم و برخی از احوالات آنان، نحوست و سعادت برخی از ایام و … را بیان می نماید.
جلد سوم: در این جلد به مسأله غیبت پرداخته، و آنرا از گناهان کبیره می داند که خاص و عام به آن مبتلا بوده و از آن غافل هستند و با بیان آیات، روایات، حکایات، اشعار و … در این زمینه را به تشریح آن می پردازند. گناهان دیگری مانند: حسد، سخن چینی، کبر، فخر، معونة الظالمین، دروغ، ربا، عاق والدین، کفر، شرک و ملحقات آنها را نیز بیان می نماید. همچنین درباره عالم، متعلم و کیفیت و آداب آن هم می پردازد.
جلد چهارم: شامل مباحثی پیرامون علم نحو و اهمیت یادگیری آن، قیامت و وضعیت مردم در آن است که با بیان آیات و روایات به تشریح آن پرداخته می شود.
و در پایان خاتمه کتاب مشتمل بر چهار مطلب است: بخشی پیرامون زندگی مؤلف، حدیث حذیفه یمانی، ذکر برخی فضایل امیرالمؤمنین (علیه السلام) و وضعیت جسد بعد از مرگ.
در پایان لازم به ذکر است که درباره اعتبار این کتاب نیز باید گفته شود که اعتبار این کتاب را نمی توان تأیید و یا ردّ نمود و باید روایات آن مانند هر کتاب روایی دیگر به بررسی دقیق سندی و مدلولی شوند. و درباره نظرات تفسیر مؤلف نیز لازم است دقت و تأمل بیشتری به شود.