آیا عقیده به ظهور منجی، به غیر از ادیان در میان غربی ها و سایر اقوام نیز مطرح بوده است؟

پاسخ کوتاه:
باور داشت ظهور یک نجات دهنده بزرگ و رفع کاستی ها و مشکلات جامعه بشری و برچیده شدن بساط ظلم و تبه کاری از میان انسان ها، منحصر به شرقی ها و یا ادیان نیست؛ بلکه این یک اعتقاد عمومی و جهانی است که به شکل های مختلف، در عقاید و اندیشه های اقوام گوناگون دیده می شود. این حکایت از ریشه دار بودن و فراگیری اندیشه «منجی گرایی» در کلّ جهان است.

باور داشت ظهور یک نجات دهنده بزرگ و رفع کاستی ها و مشکلات جامعه بشری و برچیده شدن بساط ظلم و تبه کاری از میان انسان ها، منحصر به شرقی ها و یا ادیان نیست؛ بلکه این یک اعتقاد عمومی و جهانی است که به شکل های مختلف، در عقاید و اندیشه های اقوام گوناگون دیده می شود. این حکایت از ریشه دار بودن و فراگیری اندیشه «منجی گرایی» در کلّ جهان است. البته باید خاطرنشان ساخت، این اعتقاد- چنان که در میان شیعه بسیار عمیق، عینی و راهبردی است- در بین بیشتر مکاتب و اقوام به عنوان آموزه ای اصیل و بنیادین مطرح نیست و به عنوان باوری فرعی و احتمالی تلقّی می شود. در واقع شیعه با اندیشه «مهدویت» زنده و پویا است و با آن زندگی می کند و نفس می کشد و آن را رکن اساسی، اعتقاداتش می داند؛ امّا در میراث مکتوب و شفاهی بیشتر ملل و ادیان، تنها اشاراتی گذرا به آن شده و مطالبی اجمالی درباره آن طرح گشته است. این اعتقاد، هنوز به عنوان باوری اثرگذار و یقینی تبدیل نشده و جایگاه استراتژیک خود را نیافته است! با این حال همین اشارات و بیانات نیز، نشانگر فراگیری و ریشه دار بودن اندیشه «ظهور رهایی بخش بزرگ» و حقانیت و درستی آن است.
منجی گرایی در غرب
یکی از اعتقادات غربیان مسیحی، باور به بازگشت عیسی مسیح- به عنوان نجات دهنده مسیحیان و تحقق بخش ملکوت و سلطنت الهی- است. با این حال در میان اقوام مختلف غربی نیز سخن از یک منجی بزرگ مطرح بوده و پاره ای از افراد از چنین انتظاری بهره برداری کرده اند.
نام پنج تن از مدعیان که از انگلستان برخاسته اند، جیمزنا یلور، یوحنا سوثکات، ریچارد برادرز، جان نیکولز و هنری جیمز پرینس ذکر شده است[1].
برخی از فیلسوفان و دانشمندان غربی نیز آشکارا اعلام کرده اند که جهان در انتظار مصلحی بزرگ است که زمام امور جهان را به دست گرفته، همه انسان ها را زیر یک پرچم و یک شعار گرد می آورد؛ به عنوان نمونه: دانشمند بزرگ انیشتین می گوید: «روزی که سراسر جهان را صلح و صفا فراگیرد و مردم با یکدیگر دوست و برادر باشند، دور نیست»[2].
به طور فهرست وار می توان به بعضی از اقوام و نژادهای غربی اشاره داشت:
1- نژاد اسلاو بر این عقیده بودند که از مشرق زمین، یک نفر برخیزد و تمام قبایل اسلاو را متّحد سازد و آنها را بر دنیا مسلّط گرداند.
2- نژاد ژرمن معتقد بودند: یک نفر فاتح از طوایف آنان قیام می کند و «ژرمن» را بر دنیا حاکم می گرداند.
3- اهالی صربستان، انتظار ظهور «مارکوکر الیویچ» را داشتند.
4- ساکنان جزایر انگلستان، از چندین قرن پیش آرزومند و منتظرند که:
آرتور از جزیره آلون، ظهور کند و نژاد ساکسون را در دنیا غالب گرداند و سعادت جهان نصیب آنها گردد.
5- اسن ها معتقدند: پیشوایی در آخر الزمان ظهور کرده، دروازه های ملکوت آسمان را برای آدمیان خواهد گشود.
6- اقوام اسکاندیناوی بر این باورند که: برای مردم دنیا بلاهایی می رسد و جنگ های جهانی اقوام را نابود می سازد؛ آن گاه «اودین» با نیروی الهی ظهور کرده و بر همه چیره می شود.
7- اقوام اروپای مرکزی، در انتظار ظهور «بوخص» می باشند.
8- یونانیان می گویند: «کالویبرگ» نجات دهنده بزرگ ظهور خواهد کرد و جهان را نجات خواهد داد و….
منجی گرایی در آمریکا، آسیا و آفریقا
براساس تحقیقات و بررسی های صورت گرفته، اعتقاد به ظهور یک منجی در میان چینی ها، مصریان و سایر ملل و تمدن ها و نحله های فکری رایج بوده است.
در میان قبایل سرخ پوست آمریکایی این عقیده رایج است که روزی «گرد» سرخپوستان، ظهور خواهد کرد و آنها را به بهشت زمین رهنمون خواهد ساخت.
ایرانیان باستان معتقد بودند: «گرزاسپه» قهرمان تاریخی آنان، زنده است و در کابل خوابیده و صد هزار فرشته او را پاسبانی می کنند تا روزی که بیدار شود و قیام کند و جهان را اصلاح نماید.
چینی ها باور داشتند که: «کرشنا» ظهور کرده، جهان را نجات می دهد.
گروهی از مصریان (که در حدود 3000 سال پیش از میلاد در شهر «ممفیس» زندگی می کردند)، معتقد بودند: سلطانی در آخر الزمان با نیروی غیبی بر جهان مسلّط می شود؛ اختلاف طبقاتی را از بین می برد و مردم را به آرامش و آسایش می رساند.
گروهی دیگر از مصریان باستان معتقد بودند که فرستاده خدا در آخر الزمان، در کنار خانه خدا پدیدار گشته، جهان را تسخیر می کند.
ملل و اقوام مختلف هند، در انتظار مصلحی هستند که ظهور کرده، حکومت واحد جهانی تشکیل خواهد داد.
برهمائیان از دیرزمان بر این عقیده بودند که در آخر الزمان «ویشنو» ظهور می کند و بر اسب سفیدی سوار می شود. شمشیر آتشین در دست گرفته و مخالفان را خواهد کشت و تمام دنیا برهمن گردیده و به این سعادت برسد.
اعتقاد به منجی هستی در میان بومیان مکزیک نیز وجود داشته است و…[3].
از مجموع آنچه گفته شده، این نتیجه به دست می آید که انتظار ظهور یک مصلح آسمانی و نجات دهنده بزرگ، منحصر در ادیان نیست و جنبه منطقه ای ندارد؛ بلکه گسترده، فراگیر و جهانی است و ریشه در فطرت انسان ها و نیازمندی آنان به رفع مشکلات و دشواری هایشان به دست یک انسان برتر دارد.
پی نوشت ها
[1] . حکومت جهانى مهدى، ص 59.
[2] . همان، ص 7.
[3] . او خواهد آمد، ص 87 و 88؛ ظهور حضرت مهدى از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان، ص 44 و 45.