دین و اندیشه

فرزندان امام رضا(ع)

پرسش و پاسخ

امام رضا(علیه السلام) چند فرزند داشتند؟ آیا امام جواد(علیه السلام) یگانه یادگار امام هستند؟

امام جواد(علیه السلام) یگانه فرزند بازمانده ی امام رضا(علیه السلام) هستند و حضرت پس از شهادت، به جز ایشان، فرزندی نداشتند.[ عیون أخبار الرضا(علیه السلام)، ج2، ص 250؛ الإرشاد، ج2، ص 271. ]
اصلی ترین منابع شیعه، بر تنها یادگار و بازمانده ی امام رضا(علیه السلام)، یعنی امام جواد(علیه السلام) تأکید دارد.
مسعودی (وفات 346ق) در روایتی از امام رضا(علیه السلام) نقل می کند که حضرت فرمودند: «إنّما أُرزق ولد واحد و هو یرثنی»[ مسعودی، إثبات الوصیة، ص 217.]؛ «همانا یک فرزند ارزانی ام می شود و هم او وارث من است».
ابوجعفر محمدبن جریربن رستم طبری، از علمای شیعه قرن چهارم می گوید: «تنها فرزند آن حضرت، امام محمدتقی(علیه السلام) بوده است.»[ دلائل الامامة، ص 184. ]
شیخ مفید (وفات 413ق) می نویسد: «مضی الرضا علی بن موسی(علیه السلام) ولم یترک ولداً نعلمه الاّ ابنه الامام بعده ابا جعفربن محمد علی(علیه السلام) و کانت سنه یوم وفاة ابیه سبع سنین و اشهرا»[ الإرشاد، ج2، ص 271. ]؛ «امام رضا(علیه السلام) از دنیا رفت و تا آنجاکه ما می دانیم، فرزندی از او جز امام محمدتقی(علیه السلام) باقی نمانده بود و سن شریف او در روز وفات پدرش، هفت سال و چند ماه بود.»
اما دو شخصیت سُنی، به نام های سبط بن جوزی[ ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص 258. ] و فخر رازی[ فخر رازی، الشجرة المبارکة، ص 77. ] و همچنین دو عالم شیعی ابن خشاب[ ابن خشاب، موالید الائمة و وفیاتهم (مجموعه ی نفیسه)، ص192. ] و اربلی[ اربلی، کشف الغمة، ج2، ص284. ] مدعی اند که امام پنج پسر و یک دختر به نام های محمدتقی، حسن، حسین، جعفر، ابراهیم و عایشه داشته اند؛ البته فخر رازی به جای ابراهیم و جعفر و عایشه، از علی و موسی و فاطمه نام می برد. افرادی نیز از دو فرزند پسر، به نام های محمد(علیه السلام) (جواد) و حسین[ اندلسی، جمهرة انساب العرب، ص 62. ] یا محمد و موسی[ حلّی، العدد القویة، ص 294. ] یاد می کنند.
مرحوم شیخ عباس قمی نیز ضمن اشاره به وجود دختری برای امام، چنین مدعی است: «امام در زمان شهادت، تنها یک پسر، امام محمدتقی(علیه السلام)، داشته اند.»[ قمی، منتهى الآمال، ج2، ص 549. ]
در این باره، چند نکته شایان ذکر است:
1. ادعای وجود فرزندانی، جز امام جواد(علیه السلام)، با مطالب مندرج در منابع اصیل شیعی منافات دارد.
2. ممکن است افرادی که به عنوان فرزندان امام رضا(علیه السلام) مطرح هستند، از نوادگان ایشان تلقی شوند.
3. به روایت صدوق، برخی از واقفیه، فرزند نداشتن امام را بهانه ای برای تردید در امر امامت ایشان قرار دادند و به روایتی از امام صادق(علیه السلام) استناد کردند که فرموده بودند: «امام ممکن نیست عقیم باشد.» امام رضا(علیه السلام) در پاسخ فرمودند: «به زودی خداوند متعال به من فرزندی عطا خواهد کرد.» عبدالرحمن بن ابی نجران گوید: «ما از آن روز تاریخ گذاشتیم و در کمتر از یک سال، خداوند ابوجعفر جواد(علیه السلام) را به آن حضرت عطا کرد».[ عیون أخبار الرضا(علیه السلام)، ج2، ص 209. ]
4. اربلی در جای دیگر کتاب خود، بر یک فرزند داشتن امام تصریح دارد.[ کشف الغمة، ج2، ص 332 ] او همچنین از این سخن امام رضا(علیه السلام) یاد می کند که فرمودند: «جز یک نفر، فرزندی نخواهم داشت»[ همان، ص 302. ].
5. ممکن است امام رضا(علیه السلام) پسران و دخترانی داشته اند؛ اما در هنگام شهادت، فقط امام محمدتقی(علیه السلام) تنها یادگار امام بوده اند و دیگر فرزندان در دوره ی حیات پدرشان از دنیا رفته باشند. یک گزارش تاریخی، از تسلیت بلاذری به امام رضا(علیه السلام)، درباره ی درگذشت فرزندشان حکایت می کند.[ نویری، نهایة الارب، ج5، ص 168. ]

فرزندان امام رضا(ع)

دیدگاه شما برای ما ارزشمند است

نظر شما چیه؟ منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم *

دکمه بازگشت به بالا